Jiří Prokop

W tym tekście w pierwszej kolejności zdefiniujemy dylematy oraz opiszemy proces ich powstawania. Skoncentrujemy się na opisie dylematów w historii za pośrednictwem sześciu wartości i kierunków etycznych. Zarysujemy dylematy etyczne oraz problemy pracowników socjalnych tak jak są ujęte w Kodeksie Etyki Pracowników Socjalnych Republiki Czeskiej. W części dalszej zajmiemy się dylematem współczesnej pracy socjalnej. Zdefiniujemy osiemnaście dylematów i podamy jak każdy z nich może rzutować na pracę z romską grupą etniczną. Przedstawione zostaną osobiste doświadczenia Autora jak i doświadczenia pracowników socjalnych. W tej pracy sugerujemy różne możliwości radzenia sobie z dylematami.

Autorzy przeprowadzili długoterminowe badanie dotyczące wiedzy z zakresu udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej wśród nauczycieli szkół podstawowych w ciągu ostatnich lat. Wyniki badania pokazują, że m.in., 45% wypadków w szkołach miało miejsce podczas szkolenia zawodowego. Na tej podstawie autorzy zdecydowali się przeprowadzić długoterminowe badanie (2019–2021) weryfikujące poziom wybranych kompetencji z zakresu udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej wśród specjalistów prowadzących kształcenie zawodowe i praktyczne. Badanie ma na celu ustalenie, czy i w jakim zakresie nauczyciele kształcenia zawodowego i praktycznego mają kompetencje w udzielaniu nieprofesjonalnej pierwszej pomocy, znalezienie potencjalnych luk w tych kompetencjach oraz określenie potencjalnych potrzeb szkoleniowych. Obecnie badana próbka obejmuje 325 nauczycieli kształcenia zawodowego i praktycznego w szkołach zawodowych, szkołach średnich zawodowych oraz średnich i wyższych szkołach technicznych o różnym poziomie doświadczenia w zakresie nauczania. W badaniu zastosowano metodę ilościową (kwestionariusz). Respondenci wypełniali formularz złożony z dwóch części. Pierwsza część koncentrowała się na wybranych postawach, opiniach i doświadczeniach z zakresu udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej, a druga część zawierała test z wiedzy. Wyniki pokazują, że największa liczba respondentów nie udzieliła poprawnej odpowiedzi na pytania jak powstrzymać krwawienie oraz opatrywać rany. Respondenci uważają, że są to najczęstsze urazy występujące podczas szkolenia zawodowego i praktycznego. Wielu respondentów nie udzieliło również poprawnej odpowiedzi na pytania dotyczące postępowania w przypadku wybicia zęba (jedynie 42% poprawnych odpowiedzi), jak udzielić pierwszej pomocy przy wystąpieniu drgawek padaczkowych (42% poprawnych odpowiedzi) oraz jak udzielać pierwszej pomocy w przypadku hipoglikemii (31% poprawnych odpowiedzi) i astmy (35%). Jasnym jest, że wymienione powyżej nieprawidłowe odpowiedzi mogą być wynikiem nieznajomości zaktualizowanych międzynarodowych zalecanych procedur udzielania pierwszej pomocy, aktualizowanych co pięć lat, a 53% respondentów nie przeszło szkolenia z pierwszej pomocy, na którym mogliby uzyskać takie informacje. Biorąc pod uwagę wielkość próbki oraz kontynuację badania, na pewno nie jest możliwe wyciągnięcie ogólnych wniosków na temat przedstawionego badania. Sami respondenci twierdzą, że czują się dość niepewnie, jeżeli chodzi o ich wiedzę i umiejętności związane z udzielaniem nieprofesjonalnej pierwszej pomocy. Jednakże sytuacja ta może prowadzić do poważnego zagrożenia lub uszczerbku na zdrowiu i życiu uczniów. Autorzy niniejszego badania zdają sobie sprawę, że niezbędne jest bardzo poważne potraktowanie wszelkich oznak niekompetencji, a można je wyeliminować jedynie przez systematyczne kształcenie oparte, w szczególności na regularnych szkoleniach praktycznych (nabywanie umiejętności praktycznych) w małych grupach oraz opracowywaniu materiałów interaktywnych dotyczących pierwszej pomocy. Coroczne szkolenia w ramach BHP (bezpieczeństwo i higiena pracy) najwyraźniej nie wystarczają.

W popularnym rozumieniu różnice pomiędzy zachowaniami Romów i innych członków społeczeństwa są uwarunkowane kulturowo. Zachowania Romów są zazwyczaj opisywane jako suboptymalne i uzasadnione innym dziedzictwem kulturowym, inercja którego nie pozwala im przystosować się do nowych warunków. Z kolei ekonomiści oraz nauczyciele zakładają, iż ludzie jako jednostki zachowują się w sposób optymalny i szybko dostosowują się do okoliczności. Celem niniejszej pracy jest określenie okoliczności, w których optymalizacja jednostek przynosi społecznie suboptymalne rezultaty, oraz zaproponowanie środków zaradczych. Ramy te posłużą do przeanalizowania problemów Romów na rynku pracy. Problem stanowi wyjątkowo wysoki poziom bezrobocia w grupie etnicznej Romów. Ponadto Romowie wykonują prace niewymagające kwalifikacji i zarabiają mniej niż większa część społeczeństwa. U podstaw niższego statusu Romów na rynku pracy leży wiele wzajemnie na siebie oddziaływujących przyczyn i  czynników. Analiza dotyczy zatem różnych przyczyn tego niezadowalającego stanu i jego interakcji. Główny nacisk położony jest na sferę wychowania, edukacji i ogólnej sytuacji społecznej w odniesieniu do romskiej grupy etnicznej.