Rozważania na temat edukacji akademickiej uznać należy za ważne i szczególnie aktualne w momencie wdrażania w naszym kraju kolejnej reformy szkolnictwa wyższego. Wśród szeregu zagadnień, które warto podejmować w publikacjach i dyskusjach naukowych jest też poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, w jakim zakresie edukacja ta przygotowuje, a w jakim powinna przygotowywać studentów do zatrudnienia na współczesnym, a także przyszłym, zmieniającym się szybko rynku pracy. Próbę poszukiwania takiej odpowiedzi zamieszczono w niniejszym artykule.

Teoretyczne badanie gotowości inżynierów-pedagogów o profilu komputerowym do mobilności zawodowej wykazało, że składnik motywacyjno-wartościowy jako jeden z jej systemowych konstruktów odgrywa szczególną rolę w procesie kształtowania się systemu wartości i postaw osobisto-zawodowych. Cele motywacyjno- wartościowe inżyniera-pedagoga odtwarzają społeczne, zawodowe i osobiste znaczenie edukacji zawodowej i wpływają na kształtowanie celowego kreatywnego opanowania kompetencji zawodowych niezbędnych do rozwoju mobilności zawodowej. Udowodniono, że motywacyjno-wartościowa sfera przyszłego specjalisty jest istotnym narzędziem socjalizacji i adaptacji do działalności społecznej i zawodowej.

Powszechnie wiadomo, że wszystkie organizacje, niebędące organizacjami filantropijnymi, troszczą się o zwiększenie swoich wyników finansowych. Pandemia Covid-19 bez wątpienia wpływa na trzy filary organizacji, zwłaszcza na zysk. Zatem istotne znaczenie ma przygotowanie planów na potrzeby świata po pandemii Covid-19. W konsekwencji, jednym z rozwiązań jest zwrócenie większej uwagi na podnoszenie poziomu pozytywnych cech charakteru wśród pracowników. Osobisty charakter stanowi mieszankę zalet i wad. Najwyższy poziom zalet wzbogaca poziom korzystnych cech osobistego charakteru. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie definicji osobistego charakteru oraz przedstawienie instrumentu dla konstruktu osobistego charakteru. W ramach badania zajęto się również istotnym znaczeniem posiadania dobrego charakteru osobistego.

Różne modele ekonomiczne wdrażane przez państwa w ostatnich dziesięcioleciach wahają się od prostej tendencji do akumulacji i wzrostu produktu krajowego brutto do rozwoju dobrobytu ludzi w warunkach zrównoważonego rozwoju. Ci, którzy inwestują w indywidualny rozwój poprzez edukację w strategicznych obszarach, pozwalają na generowanie wewnętrznej wartości, bez polegania na eksploatacji ich zasobów naturalnych lub na fizycznej sile roboczej ich mieszkańców, co pozwala na skuteczny zrównoważony rozwój. W pracy tej analizujemy znaczenie wprowadzania zmian prawno-politycznych, ukierunkowanych na zachęcanie do kształcenia w zakresie nauk ścisłych, technologii, inżynierii i matematyki (dalej STEM), głównie w tych gospodarkach, które są zorientowane na paradygmat strukturalny lub rozwojowy, którego najbardziej aktualną formą wyrazu jest teoria Nowej Gospodarki Strukturalnej, aby sprzyjać rozwojowi endogenicznemu – na przykładzie LATAM – zgodnie z paradygmatem zrównoważonego rozwoju.

Formalna ocena studentów stanowi główną oś procesu edukacji, wpływającą na całość aktywności nauczania/uczenia, jej jakość, odnoszone przez studentów sukcesy, ich szacunek do siebie samych i samoocenę, jak również na postrzeganie własnej skuteczności. Poprzez rozpoznanie perspektyw jako głównego celu uczenia się oraz zdefiniowania wyników jako osobistych i rzeczywistych postępów osoby uczącej się, ocena wymaga zwrócenia odpowiedniej uwagi na refleksję, dogłębne rozważania oraz przekazanie informacji zwrotnych wszystkim uczestnikom procesu edukacji. Na tym tle ocena jako jedna z najpopularniejszych metod oceniania studentów, zaczyna wzbudzać wątpliwości co do swojej odpowiedniości, co prowadzi do problemu naukowego rozpatrywanego w niniejszym artykule. W ciągu ostatnich kilku dekad zaobserwowano przesunięcie w ocenianiu z koncentracji wyłącznie na wyniku końcowym w kierunku większego ukierunkowania na cały proces edukacji, z naciskiem na motywowanie studentów do nauki i wzmocnienie ich zaangażowania w proces edukacji. Zmiany te ilustruje fińska dobra praktyka, gdzie z powodzeniem stosuje się inne metody oceny: ocenę portfolio oraz rozmowy kształcące, w środowisku, którego podstawą jest wzajemne zaufanie i szacunek, bez kwestionowania istotności i konieczności sprawdzenia wiedzy, zdolności i umiejętności osób uczących się w ramach procesu uczenia /nauczania. Aby przenieść przykłady dobrej praktyki i dostosować je do kontekstu krajowego, zasadnym wydaje się być zastosowanie teorii oraz modeli z zakresu zarządzania zmianą. Osiągnięcie ukierunkowanej i skutecznej zmiany w obszarze oceny wymaga podejścia do zarządzania zmianą ukierunkowanego na proces.

Prezentowana praca jest wynikiem badań historycznych i pedagogicznych, których celem było określenie filozoficznych podstaw edukacji dla pokoju poprzez udokumentowaną i bibliograficzną analizę naukowego dziedzictwa wybitnego przedstawiciela zakonu katolickiego jezuitów Francisa Javiera Klavihero, w szczególności jego dzieł „Starożytna historia Meksyku” i „Fizyka specjalna”. Autorzy odkryli, że podstawową edukacją na rzecz pokoju są następujące pomysły Claviero: eklektyczne podejście do badań naukowych poprzez integrację innej wizji rzeczywistości, a mianowicie współczesności i tradycji; wykorzystywać w procesie poznania prawdy kryteriów różnych systemów filozoficznych; kierunek procesu wiedzy w kanale filozofii przyrody i historii. Według Claviero obraz rdzennych Meksykanów, przedstawicieli starożytnych wysoko rozwiniętych cywilizacji Ameryki, został niesprawiedliwie upokorzony przez niektórych europejskich filozofów oświecenia. W swoich pismach Claviero rozumie świat jako ważny element systemu społecznego każdego kraju i analizuje strukturę edukacyjną starożytnych Meksykanów, bada zasady, na których się opiera. W przypadku Claviero edukacja jest mechanizmem umożliwiającym przekazywanie praw i zwyczajów, światopoglądu, tradycji i kultury w ogóle.

