Językoznawstwo romańskie w Polsce na początku XXI wieku
Artykuł przedstawia zakres i metodologię badań językoznawstwa romańskiego w Polsce na początku XXI wieku. Pewien ogląd na stan i tendencje w tych badaniach daje panorama artykułów zamieszczonych w niniejszym tomie, a będących pokłosiem Spotkania Językoznawców Romanistów w Polsce, jakie odbyło się pod koniec listopada 2010 r. w Krakowie na Uniwersytecie Jagiellońskim. Spotkanie to jest w pewnym sensie wskrzeszeniem dawnej, prawie już zapomnianej tradycji regularnych spotkań językoznawców romanistów polskich.

Metaforyczna konceptualizacja radości i szczęścia w języku hiszpańskim i polskim. Badanie oparte na korpusie
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie opartej na korpusie analizy porównawczej pewnych metaforycznych konceptualizacji pojęć wyrażanych przez hiszpańskie słowa alegría i felicidad oraz ich polskie odpowiedniki tłumaczeniowe: radość i szczęście. Badanie ujawnia różnice wewnątrzjęzykowe i międzyjęzykowe dotyczące stopnia, w jakim wyrażenia z tymi leksemami uczestniczą w metaforach pojęciowych opartych na domenach źródłowych DAWANIA, SZUKANIA i ZNAJDYWANIA, PODRÓŻY oraz PŁYNU W POJEMNIKU. Wyniki analizy danych językowych pozwalają na sformułowanie hipotez dotyczących sposobu rozumienia uczuć radości i szczęścia w języku polskim i hiszpańskim.

Język a dialekt w konwersacji
Niniejszy artykuł jest poświęcony problematyce relacji między językiem a dialektem na gruncie analizy konwersacyjnej ze szczególnym uwzględnieniem zjawisk określanych w angielskich i amerykańskich badanich językoznawczych jako code-switching oraz code-mixing. Zazwyczaj zjawiska te pojawiają się w kontekście bilingwizmu lub dyglosji (cfr. Ferguson 1959), a więc gdy dochodzi do kontaktu między dwoma językami narodowymi. Tymczasem w obrębie włoskiej wspólnoty językowej kontakt międzyjęzykowy zachodzi pomiędzy językiem a dialektem, co stanowi interesujący punkt wyjścia do rozważań na temat określonych funkcji natury pragmalingwistycznej, jakie mogą być implikowane poprzez użycie obu kodów językowych w konkretnych sytuacjach komunikacyjnych.

Wyłączanie, restrykcja, pominięcie?
O różnorodnych znaczeniach konstrukcji przyimkowych zwanych „wyłączającymi”
Niniejsza praca opisuje francuskie konstrukcje przyimkowe zwane powszechnie „wyłączającymi”. Opierając się na składni wyrażeń predykatywnych oraz na wyróżnionych przez G. Kleibera cechach semantycznych tych konstrukcji, Autorka stara się wykazać, że ich znaczenia wpisują się nie tylko w wyłączanie, lecz także w dwie inne relacje: restrykcję i pominięcie.
 

O kilku zapożyczonych zgrubieniach romańskich w języku polskim
Tworzenie form zgrubionych jest jednym z powszechnych procesów słowotwórczych. Zgrubienia są używane do nazwania desygnatu o większych rozmiarach bądź wyrażenia emocjonalnego (najczęściej negatywnego) stosunku mówiącego do przekazywanej treści. Przedstawione polskie wyrazy o zakończeniach -ard(a), -as i -on pochodzą od francuskich wyrazów z przyrostkami -ard (< germ. Hart), -asse (< łac. -aceu(a)m) i -on (< łac. -onem) uważanych niekiedy w języku-źródle za augmentativa. Także ich etymony, odziedziczone z łaciny lub zapożyczone z innych języków romańskich, były nacechowane stylistycznie, cecha ta zostaje jednak zneutralizowana w procesie zapożyczenia, najpierw do języka francuskiego (np. lampion, ballon od włoskich zgrubień lampione, pallone), a także z francuskiego do polskiego, np. brouillon > brulion, coquarde > kokarda.
 

