W popularnym rozumieniu różnice pomiędzy zachowaniami Romów i innych członków społeczeństwa są uwarunkowane kulturowo. Zachowania Romów są zazwyczaj opisywane jako suboptymalne i uzasadnione innym dziedzictwem kulturowym, inercja którego nie pozwala im przystosować się do nowych warunków. Z kolei ekonomiści oraz nauczyciele zakładają, iż ludzie jako jednostki zachowują się w sposób optymalny i szybko dostosowują się do okoliczności. Celem niniejszej pracy jest określenie okoliczności, w których optymalizacja jednostek przynosi społecznie suboptymalne rezultaty, oraz zaproponowanie środków zaradczych. Ramy te posłużą do przeanalizowania problemów Romów na rynku pracy. Problem stanowi wyjątkowo wysoki poziom bezrobocia w grupie etnicznej Romów. Ponadto Romowie wykonują prace niewymagające kwalifikacji i zarabiają mniej niż większa część społeczeństwa. U podstaw niższego statusu Romów na rynku pracy leży wiele wzajemnie na siebie oddziaływujących przyczyn i  czynników. Analiza dotyczy zatem różnych przyczyn tego niezadowalającego stanu i jego interakcji. Główny nacisk położony jest na sferę wychowania, edukacji i ogólnej sytuacji społecznej w odniesieniu do romskiej grupy etnicznej.  

The differences between the behaviour of Romani and “non-Romani” are, according to popular interpretations, culturally conditioned. The behaviour of Romani is typically described as suboptimal and justified by different cultural heritage whose inertia prevents them from adapting to new circumstances. On the contrary, economists and teachers assume that people as individuals behave optimally and adapt quickly to the circumstances. The aim of this paper is to determine the circumstances under which individuals’ optimization led to socially suboptimal results and to propose remedies. We use this framework to analyse the problems of Romani in the labour market. The problem is especially high rate of unemployment among the Romani ethnic group. Romani also perform unskilled work and earn less than the major part of society. Inferior status of Romani in the labour market has many interacting causes and factors. We will therefore analyse the various causes of this unsatisfactory state and its interaction. Emphasis will be placed on the area of upbringing, education and overall social situation of Romani ethnic group