Pomiędzy badanymi przez nas zjawiskami a nazwami, jakie do nich stosujemy lub teoriami, za pomocą których próbujemy je wyjaśnić występuje istotna różnica. Teoria transformacyjnego uczenia się to opracowany przez ludzi konstrukt mający opisać zjawisko, ale w najlepszym wypadku można go uznać za niedoskonały. Autor zaleca rozdzielenie terminów. Dokładniej, termin transformacja perspektywiczna powinien być stosowany w odniesieniu do teorii Merizowa, ponieważ był on wykorzystywany wyłącznie do jego szczególnej teorii. Termin transformatywne uczenie się należy stosować w odniesieniu do szerokiego zakresu teorii (w tym Merizowa), które próbują opisać i wyjaśnić dramatyczne zmiany w sposobie, w jaki ludzie doświadczają i konceptualizują świat oraz wchodzą z nim w interakcje. Autor wykorzystuje transformatywne uczenie się w badaniach nad edukacją dorosłych, aby zrozumieć doświadczenia weteranów wojskowych przenoszonych z pola bitwy do cywilnego życia, osób, które przeżyły raka piersi i muszą sobie poradzić z psychologicznymi i społecznymi zmianami spowodowanymi przez chorobę, studentów pochodzących z ubogich rodzin, którzy uczęszczają do community college (publicznej szkoły wyższej), a nawet negatywną transformację osób, których postawa uległa radykalizacji w kierunku walczącego terroryzmu. Wiele innych sytuacji może spowodować zmianę w ludziach, a te specyficzne sytuacje kształtują procesy prowadzące do zmiany, a zatem kształtują ostateczne wyniki tej zmiany. Wszystkie teorie i konstrukty zawarte w literaturze na temat transformatywnego uczenia się to nic więcej niż tylko twory człowieka, których celem jest opisanie zjawiska związanego z gwałtownym uczeniem się i zmianą u dorosłych. Wartość transformatywnego uczenia się jako metateorii wiąże się z zapewnieniem konstruktów w formie narzędzi analitycznych, które mogą być wykorzystywane przez naukowców z odmiennych dziedzin podczas wspólnej pracy nad stworzeniem lepszych, użyteczniejszych konstruktów pozwalających zrozumieć to zjawisko. Zidentyfikowano i przedstawiono narzędzia analityczne (definicję, kryteria, typologię) tworzące ramy dla naukowców, pozwalające starannie i jasno rozpatrywać co rozumieją pod słowem „transformacja”. Konieczność bardziej holistycznego, międzydyscyplinarnego pojmowania transformatywnego uczenia się jest uzasadniona, promując w ten sposób stosowanie transformatywnego uczenia się jako metateorii.

Artykuł koncentruje się na zagadnieniach reform edukacji na Węgrzech będących wynikiem radykalnych zmian politycznych, a w szczególności przyjęcia państwa do Unii Europejskiej. Publikacja nakreśla priorytety dla transformacji procesu edukacji, jak również ryzyka wynikającego z systemu edukacji nauczycieli i kształcenia przez całe życie. Wyzwania stawiane przez obecne czasy zmieniają świadomość nauczycieli, przenosząc nacisk na obowiązkowe wykorzystywanie technologii informatycznych, aktywowania mobilności informatycznej studentów oraz szczegółową analizę wymagań pracodawców. Badanie przedstawia kluczowe działania rządu węgierskiego w odniesieniu do socjalizacji mniejszości romskiej oraz innych mniejszości narodowych obecnie zamieszkałych na Ukrainie. Badanie obrazuje zasoby edukacyjne wykorzystywane do kształcenia nauczycieli w instytucjach edukacyjnych, mające za zadanie wprowadzanie tolerancji i wzajemnego szacunku. Lata dwudzieste XXI w. odznaczają się silną globalizacją i czynnikami politycznymi przenikającymi wszystkie sfery życia społecznego. Dynamicznemu formowaniu ucywilizowanego społeczeństwa informatycznego towarzyszy pewna liczba sprzeczności i konfliktów, wzmocnienie więzów społecznych oraz zmiana warunków życia (Réti, 2009), (Vágó i Vass 2006). Pomimo licznych badań metodologicznych i koncepcyjnych, problemy unowocześnienia współczesnego kształcenia nauczycieli tak, aby byli w stanie szkolić i kształcić studentów oraz odpowiednio reagować na wyzwania stawiane przez cyfryzację nadal pozostają nierozwiązane. W tym względzie doświadczenia państw europejskich, które skutecznie przeprowadziły liczne reformy edukacyjne, budzą znaczące zainteresowanie naukowe i wymagają systematycznych badań, popularyzacji i wdrożenia krajowego systemu kształcenia. Jednym z takich państw są Węgry, graniczące z Ukrainą zarówno terytorialnie, jak i funkcjonalnie (obwód zakarpacki jest gęsto zaludniony przez węgierskie mniejszości narodowe). Celem niniejszego artykułu jest uzasadnienie podstaw kluczowych reform edukacyjnych na Węgrzech oraz ustalenie ryzyka i priorytetów będących wynikiem zmian transformacyjnych w państwie.

W artykule ukazano badania, których głównym celem było poszerzenie wiedzy na temat doświadczeń nauczycieli, ich gotowości i warunków skutecznego reagowania na silnie zmienione warunki społeczne i warunki pracy nauczycieli. Badanie zostało przeprowadzone za pomocą autorskiej ankiety internetowej wśród nauczycieli szkół podstawowych i ponadpodstawowych w Polsce. Badanie wykazało, że większość nauczycieli ma dostęp do wymaganego sprzętu i tradycyjnych zasobów edukacyjnych. Jednak znaczna część nauczycieli nadal potrzebuje środków niezbędnych do kształcenia na odległość. Badanie wykazało również, że większość nauczycieli czuje się bardzo dobrze lub odpowiednio przygotowana do pracy w nowych warunkach. Niemniej jednak wielu nauczycieli wykazuje potrzebę dodatkowego szkolenia i wsparcia, choć zdecydowana większość z nich intensywnie angażuje się w różne formy innowacyjnej pracy i samokształcenia. Biorąc pod uwagę uzyskane wyniki badań, autorzy przedstawiają szereg rekomendacji dotyczących tematów i kierunków kształcenia nauczycieli na uczelniach wyższych oraz ustawicznego doskonalenia zawodowego. Przedstawione rekomendacje mogą wpłynąć na jakość edukacji w okresie pandemii COVID-19 oraz w warunkach po pandemii.