Odniesienia kulturowe w tłumaczeniu podpisów kinowych. Wyzwania stawiane przez dwie kultury docelowe: polską i hiszpańską
W artykule przedstawiono wyniki analizy komparatystycznej tłumaczenia dwóch filmów W. Allena: Jej wysokość Afrodyta oraz Annie Hall na język polski i hiszpański. Autorka postawiła sobie za cel przeprowadzenie obserwacji: czy i w jaki sposób znajomość języka oryginału – języka angielskiego – oraz stopień, w jakim w kulturze docelowej akceptowane są zapożyczenia i wpływy tego języka, może wpływać na decyzje podejmowane przez tłumaczy podpisów kinowych? Według postawionej hipotezy, istnieje korelacja między miejscem języka angielskiego w kulturze hiszpańskiej i polskiej a preferowanymi rozwiązaniami w tłumaczeniu napisów filmowych, co zostało poparte przykładami..
 

Przestrzeń w znaczeniach abstrakcyjnych dwóch francuskich czasowników ruchu: ‘descendre’ i ‘tomber’
W niniejszym artykule autorka przedstawia semantyczną analizę przestrzeni na przykładzie abstrakcyjnych znaczeń dwóch francuskich czasowników ruchu, mającego orientację pionową i kierunek w dół: ‘descendre’ i ‘tomber’. Przykłady są podzielone na trzy grupy, w zależności od obecności bądź braku elementów przestrzeni: 1) przestrzeń określona, 2) przestrzeń częściowo inferowana, 3) przestrzeń inferowana w całości
 

W jaki sposób można określić znaczenia francuskiego czasu przyszłego futur antérieur?
W niniejszym artykule autorka analizuje kontekst, aby wskazać, które elementy mają wpływ na określoną interpretację futur antérieur. Bierze się pod uwagę obecność w kontekście okoliczników czasu, niektórych przysłówków (jamais, rarement), partykuł modalnych, konstrukcji porównawczych, czasowników wyrażających sąd, a także typ zdania (pytające, wykrzyknikowe, przeczące, czasowe, względne), podmiot zdania, typ czasownika odmienionego w futur antérieur, miejsce futur antérieur w tekście oraz rodzaj tekstu, w którym ten czas się pojawia. Analiza ta pozwala na opracowanie reguł, dzięki którym można automatycznie określić znaczenie futur antérieur.
 

Słownictwo mody – tendencje językowe
We francuskim języku mody jest coraz więcej zapożyczeń, przede wszystkim z angielskiego. Niektóre, określające nowe style, kroje, typy odzieży czy tkanin są niezbędne, ale większość da się bez trudu zastąpić francuskimi odpowiednikami. Często ich zastosowanie ma charakter ludyczny. Zyskują one również pewne walory konotacyjne, których brak analogicznym terminom francuskim. Liczy się także zwięzłość terminów angielskich.
Zapożyczenia pełnią czasem taką samą funkcję gramatyczną jak w języku wyjściowym, ale często rzeczownik obejmuje rolę przymiotnika lub odwrotnie, są i czasowniki stosowane jak rzeczowniki czy przymiotniki, co stanowi dowód, że nie chodzi tylko o wypełnianie luk leksykalnych. Ważnym czynnikiem wpływającym na to słownictwo jest światowa popularność kultury anglojęzycznej.

„To, że mówisz w języku afrykańskim, nie znaczy, że jesteś lepszym Angolczykiem niż ja” – obserwacje na temat sytuacji językowej w Angoli
W niniejszym artykule przedstawia się czynniki historyczne, które wpłynęły na kształtowanie się aktualnej sytuacji językowej Angoli. Biorąc pod uwagę fakt, że jest to jeden z niewielu krajów afrykańskich, gdzie mieszkańcy miast nie znają żadnego języka narodowego, wiele miejsca poświęca się zestawieniu cech języka portugalskiego używanego w miastach oraz poza nimi. Podkreśla się wpływy języków narodowych na gramatykę i leksykę języka portugalskiego oraz analizuje się słownictwo pochodzenia portugalskiego używane w językach narodowych. Artykuł jest zakończony wywiadem z Emanuelem Martą, Angolczykiem pochodzącym z Luandy, który obrazuje stosunek młodego pokolenia mieszkającego w stolicy do języka portugalskiego oraz języków narodowych.
 