Przedmiotem refleksji badawczej są postawy nauczycieli wczesnej edukacji wobec nowatorstwa pedagogicznego, będące odpowiedzią na permanentnie zmieniającą się rzeczywistość i związaną z tym konieczność dokonywania zmian w edukacji. Przeprowadzone badania sondażowe oraz ich analiza dowodzą, że większość nauczycieli podziela pogląd o konieczności stosowania nowatorstwa w praktyce pedagogicznej, dostrzegając zarówno jego wpływ na ich działalność zawodową, jak i wskazując na istotne przeszkody w zakresie upowszechniania i wdrażania innowacji w szkole.

Zmiany zachodzące w społeczeństwie, a zwłaszcza we współczesnej rodzinie, stawiają przed nauczycielem edukacji przedszkolnej coraz bardziej złożone wymagania dotyczące kompetencji. Nauczyciel powinien się odznaczać nie tylko wszechstronną wiedzą w zakresie pedagogiki, na którą składa się dobra znajomość ogólnych zagadnień, psychologii, nauczanego przedmiotu oraz potrzeb rozwojowych i edukacyjnych swoich wychowanków, lecz bardzo istotne dla nauczyciela są także inne umiejętności, takie jak planowanie i prognozowanie działalności, organizowanie procesu nauczania, aktywne uczestnictwo we wdrażaniu zmian w systemie edukacji przedszkolnej. Ważne stają się kompetencje w zakresie komunikacji i współpracy z rodzicami, umiejętności nawiązania dialogu ze współczesną rodziną, umiejętności zaangażowania ich w działalność placówki edukacyjnej, co pozwala rodzicom stać się pełnoprawnymi partnerami nauczycieli. Powyższe kompetencje przyszłych nauczycieli rozwijane są w ramach praktyk oraz w trakcie realizowanego programu studiów. Celem badań jest poznanie opinii studentów – przyszłych nauczycieli – na temat kompetencji, które mają największe znaczenie w zapewnieniu udanego partnerstwa nauczycieli ze współczesnym pokoleniem rodziców. W niniejszej publikacji zastosowane zostały następujące metody badawcze: analiza tekstów naukowych (w celu ukazania kontekstu teoretycznego), pisemne ankietowanie (w celu zebrania danych empirycznych) oraz analiza treści (danych empirycznych). Badaniami objęto 18 studentów – przyszłych nauczycieli edukacji przedszkolnej. Wyniki badań wykazały, że przyszli nauczyciele na pierwszym miejscu stawiają kompetencje pedagogiczne, obejmujące swym zakresem poznanie dziecka, cechy osobowości nauczyciela, które pomagają budować partnertwo ze współczesnym pokoleniem rodziców i wychowankami, wiedzę pedagogiczną oraz system wartości. Natomiast przyszli nauczyciele nie podkreślali kompetencji związanych z organizacją procesu edukacyjnego, czyli umiejętności angażowania rodziców w proces edukacyjny. Niewiele uwagi poświęcono również kompetencjom w zakresie prognozowania i planowania działalności.

Autorzy przeprowadzili długoterminowe badanie dotyczące wiedzy z zakresu udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej wśród nauczycieli szkół podstawowych w ciągu ostatnich lat. Wyniki badania pokazują, że m.in., 45% wypadków w szkołach miało miejsce podczas szkolenia zawodowego. Na tej podstawie autorzy zdecydowali się przeprowadzić długoterminowe badanie (2019–2021) weryfikujące poziom wybranych kompetencji z zakresu udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej wśród specjalistów prowadzących kształcenie zawodowe i praktyczne. Badanie ma na celu ustalenie, czy i w jakim zakresie nauczyciele kształcenia zawodowego i praktycznego mają kompetencje w udzielaniu nieprofesjonalnej pierwszej pomocy, znalezienie potencjalnych luk w tych kompetencjach oraz określenie potencjalnych potrzeb szkoleniowych. Obecnie badana próbka obejmuje 325 nauczycieli kształcenia zawodowego i praktycznego w szkołach zawodowych, szkołach średnich zawodowych oraz średnich i wyższych szkołach technicznych o różnym poziomie doświadczenia w zakresie nauczania. W badaniu zastosowano metodę ilościową (kwestionariusz). Respondenci wypełniali formularz złożony z dwóch części. Pierwsza część koncentrowała się na wybranych postawach, opiniach i doświadczeniach z zakresu udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej, a druga część zawierała test z wiedzy. Wyniki pokazują, że największa liczba respondentów nie udzieliła poprawnej odpowiedzi na pytania jak powstrzymać krwawienie oraz opatrywać rany. Respondenci uważają, że są to najczęstsze urazy występujące podczas szkolenia zawodowego i praktycznego. Wielu respondentów nie udzieliło również poprawnej odpowiedzi na pytania dotyczące postępowania w przypadku wybicia zęba (jedynie 42% poprawnych odpowiedzi), jak udzielić pierwszej pomocy przy wystąpieniu drgawek padaczkowych (42% poprawnych odpowiedzi) oraz jak udzielać pierwszej pomocy w przypadku hipoglikemii (31% poprawnych odpowiedzi) i astmy (35%). Jasnym jest, że wymienione powyżej nieprawidłowe odpowiedzi mogą być wynikiem nieznajomości zaktualizowanych międzynarodowych zalecanych procedur udzielania pierwszej pomocy, aktualizowanych co pięć lat, a 53% respondentów nie przeszło szkolenia z pierwszej pomocy, na którym mogliby uzyskać takie informacje. Biorąc pod uwagę wielkość próbki oraz kontynuację badania, na pewno nie jest możliwe wyciągnięcie ogólnych wniosków na temat przedstawionego badania. Sami respondenci twierdzą, że czują się dość niepewnie, jeżeli chodzi o ich wiedzę i umiejętności związane z udzielaniem nieprofesjonalnej pierwszej pomocy. Jednakże sytuacja ta może prowadzić do poważnego zagrożenia lub uszczerbku na zdrowiu i życiu uczniów. Autorzy niniejszego badania zdają sobie sprawę, że niezbędne jest bardzo poważne potraktowanie wszelkich oznak niekompetencji, a można je wyeliminować jedynie przez systematyczne kształcenie oparte, w szczególności na regularnych szkoleniach praktycznych (nabywanie umiejętności praktycznych) w małych grupach oraz opracowywaniu materiałów interaktywnych dotyczących pierwszej pomocy. Coroczne szkolenia w ramach BHP (bezpieczeństwo i higiena pracy) najwyraźniej nie wystarczają.

W artykule wykorzystano dane pochodzące z piątej edycji badania European Working Conditions Survey. Celem opracowania jest zbadanie relacji między poziomem niedopasowania kompetencji pracowników do wykonywanej pracy (skills mismatch) a ryzykiem inwestowania w szkolenia związane z pracą. Oprócz ryzyka finansowego (zarobkowego) pracownika, w badaniu przeanalizowano również wybrane niefinansowe aspekty ryzyka inwestycyjnego. Wyniki wskazują, że niedopasowani pod względem kompetencji pracownicy są bardziej narażeni na ryzyko związane z inwestycjami w szkolenia niż pracownicy dobrze dopasowani. Co więcej, postrzegają oni swoją pracę jako bardziej niepewną. Zaskakujące jest to, że niedopasowani pracownicy są również bardziej optymistyczni, jeśli chodzi o perspektywy zawodowe i możliwości znalezienia podobnie płatnego zatrudnienia. Wyniki przeprowadzonej analizy nie pozwoliły zatem na wyciągnięcie jednoznacznych wniosków dotyczących potencjalnego wpływu poziomu niedopasowania kompetencji na niefinansowe ryzyko inwestowania w szkolenia.

Romki i Cyganki w Europie doświadczają wielorakich trudności (Rada Unii Europejskiej 2011). Po pierwsze, duża część ludności romskiej i cygańskiej żyje w ubóstwie. Po drugie, ich odmienne tradycje kulturowe/etniczne często prowadzą do dyskryminacji w edukacji szkolnej. Po trzecie, znajdują się oni również w niekorzystnej sytuacji ze względu na aspekt płci, ponieważ tradycyjna kultura romska/cygańska określa miejsce kobiety w domu, w rodzinie, a kariera edukacyjna nie jest do tego potrzebna (l. Forray, Hegedűs 2003; Durst 2015). Dlatego też kobiety romskie i cygańskie są często nazywane „mniejszością mniejszościową” (Vincze, 2010: 195). Mimo tej wielorakiej deprywacji kobiety romskie i cygańskie odnoszą (nie tylko na Węgrzech) coraz większe sukcesy w systemie edukacji (Forray;Hegedűs 1991) i coraz liczniej uczestniczą również w życiu politycznym (Bakó, Tóth 2008; Kóczé 2010). Studium badawcze koncentruje się na kobietach romskich i cygańskich, które pochodzą ze środowisk charakteryzujących się dużą liczbą przypadków deprywacji, ale z powodzeniem realizowały swoją karierę edukacyjną (określoną przez stopień naukowy). Aby odpowiedzieć na pytanie badawcze „Jakie czynniki są uważane za korzystne dla sukcesu w edukacji z perspektywy kobiet romskich i cygańskich?”, wybrano metodę biograficznych wywiadów narracyjnych. Dodatkowo przeanalizowano badania statystyczne i empiryczne, a także wykorzystaliśmy wywiady eksperckie. Celem badania było poznanie subiektywnych teorii badanych kobiet. Wyboru respondentów dokonano za pomocą systemu kuli śnieżnej. Analiza wywiadów opierała się na metodologii Fritza Schütze (Schütze 1983). Za ramy teoretyczne tego badania posłużyły teoria Williama Juliusa Wilsona (Wilson, 1978; 1987) zaadaptowana przez Ivána Szelényi i Jánosa Ladányi’ego do sytuacji węgierskiej (Ladányi; Szelényi, 2004) oraz teoria Helmuta Fenda o funkcjach szkoły w społeczeństwie (Fend, 1980; 2003). Do interpretacji wykorzystano kategoryzację czynników sukcesu szkolnego węgierskich Romek i Cyganek z Katalin Forray R. i Andrása Hegedűs T. (Hegedűs 1996; Forray, Hegedűs 2003). Badanie pokazuje, że wszystkie badane kobiety miały bardzo silną motywację do nauki i były gotowe do konfrontacji z tradycyjnymi wzorcami kobiet. Ich rodzice i nauczyciele odegrali w większości bardzo pozytywną rolę w tym sukcesie, ale najważniejszym czynnikiem była ich indywidualna motywacja do nauki.

Jednym z zadań edukacji jest przygotowanie jednostki do pracy zawodowej. W obszarze ludzkiej pracy zachodzą jednak dynamiczne przeobrażenia determinowane m.in. rozwojem cywilizacji konsumpcyjnej, w której istnieje “obowiązek” bycia szczęśliwym. W artykule zaprezentowano pogląd, iż atrakcyjność cywilizacji konsumpcyjnej wynika z oparcia jej rozwoju na założeniu, że to szczęście jest ostatecznym celem, do którego należy dążyć. Przy czym, szczęście rozumiane jest w kategoriach przyjemności, co wiąże się z przyjmowaniem przez jednostki postawy hedonistycznej. Tendencja do utożsamiania szczęścia z posiadaniem dóbr nie pozostaje bez wpływu na życie społeczne, a także życie jednostki, w tym podejście do własnej pracy. Coraz silniej gloryfikując etos konsumpcji jako czynnik rozwoju społecznego i bogacenia się, wypacza się kategorię szczęścia i zaniedbuje jego korelaty. Autorki poSeeking święciły niniejsze refleksje analizie tzw. wzoru na dobrostan psychiczny w warunkach cywilizacji konsumpcyjnej. Celem podjętych rozważań jest postulat podejmowania – w pedagogice – poszukiwań badawczych w obszarze relacji: jednostka-szczęście.