Kilka uwag o zdrobnieniach w językach portugalskim i rumuńskim
Przedmiotem artykułu jest zestawienie podstawowych informacji dotyczących tworzenia zdrobnień w dwóch językach romańskich nazywanych tradycyjnie peryferyjnymi – portugalskim i rumuńskim. Po rozważaniach ogólnych na temat zjawiska derywacji deminutywnej następuje porównanie jej mechanizmu w analizowanych językach, usystematyzowane w tabeli oraz zilustrowane licznymi przykładami. Szczególną uwagę zwraca się na wyrazy, które tylko formalnie zdradzają swoje pierwotne znaczenie, współcześnie zupełnie nie będąc odczuwanymi jako zdrobnienia. Wspomina się też o produktywności derywacji deminutywnej w językach portugalskim i rumuńskim, nawiązując do wyników badań B. Hasselrota.
 

Predykacja w języku prawa
Prawo łączy się z językiem, w jakim się wyraża. Ważną kwestią pozostaje więc nie tylko rozumienie
i interpretacja języka prawa, ale również produkcja tekstów prawniczych, w tym tłumaczenie ich
i redagowanie. Aby osiągnąć ten cel, konieczne wydaje się dysponowanie obszernym opisem faktów
lingwistycznych pracy w języku specjalistycznym. Analiza dyskursu zawodowego pozwala na wyodrębnienie
w nim cech charakterystycznych.
Ostatnie prace wskazują na potrzebę opisu zjawiska predykacji (czasowniki, nominalizacje i imiesłowy),
aby uwzględnić złożoność zjawisk języka prawniczego (Lerat 2001, 2002, 2008).
Powyższy artykuł przedstawia predykację w języku prawa, opisując jej parametry leksyko-semantyczne
i morfosyntaktyczne na bazie korpusu tekstów.
 

Peryfrazy werbalne w europejskiej wersji języka portugalskiego
Intencją autorki jest wskazanie trudności związanych z definicją i klasyfikacją konstrukcji peryfrastycznych języka portugalskiego, a także zaprezentowanie inwentarza peryfraz werbalnych w tym języku. Autorka zwraca jednocześnie uwagę, że na wartość konstrukcji peryfrastycznych mają wpływ między innymi takie czynniki, jak: czas gramatyczny czasownika posiłkowego, klasa predykatu werbalnego czy wyrażenia przysłówkowe.
 

Włączanie mowy niezależnej do opowiadania w języku francuskim i polskim

Niniejszy artykuł ukazuje, jaki wpływ na dobór czasownika i formę syntagmy wprowadzającej w języku polskim i francuskim mają treść wypowiedzi przytoczonej, kontekst językowy i typ tekstu oraz jak można nimi wyjaśnić pewne cechy przekładu tekstów prasowych i literackich. W tekstach prasowych rolę odgrywa przede wszystkim typ tekstu (dominacja neutralnych czasowników mówić, powiedzieć jest przyczyną podtłumaczenia przy przejściu z francuskiego). W tekstach literackich modyfikacja wypowiedzi przytoczonej i wybór czasownika zależą głównie od rekonstrukcji sytuacji wypowiadania dokonanej przez tłumacza.
 

Komunikat: od oficjalnego sprostowania do wiadomości konkursowej

W niniejszym artykule proponujemy prześledzić rozwój nowego gatunku dyskursu, jakim jest komunikat we francuskiej przestrzeni publicznej. Termin communiqué pojawił się po raz pierwszy w 1853 r. i oznaczał oficjalne sprostowanie. Z czasem zmiany historyczne i techniczne wpłynęły na formę, cel pragmatyczny i kontekst użycia tego gatunku. Początkowo dotyczył jedynie spraw szczególnych, jak polityka czy zdrowie. W czasach I wojny światowej informował naród o walkach. Obecnie również przedsiębiorstwa wydają komunikaty, korzystając z własnej przestrzeni w Internecie. Służy on nie tylko informowaniu, ale także kreowaniu wizerunku. W języku polskim obserwujemy ponadto tzw. pseudokomunikaty, czyli teksty opatrzone denominacją gatunkową „komunikat”, ale niemające nic wspólnego z gatunkiem komunikatu, np. wiadomości konkursowe SMS.
 