Rozważania na temat edukacji akademickiej uznać należy za ważne i szczególnie aktualne w momencie wdrażania w naszym kraju kolejnej reformy szkolnictwa wyższego. Wśród szeregu zagadnień, które warto podejmować w publikacjach i dyskusjach naukowych jest też poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, w jakim zakresie edukacja ta przygotowuje, a w jakim powinna przygotowywać studentów do zatrudnienia na współczesnym, a także przyszłym, zmieniającym się szybko rynku pracy. Próbę poszukiwania takiej odpowiedzi zamieszczono w niniejszym artykule.

Teoretyczne badanie gotowości inżynierów-pedagogów o profilu komputerowym do mobilności zawodowej wykazało, że składnik motywacyjno-wartościowy jako jeden z jej systemowych konstruktów odgrywa szczególną rolę w procesie kształtowania się systemu wartości i postaw osobisto-zawodowych. Cele motywacyjno- wartościowe inżyniera-pedagoga odtwarzają społeczne, zawodowe i osobiste znaczenie edukacji zawodowej i wpływają na kształtowanie celowego kreatywnego opanowania kompetencji zawodowych niezbędnych do rozwoju mobilności zawodowej. Udowodniono, że motywacyjno-wartościowa sfera przyszłego specjalisty jest istotnym narzędziem socjalizacji i adaptacji do działalności społecznej i zawodowej.

Powszechnie wiadomo, że wszystkie organizacje, niebędące organizacjami filantropijnymi, troszczą się o zwiększenie swoich wyników finansowych. Pandemia Covid-19 bez wątpienia wpływa na trzy filary organizacji, zwłaszcza na zysk. Zatem istotne znaczenie ma przygotowanie planów na potrzeby świata po pandemii Covid-19. W konsekwencji, jednym z rozwiązań jest zwrócenie większej uwagi na podnoszenie poziomu pozytywnych cech charakteru wśród pracowników. Osobisty charakter stanowi mieszankę zalet i wad. Najwyższy poziom zalet wzbogaca poziom korzystnych cech osobistego charakteru. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie definicji osobistego charakteru oraz przedstawienie instrumentu dla konstruktu osobistego charakteru. W ramach badania zajęto się również istotnym znaczeniem posiadania dobrego charakteru osobistego.

Różne modele ekonomiczne wdrażane przez państwa w ostatnich dziesięcioleciach wahają się od prostej tendencji do akumulacji i wzrostu produktu krajowego brutto do rozwoju dobrobytu ludzi w warunkach zrównoważonego rozwoju. Ci, którzy inwestują w indywidualny rozwój poprzez edukację w strategicznych obszarach, pozwalają na generowanie wewnętrznej wartości, bez polegania na eksploatacji ich zasobów naturalnych lub na fizycznej sile roboczej ich mieszkańców, co pozwala na skuteczny zrównoważony rozwój. W pracy tej analizujemy znaczenie wprowadzania zmian prawno-politycznych, ukierunkowanych na zachęcanie do kształcenia w zakresie nauk ścisłych, technologii, inżynierii i matematyki (dalej STEM), głównie w tych gospodarkach, które są zorientowane na paradygmat strukturalny lub rozwojowy, którego najbardziej aktualną formą wyrazu jest teoria Nowej Gospodarki Strukturalnej, aby sprzyjać rozwojowi endogenicznemu – na przykładzie LATAM – zgodnie z paradygmatem zrównoważonego rozwoju.

Formalna ocena studentów stanowi główną oś procesu edukacji, wpływającą na całość aktywności nauczania/uczenia, jej jakość, odnoszone przez studentów sukcesy, ich szacunek do siebie samych i samoocenę, jak również na postrzeganie własnej skuteczności. Poprzez rozpoznanie perspektyw jako głównego celu uczenia się oraz zdefiniowania wyników jako osobistych i rzeczywistych postępów osoby uczącej się, ocena wymaga zwrócenia odpowiedniej uwagi na refleksję, dogłębne rozważania oraz przekazanie informacji zwrotnych wszystkim uczestnikom procesu edukacji. Na tym tle ocena jako jedna z najpopularniejszych metod oceniania studentów, zaczyna wzbudzać wątpliwości co do swojej odpowiedniości, co prowadzi do problemu naukowego rozpatrywanego w niniejszym artykule. W ciągu ostatnich kilku dekad zaobserwowano przesunięcie w ocenianiu z koncentracji wyłącznie na wyniku końcowym w kierunku większego ukierunkowania na cały proces edukacji, z naciskiem na motywowanie studentów do nauki i wzmocnienie ich zaangażowania w proces edukacji. Zmiany te ilustruje fińska dobra praktyka, gdzie z powodzeniem stosuje się inne metody oceny: ocenę portfolio oraz rozmowy kształcące, w środowisku, którego podstawą jest wzajemne zaufanie i szacunek, bez kwestionowania istotności i konieczności sprawdzenia wiedzy, zdolności i umiejętności osób uczących się w ramach procesu uczenia /nauczania. Aby przenieść przykłady dobrej praktyki i dostosować je do kontekstu krajowego, zasadnym wydaje się być zastosowanie teorii oraz modeli z zakresu zarządzania zmianą. Osiągnięcie ukierunkowanej i skutecznej zmiany w obszarze oceny wymaga podejścia do zarządzania zmianą ukierunkowanego na proces.

Prezentowana praca jest wynikiem badań historycznych i pedagogicznych, których celem było określenie filozoficznych podstaw edukacji dla pokoju poprzez udokumentowaną i bibliograficzną analizę naukowego dziedzictwa wybitnego przedstawiciela zakonu katolickiego jezuitów Francisa Javiera Klavihero, w szczególności jego dzieł „Starożytna historia Meksyku” i „Fizyka specjalna”. Autorzy odkryli, że podstawową edukacją na rzecz pokoju są następujące pomysły Claviero: eklektyczne podejście do badań naukowych poprzez integrację innej wizji rzeczywistości, a mianowicie współczesności i tradycji; wykorzystywać w procesie poznania prawdy kryteriów różnych systemów filozoficznych; kierunek procesu wiedzy w kanale filozofii przyrody i historii. Według Claviero obraz rdzennych Meksykanów, przedstawicieli starożytnych wysoko rozwiniętych cywilizacji Ameryki, został niesprawiedliwie upokorzony przez niektórych europejskich filozofów oświecenia. W swoich pismach Claviero rozumie świat jako ważny element systemu społecznego każdego kraju i analizuje strukturę edukacyjną starożytnych Meksykanów, bada zasady, na których się opiera. W przypadku Claviero edukacja jest mechanizmem umożliwiającym przekazywanie praw i zwyczajów, światopoglądu, tradycji i kultury w ogóle.