Analiza dyskursu i nauczanie języków obcych dla potrzeb specjalistycznych

W dydaktyce JO coraz częściej słychać głosy, aby podejście komunikacyjne i zadaniowe uzupełnić analizą językoznawczą, a konkretnie analizą dyskursu (AD). Wydaje się ona szczególnie przydatna w nauczaniu języków obcych dla potrzeb specjalistycznych, gdzie nauczyciel musi samodzielnie opracowywać treści kursu oraz materiały dydaktyczne. Niestety, pod pojęciem AD kryją się bardzo różnorodne treści. Także w glottodydaktyce specjalistycznej (LSP) w różnych obszarach językowych istnieją odmienne tradycje jej rozumienia. Analiza materiałów wspomagających praktyczne kształcenie nauczycieli Français sur Objectifs Spécifiques pokazuje niejasność zarówno samego pojęcia AD, jak i sposobów jej wykorzystania. Rzeczywiste wdrożenie podejścia dyskursywnego do praktyki klasowej wymagałoby zatem świadomego wyboru wśród dostępnych metodologii analizy dyskursów zawodowych oraz ich popularyzacji wśród nauczycieli.
 

Juryslingwistyka: od języka specjalistycznego do językoznawstwa specjalistycznego

Niniejszy artykuł ma na celu przestawienie juryslingwistyki jako interdyscyplinarnej i wielowymiarowej dziedziny językoznawczej. Autorka prezentuje genezę dyscypliny, wywodząc ją zarówno z prawoznawstwa, jak i nauki o języku. Następnie omawia konkurencyjne nazwy dla tej dyscypliny, sytuuje wobec znanych podziałów dyscyplin językoznawczych oraz zakreśla jej problematykę badawczą.
 

W ślady Boya – Julian Rogoziński, tłumacz Prousta

Najsłynniejszy polski tłumacz literatury francuskiej Tadeusz Boy-Żeleński przełożył w latach 1936–1939 cykl powieściowy W poszukiwaniu straconego czasu. Niestety wybuch II wojny światowej uniemożliwił wydanie dwóch ostatnich części. Autor przekładu zginął rozstrzelany przez Niemców w 1941 roku, a rękopisy niewydanych tomów spłonęły w warszawskim mieszkaniu tłumacza podczas Powstania Warszawskiego. W niniejszym artykule autorka przybliża sylwetkę następcy Boya – Juliana Rogozińskiego, autora pierwszego opublikowanego przekładu Czasu odnalezionego, siódmego tomu najsłynniejszej powieści Marcela Prousta.

Ewoluowanie gatunków politycznych pod wpływem reklamy: pakt nakierowany na marzenie lub ofertę

Celem artykułu jest uchwycenie zmian, jakie dokonują się w gatunkach dyskursu politycznego pod wpływem reklamy. Przedstawiono w zarysie metodologię zwaną francuską analizą dyskursu, zdefiniowano zarówno dyskurs polityczny, jak i medialny, pojęcia kontraktu, gatunku oraz strategii. To ostatnie pojęcie jest bardzo ważne w badaniu wpływów jednych gatunków, ich scenografii na inne. Retoryka ogłoszenia, wytworzona przez współczesne społeczeństwo konsumpcyjne, opiera się głównie na emocjach. Perswazja emocjonalna reklamy przeciwstawia się klasycznej argumentacji politycznej. W gatunki polityczne wkracza logika marzenia i iluzorycznego daru.
 

Pochodzenie portugalskich języków kreolskich z Zatoki Gwinejskiej

Ustalenie pochodzenia portugalskich języków kreolskich, które uformowały się w Zatoce Gwinejskiej w XVI wieku, stanowi zasadniczy cel niniejszego artykułu. Aby osiągnąć stawiany sobie cel, analizujemy warunki społeczno-historyczne oraz językowe, w jakich nastąpił proces kreolizacji.
Archipelag Wysp Świętego Tomasza i Książęcej został odkryty przez Portugalczyków pod koniec XV wieku i zaludniony przez czarnych niewolników pochodzących z wybrzeży Afryki, posługujących się różnymi językami, głównie z grupy Kwa i Bantu. W tak sprzyjających warunkach nastąpił szybki proces kreolizacji, w wyniku którego powstał język protokreolski, z którego nieco później uformowały się cztery odrębne języki kreolskie.
 