Pomiędzy badanymi przez nas zjawiskami a nazwami, jakie do nich stosujemy lub teoriami, za pomocą których próbujemy je wyjaśnić występuje istotna różnica. Teoria transformacyjnego uczenia się to opracowany przez ludzi konstrukt mający opisać zjawisko, ale w najlepszym wypadku można go uznać za niedoskonały. Autor zaleca rozdzielenie terminów. Dokładniej, termin transformacja perspektywiczna powinien być stosowany w odniesieniu do teorii Merizowa, ponieważ był on wykorzystywany wyłącznie do jego szczególnej teorii. Termin transformatywne uczenie się należy stosować w odniesieniu do szerokiego zakresu teorii (w tym Merizowa), które próbują opisać i wyjaśnić dramatyczne zmiany w sposobie, w jaki ludzie doświadczają i konceptualizują świat oraz wchodzą z nim w interakcje. Autor wykorzystuje transformatywne uczenie się w badaniach nad edukacją dorosłych, aby zrozumieć doświadczenia weteranów wojskowych przenoszonych z pola bitwy do cywilnego życia, osób, które przeżyły raka piersi i muszą sobie poradzić z psychologicznymi i społecznymi zmianami spowodowanymi przez chorobę, studentów pochodzących z ubogich rodzin, którzy uczęszczają do community college (publicznej szkoły wyższej), a nawet negatywną transformację osób, których postawa uległa radykalizacji w kierunku walczącego terroryzmu. Wiele innych sytuacji może spowodować zmianę w ludziach, a te specyficzne sytuacje kształtują procesy prowadzące do zmiany, a zatem kształtują ostateczne wyniki tej zmiany. Wszystkie teorie i konstrukty zawarte w literaturze na temat transformatywnego uczenia się to nic więcej niż tylko twory człowieka, których celem jest opisanie zjawiska związanego z gwałtownym uczeniem się i zmianą u dorosłych. Wartość transformatywnego uczenia się jako metateorii wiąże się z zapewnieniem konstruktów w formie narzędzi analitycznych, które mogą być wykorzystywane przez naukowców z odmiennych dziedzin podczas wspólnej pracy nad stworzeniem lepszych, użyteczniejszych konstruktów pozwalających zrozumieć to zjawisko. Zidentyfikowano i przedstawiono narzędzia analityczne (definicję, kryteria, typologię) tworzące ramy dla naukowców, pozwalające starannie i jasno rozpatrywać co rozumieją pod słowem „transformacja”. Konieczność bardziej holistycznego, międzydyscyplinarnego pojmowania transformatywnego uczenia się jest uzasadniona, promując w ten sposób stosowanie transformatywnego uczenia się jako metateorii.

Artykuł koncentruje się na zagadnieniach reform edukacji na Węgrzech będących wynikiem radykalnych zmian politycznych, a w szczególności przyjęcia państwa do Unii Europejskiej. Publikacja nakreśla priorytety dla transformacji procesu edukacji, jak również ryzyka wynikającego z systemu edukacji nauczycieli i kształcenia przez całe życie. Wyzwania stawiane przez obecne czasy zmieniają świadomość nauczycieli, przenosząc nacisk na obowiązkowe wykorzystywanie technologii informatycznych, aktywowania mobilności informatycznej studentów oraz szczegółową analizę wymagań pracodawców. Badanie przedstawia kluczowe działania rządu węgierskiego w odniesieniu do socjalizacji mniejszości romskiej oraz innych mniejszości narodowych obecnie zamieszkałych na Ukrainie. Badanie obrazuje zasoby edukacyjne wykorzystywane do kształcenia nauczycieli w instytucjach edukacyjnych, mające za zadanie wprowadzanie tolerancji i wzajemnego szacunku. Lata dwudzieste XXI w. odznaczają się silną globalizacją i czynnikami politycznymi przenikającymi wszystkie sfery życia społecznego. Dynamicznemu formowaniu ucywilizowanego społeczeństwa informatycznego towarzyszy pewna liczba sprzeczności i konfliktów, wzmocnienie więzów społecznych oraz zmiana warunków życia (Réti, 2009), (Vágó i Vass 2006). Pomimo licznych badań metodologicznych i koncepcyjnych, problemy unowocześnienia współczesnego kształcenia nauczycieli tak, aby byli w stanie szkolić i kształcić studentów oraz odpowiednio reagować na wyzwania stawiane przez cyfryzację nadal pozostają nierozwiązane. W tym względzie doświadczenia państw europejskich, które skutecznie przeprowadziły liczne reformy edukacyjne, budzą znaczące zainteresowanie naukowe i wymagają systematycznych badań, popularyzacji i wdrożenia krajowego systemu kształcenia. Jednym z takich państw są Węgry, graniczące z Ukrainą zarówno terytorialnie, jak i funkcjonalnie (obwód zakarpacki jest gęsto zaludniony przez węgierskie mniejszości narodowe). Celem niniejszego artykułu jest uzasadnienie podstaw kluczowych reform edukacyjnych na Węgrzech oraz ustalenie ryzyka i priorytetów będących wynikiem zmian transformacyjnych w państwie.

W artykule ukazano badania, których głównym celem było poszerzenie wiedzy na temat doświadczeń nauczycieli, ich gotowości i warunków skutecznego reagowania na silnie zmienione warunki społeczne i warunki pracy nauczycieli. Badanie zostało przeprowadzone za pomocą autorskiej ankiety internetowej wśród nauczycieli szkół podstawowych i ponadpodstawowych w Polsce. Badanie wykazało, że większość nauczycieli ma dostęp do wymaganego sprzętu i tradycyjnych zasobów edukacyjnych. Jednak znaczna część nauczycieli nadal potrzebuje środków niezbędnych do kształcenia na odległość. Badanie wykazało również, że większość nauczycieli czuje się bardzo dobrze lub odpowiednio przygotowana do pracy w nowych warunkach. Niemniej jednak wielu nauczycieli wykazuje potrzebę dodatkowego szkolenia i wsparcia, choć zdecydowana większość z nich intensywnie angażuje się w różne formy innowacyjnej pracy i samokształcenia. Biorąc pod uwagę uzyskane wyniki badań, autorzy przedstawiają szereg rekomendacji dotyczących tematów i kierunków kształcenia nauczycieli na uczelniach wyższych oraz ustawicznego doskonalenia zawodowego. Przedstawione rekomendacje mogą wpłynąć na jakość edukacji w okresie pandemii COVID-19 oraz w warunkach po pandemii.