Wyrazy obcego pochodzenia i moda – przykłady z portugalskich i polskich czasopism i stron internetowych

Niniejsze opracowanie za główny cel stawia sobie charakterystykę słownictwa mody ze szczególnym uwzględnieniem wyrazów obcych. Zawiera krótki opis historii mody oraz przedstawia różnorodne definicje zapożyczeń, m.in. wg językoznawców portugalskich, polskich i angielskich. Analizując artykuły z prasy kobiecej oraz strony internetowe poświęcone modzie, odkrywamy dużą liczbę zapożyczeń, pochodzących głównie z języka angielskiego. Próbujemy odpowiedzieć na pytanie, jaką funkcję pełnią one w tekstach i czy są w nich potrzebne, czy też raczej stanowią element przejściowej mody językowej. Zauważamy też, że wiele z nich może być niezrozumiałych dla polskiego i portugalskiego czytelnika.

Etymologia i forma nazw pierwiastków chemicznych

"Etymologia jest jedną z najstarszych dziedzin językoznawstwa, semantyka jest bardziej nowoczesna” – powiedział Stephen Ulmann. Te dwa obszary języka współistnieją i pomagają zrozumieć pochodzenie słów oraz związek między znaczeniem a znakiem językowym.
W niniejszym artykule analizujemy etymologię i motywację semantyczną nazw pierwiastków chemicznych. Badamy tendencję nadania danej nazwy substancji i jej znaczenia w zależności od epoki (przed lub po rewolucji technicznej), a także czy znaczenie odnosi się do fizycznych lub chemicznych własności substancji, czy też nawiązuje do nazwiska swojego odkrywcy, miejsca naturalnego pochodzenia lub odkrycia. Rozważamy, czy to łacina była językiem dominującym, od którego powstały nazwy pierwiastków, czy też była to greka.
Badania nad etymologią pierwiastków są ważne, ponieważ tak jak znajomość pierwiastków jest niezbędna do zrozumienia przebiegu reakcji i powstawania związków chemicznych, tak też analiza ich nazewnictwa jak i nazw zwyczajowych związków posłużyła za punkt odniesienia dla usystematyzowania nomenklatury chemicznej.
 

Metody analizy interakcji w tekstach monologalnych na przykładzie listów czytelników

Celem tego artykułu jest pokazanie, w jaki sposób niektóre metody analizy interakcji mogą być zastosowane do opisu tekstów monologalnych takich jak listy czytelników. Wykorzystanie teorii twarzy, a w szczególności wyszukiwanie aktów zagrażających pozytywnemu wizerunkowi nadawcy czy odbiorcy lub aktów służących wzmocnieniu pozytywnego wizerunku, bardzo dobrze nadaje się do opisu relacji pomiędzy uczestnikami wymiany listów. Struktura listu, a zwłaszcza jego początek i koniec, przypominają strukturę rozmowy. Wszystkie te cechy pokazują, że wymiana listów pomiędzy czytelnikami a redakcją, szczególnie w swojej formie internetowej, staje się swoistą interakcją z jej typowymi przymiotami.
 

Zaczynając od najniższej pozycji francuskiego même w semantyce rzeczowników

Na podstawie semantyki tożsamościowego même, które przedstawiamy w części I, staramy się opisać w części II zachowanie różnych typów rzeczowników wobec interpretowania taksonomicznej identyczności même. Wyjaśnienie różnic i podobieństw, jakie ukazuje taka konfrontacja, pozwala ukazać pewne semantyczne wymiary różnych typów testowanych rzeczowników. Nasza analiza wnosi nowe elementy do wiedzy o typach rzeczowników standardowych, jakimi są konkretne rzeczowniki policzalne i rzeczowniki określające materię oraz rzeczowników rzadziej badanych, takich jak kolor i zapach.
 

Wybrane problemy składni porównawczej polsko-hiszpańskiej: zdania względne

W części wstępnej artykułu zostały przedstawione niektóre opinie polskich i hiszpańskich badaczy dotyczące zdań względnych. Następnie wskazano na istniejące w obu językach (w przeszłości i obecnie) wykładniki, na różnice w podawaniu ich liczby, związane, między innymi, z zaliczaniem do tej grupy przysłówków względnych. Na koniec wspomniano o klasyfikacji tych zdań, zarówno ze względu na występowanie lub brak poprzednika, do którego wykładnik względny się odnosi, jak i na funkcję składniową, jaką pełni zdanie podrzędne czy też na wnoszoną przez nie informację (charakter ograniczający czy apozycyjny).
 

Pamięci tłumaczeniowe: konieczne narzędzie czy źródło problemów dla tłumaczy?

Pamięć tłumaczeniowa (Translation Memory) może być scharakteryzowana jako baza danych zawierająca fragmenty tekstów w języku źródłowym wraz z odpowiadającymi im fragmentami w języku docelowym, co z założenia ma umożliwić bardziej efektywny i zautomatyzowany proces tłumaczenia tekstów. Narzędzia te są częścią dziedziny określanej jako tłumaczenie wspomagane maszynowo (komputerowo) i są obecnie uważane za doskonałe rozwiązanie dla tłumaczy. Niniejsza krótka analiza ma na celu wykazanie, dla kogo jest przeznaczone tego typu oprogramowanie i jakie systemy dostępne na rynku są najbardziej efektywne przy wykonywaniu różnych typów tłumaczeń.
 

Czy istnieją kategorie asemantyczne? Kilka refleksji kognitywnych na przykładzie języka
francuskiego

Wielu badaczy języka reprezentujących paradygmat kognitywny wyznaje pogląd, będący jednym z postulatów tego kierunku badań, że wszystkie kategorie języka użyte w zdarzeniu mownym są nośnikami znaczeń. Co więcej, aby poznać znaczenie, nie jest konieczne rozróżnienie jednostek ze względu na ich miejsce i funkcje w strukturze języka. Proponując analizę francuskiego trybu subjonctif i przyimków, próbuję wykazać, że zasadniczą rolę w konstruowaniu znaczeń stanowiących rezultat przetwarzania danych odgrywa kontekst oraz że język, w tym przypadku język francuski, nie jest pozbawiony użyć asemantycznych, zważywszy na rolę lokutora, od którego zależy frekwencja użycia, na której opiera się utrwalanie jednostek języka w pamięci w postaci hierarchicznie zorganizowanych schematów semantyczno-kognitywnych.
 

Włoska peryfraza progresywna a czasowniki stanowe

W niniejszym artykule autorka analizuje użycie włoskiej peryfrazy progresywnej z vendlerowskimi czasownikami stanowymi. Jednym z testów dla predykatów stanowych jest brak kompatybilności z aspektem progresywnym. Niemniej jednak, niektórzy badacze odkryli, że kryterium to nie jest w pełni kompletne i być może istnieją jakieś wyjątki. Opierając się na przykładach znalezionych w wyszukiwarce internetowej Google i wykorzystując teorię aspektu Bertinetto i Karolaka, autorka stara się dokonać klasyfikacji takich właśnie przypadków.
 

‘Głupota’ jako obiekt obelgi.

Analiza leksyki potocznej i slangowej współczesnego języka hiszpańskiego
W niniejszym artykule autorka przedstawia krótką analizę hiszpańskiej leksyki znieważającej, odnoszącej się do braku inteligencji osoby znieważanej. Do celów przeprowadzonej analizy zebrano blisko 150 jednostek leksykalnych, wyselekcjonowanych z następujących słowników: Inventario general de insultos Pancracia Celdrána Gomáriza i Diccionario de argot Julii Sanmartín Sáez. Analiza skupia się na wyodrębnieniu procesów słowotwórczych oraz rodzajów przeniesień semantycznych w słowach należących do tej kategorii obelgi w języku hiszpańskim. Wyniki analizy pozwalają wytypować pola semantyczne i tematyczne najczęściej wykorzystywane w procesie metaforyzacji w badanej grupie wyrazów, a także wskazać najczęściej wykorzystywane procesy słowotwórcze w tejże grupie.
 