Przedmiotem refleksji badawczej są postawy nauczycieli wczesnej edukacji wobec nowatorstwa pedagogicznego, będące odpowiedzią na permanentnie zmieniającą się rzeczywistość i związaną z tym konieczność dokonywania zmian w edukacji. Przeprowadzone badania sondażowe oraz ich analiza dowodzą, że większość nauczycieli podziela pogląd o konieczności stosowania nowatorstwa w praktyce pedagogicznej, dostrzegając zarówno jego wpływ na ich działalność zawodową, jak i wskazując na istotne przeszkody w zakresie upowszechniania i wdrażania innowacji w szkole.

Zmiany zachodzące w społeczeństwie, a zwłaszcza we współczesnej rodzinie, stawiają przed nauczycielem edukacji przedszkolnej coraz bardziej złożone wymagania dotyczące kompetencji. Nauczyciel powinien się odznaczać nie tylko wszechstronną wiedzą w zakresie pedagogiki, na którą składa się dobra znajomość ogólnych zagadnień, psychologii, nauczanego przedmiotu oraz potrzeb rozwojowych i edukacyjnych swoich wychowanków, lecz bardzo istotne dla nauczyciela są także inne umiejętności, takie jak planowanie i prognozowanie działalności, organizowanie procesu nauczania, aktywne uczestnictwo we wdrażaniu zmian w systemie edukacji przedszkolnej. Ważne stają się kompetencje w zakresie komunikacji i współpracy z rodzicami, umiejętności nawiązania dialogu ze współczesną rodziną, umiejętności zaangażowania ich w działalność placówki edukacyjnej, co pozwala rodzicom stać się pełnoprawnymi partnerami nauczycieli. Powyższe kompetencje przyszłych nauczycieli rozwijane są w ramach praktyk oraz w trakcie realizowanego programu studiów. Celem badań jest poznanie opinii studentów – przyszłych nauczycieli – na temat kompetencji, które mają największe znaczenie w zapewnieniu udanego partnerstwa nauczycieli ze współczesnym pokoleniem rodziców. W niniejszej publikacji zastosowane zostały następujące metody badawcze: analiza tekstów naukowych (w celu ukazania kontekstu teoretycznego), pisemne ankietowanie (w celu zebrania danych empirycznych) oraz analiza treści (danych empirycznych). Badaniami objęto 18 studentów – przyszłych nauczycieli edukacji przedszkolnej. Wyniki badań wykazały, że przyszli nauczyciele na pierwszym miejscu stawiają kompetencje pedagogiczne, obejmujące swym zakresem poznanie dziecka, cechy osobowości nauczyciela, które pomagają budować partnertwo ze współczesnym pokoleniem rodziców i wychowankami, wiedzę pedagogiczną oraz system wartości. Natomiast przyszli nauczyciele nie podkreślali kompetencji związanych z organizacją procesu edukacyjnego, czyli umiejętności angażowania rodziców w proces edukacyjny. Niewiele uwagi poświęcono również kompetencjom w zakresie prognozowania i planowania działalności.

Autorzy przeprowadzili długoterminowe badanie dotyczące wiedzy z zakresu udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej wśród nauczycieli szkół podstawowych w ciągu ostatnich lat. Wyniki badania pokazują, że m.in., 45% wypadków w szkołach miało miejsce podczas szkolenia zawodowego. Na tej podstawie autorzy zdecydowali się przeprowadzić długoterminowe badanie (2019–2021) weryfikujące poziom wybranych kompetencji z zakresu udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej wśród specjalistów prowadzących kształcenie zawodowe i praktyczne. Badanie ma na celu ustalenie, czy i w jakim zakresie nauczyciele kształcenia zawodowego i praktycznego mają kompetencje w udzielaniu nieprofesjonalnej pierwszej pomocy, znalezienie potencjalnych luk w tych kompetencjach oraz określenie potencjalnych potrzeb szkoleniowych. Obecnie badana próbka obejmuje 325 nauczycieli kształcenia zawodowego i praktycznego w szkołach zawodowych, szkołach średnich zawodowych oraz średnich i wyższych szkołach technicznych o różnym poziomie doświadczenia w zakresie nauczania. W badaniu zastosowano metodę ilościową (kwestionariusz). Respondenci wypełniali formularz złożony z dwóch części. Pierwsza część koncentrowała się na wybranych postawach, opiniach i doświadczeniach z zakresu udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej, a druga część zawierała test z wiedzy. Wyniki pokazują, że największa liczba respondentów nie udzieliła poprawnej odpowiedzi na pytania jak powstrzymać krwawienie oraz opatrywać rany. Respondenci uważają, że są to najczęstsze urazy występujące podczas szkolenia zawodowego i praktycznego. Wielu respondentów nie udzieliło również poprawnej odpowiedzi na pytania dotyczące postępowania w przypadku wybicia zęba (jedynie 42% poprawnych odpowiedzi), jak udzielić pierwszej pomocy przy wystąpieniu drgawek padaczkowych (42% poprawnych odpowiedzi) oraz jak udzielać pierwszej pomocy w przypadku hipoglikemii (31% poprawnych odpowiedzi) i astmy (35%). Jasnym jest, że wymienione powyżej nieprawidłowe odpowiedzi mogą być wynikiem nieznajomości zaktualizowanych międzynarodowych zalecanych procedur udzielania pierwszej pomocy, aktualizowanych co pięć lat, a 53% respondentów nie przeszło szkolenia z pierwszej pomocy, na którym mogliby uzyskać takie informacje. Biorąc pod uwagę wielkość próbki oraz kontynuację badania, na pewno nie jest możliwe wyciągnięcie ogólnych wniosków na temat przedstawionego badania. Sami respondenci twierdzą, że czują się dość niepewnie, jeżeli chodzi o ich wiedzę i umiejętności związane z udzielaniem nieprofesjonalnej pierwszej pomocy. Jednakże sytuacja ta może prowadzić do poważnego zagrożenia lub uszczerbku na zdrowiu i życiu uczniów. Autorzy niniejszego badania zdają sobie sprawę, że niezbędne jest bardzo poważne potraktowanie wszelkich oznak niekompetencji, a można je wyeliminować jedynie przez systematyczne kształcenie oparte, w szczególności na regularnych szkoleniach praktycznych (nabywanie umiejętności praktycznych) w małych grupach oraz opracowywaniu materiałów interaktywnych dotyczących pierwszej pomocy. Coroczne szkolenia w ramach BHP (bezpieczeństwo i higiena pracy) najwyraźniej nie wystarczają.

W artykule wykorzystano dane pochodzące z piątej edycji badania European Working Conditions Survey. Celem opracowania jest zbadanie relacji między poziomem niedopasowania kompetencji pracowników do wykonywanej pracy (skills mismatch) a ryzykiem inwestowania w szkolenia związane z pracą. Oprócz ryzyka finansowego (zarobkowego) pracownika, w badaniu przeanalizowano również wybrane niefinansowe aspekty ryzyka inwestycyjnego. Wyniki wskazują, że niedopasowani pod względem kompetencji pracownicy są bardziej narażeni na ryzyko związane z inwestycjami w szkolenia niż pracownicy dobrze dopasowani. Co więcej, postrzegają oni swoją pracę jako bardziej niepewną. Zaskakujące jest to, że niedopasowani pracownicy są również bardziej optymistyczni, jeśli chodzi o perspektywy zawodowe i możliwości znalezienia podobnie płatnego zatrudnienia. Wyniki przeprowadzonej analizy nie pozwoliły zatem na wyciągnięcie jednoznacznych wniosków dotyczących potencjalnego wpływu poziomu niedopasowania kompetencji na niefinansowe ryzyko inwestowania w szkolenia.

Romki i Cyganki w Europie doświadczają wielorakich trudności (Rada Unii Europejskiej 2011). Po pierwsze, duża część ludności romskiej i cygańskiej żyje w ubóstwie. Po drugie, ich odmienne tradycje kulturowe/etniczne często prowadzą do dyskryminacji w edukacji szkolnej. Po trzecie, znajdują się oni również w niekorzystnej sytuacji ze względu na aspekt płci, ponieważ tradycyjna kultura romska/cygańska określa miejsce kobiety w domu, w rodzinie, a kariera edukacyjna nie jest do tego potrzebna (l. Forray, Hegedűs 2003; Durst 2015). Dlatego też kobiety romskie i cygańskie są często nazywane „mniejszością mniejszościową” (Vincze, 2010: 195). Mimo tej wielorakiej deprywacji kobiety romskie i cygańskie odnoszą (nie tylko na Węgrzech) coraz większe sukcesy w systemie edukacji (Forray;Hegedűs 1991) i coraz liczniej uczestniczą również w życiu politycznym (Bakó, Tóth 2008; Kóczé 2010). Studium badawcze koncentruje się na kobietach romskich i cygańskich, które pochodzą ze środowisk charakteryzujących się dużą liczbą przypadków deprywacji, ale z powodzeniem realizowały swoją karierę edukacyjną (określoną przez stopień naukowy). Aby odpowiedzieć na pytanie badawcze „Jakie czynniki są uważane za korzystne dla sukcesu w edukacji z perspektywy kobiet romskich i cygańskich?”, wybrano metodę biograficznych wywiadów narracyjnych. Dodatkowo przeanalizowano badania statystyczne i empiryczne, a także wykorzystaliśmy wywiady eksperckie. Celem badania było poznanie subiektywnych teorii badanych kobiet. Wyboru respondentów dokonano za pomocą systemu kuli śnieżnej. Analiza wywiadów opierała się na metodologii Fritza Schütze (Schütze 1983). Za ramy teoretyczne tego badania posłużyły teoria Williama Juliusa Wilsona (Wilson, 1978; 1987) zaadaptowana przez Ivána Szelényi i Jánosa Ladányi’ego do sytuacji węgierskiej (Ladányi; Szelényi, 2004) oraz teoria Helmuta Fenda o funkcjach szkoły w społeczeństwie (Fend, 1980; 2003). Do interpretacji wykorzystano kategoryzację czynników sukcesu szkolnego węgierskich Romek i Cyganek z Katalin Forray R. i Andrása Hegedűs T. (Hegedűs 1996; Forray, Hegedűs 2003). Badanie pokazuje, że wszystkie badane kobiety miały bardzo silną motywację do nauki i były gotowe do konfrontacji z tradycyjnymi wzorcami kobiet. Ich rodzice i nauczyciele odegrali w większości bardzo pozytywną rolę w tym sukcesie, ale najważniejszym czynnikiem była ich indywidualna motywacja do nauki.

Jednym z zadań edukacji jest przygotowanie jednostki do pracy zawodowej. W obszarze ludzkiej pracy zachodzą jednak dynamiczne przeobrażenia determinowane m.in. rozwojem cywilizacji konsumpcyjnej, w której istnieje “obowiązek” bycia szczęśliwym. W artykule zaprezentowano pogląd, iż atrakcyjność cywilizacji konsumpcyjnej wynika z oparcia jej rozwoju na założeniu, że to szczęście jest ostatecznym celem, do którego należy dążyć. Przy czym, szczęście rozumiane jest w kategoriach przyjemności, co wiąże się z przyjmowaniem przez jednostki postawy hedonistycznej. Tendencja do utożsamiania szczęścia z posiadaniem dóbr nie pozostaje bez wpływu na życie społeczne, a także życie jednostki, w tym podejście do własnej pracy. Coraz silniej gloryfikując etos konsumpcji jako czynnik rozwoju społecznego i bogacenia się, wypacza się kategorię szczęścia i zaniedbuje jego korelaty. Autorki poSeeking święciły niniejsze refleksje analizie tzw. wzoru na dobrostan psychiczny w warunkach cywilizacji konsumpcyjnej. Celem podjętych rozważań jest postulat podejmowania – w pedagogice – poszukiwań badawczych w obszarze relacji: jednostka-szczęście.