‘Znaczenie kompetencji językowej w opanowaniu kompetencji komunikacyjnej w języku włoskim auczanym na wydziałach filologicznych (poziomy C1 i C2)

Artykuł analizuje znaczenie kompetencji językowej w opanowaniu kompetencji komunikacyjnej przez studentów wydziałów filologicznych na poziomie C1 i C2, zgodnie z klasyfikacją przyjętą przez Radę Europy. Artykuł nawiązuje do definicji kompetencji komunikacyjnej będącej obecnie celem nauczania języków obcych i przypomina, że kompetencja językowa jest podstawowym komponentem kompetencji komunikacyjnej. Niechęć studentów do uczenia się gramatyki rozumianej jako źródło struktur morfologiczno-składniowych i semantycznych prowadzi do bardzo powierzchownego opanowania języka i do umiejętności komunikowania treści raczej konkretnych niż abstrakcyjnych. Powyższe uwagi w szczególności odnoszą się do języków romańskich, skomplikowanych pod względem morfologiczno-składniowym, które wymagają sporego wysiłku ze strony uczących się w opanowaniu samego systemu językowego. Ponadto należy pamiętać, że niski poziom kompetencji językowej stanowi największą przeszkodę w opanowaniu kompetencji komunikacyjnej (brak akceptacji ze strony rozmówcy), ponieważ czym innym jest niemówienie o czymś z braku okazji, a czym innym nieporuszanie danego tematu na skutek ograniczonch możliwości spowodowanych nieznajomością właściwych struktur morfologiczno-składniowych i semantycznych.

Nieregularny rozwój fonetyczny spowodowany frekwencją w języku francuskim

Dotychczas nieregularny rozwój fonetyczny spowodowany frekwencją traktowano jako coś sporadycznego,
odnoszącego się tylko do słownictwa, natomiast autor niniejszego artykułu sądzi, że
rozwój ten, zachodzący także w morfemach, zwłaszcza fleksyjnych (które są używane nawet częściej
od słów), jest – obok regularnego rozwoju fonetycznego i rozwoju analogicznego – trzecim najważniejszym
czynnikiem ewolucji językowej. Istnieje sześć argumentów przemawiających za nieregularnym
rozwojem fonetycznym spowodowanym frekwencją. 1) Jeśli dla danego języka i danego
okresu dziejów tego języka istnieje słownik frekwencyjny, można się nim posłużyć, ponieważ większość
wyrazów, które doznały nieregularnego rozwoju fonetycznego spowodowanego frekwencją,
rekrutuje się spośród tysiąca najczęściej używanych słów danego języka. I tak dalej.
 

Ku nowym perspektywom w badaniach terminologicznych w Polsce

Terminologia jako dyscyplina językoznawcza rozwija się w krajach frankofońskich dynamicznie i różnorodnie. Ta mnogość koncepcji jest wynikiem rozdźwięku pomiędzy podejściem onomazjologicznym proponowanym przez Eugena Wüstera, twórcę współczesnej terminologii, a podejściem semazjologicznym bronionym przez językoznawców, dla których nie pojęcie, lecz termin stanowi główny przedmiot terminologii. Autorka proponuje jednak pogodzenie tych dwóch metod niezbędnych do badań terminologicznych w pełnym tego słowa znaczeniu. Dzięki temu przyczynia się do rozwoju terminologii w Polsce poprzez proponowaną metodologię, a także przedmiot badań, jakim jest denominacja struktury pojęciowej ‘rodziny’ w języku francuskim i polskim.
 

Rzeczownik, syntagma nominalna, konstrukcja Czas.Pos.+Rz/SRz i ich wartość aspektualna.
Analiza kontrastywna francuski–polski

Definicja aspektu jako kategorii semantycznej uzasadnia badanie aspektualnych wykładników w syntagmie nominalnej. Analizując rozszerzenia rzeczownika, dociekamy, jak odnoszą się one do oceniania aspektualnej wartości syntagmy nominalnej.
 

O słownych formach wyrażania emocji w kontekście kulturowym

Autorka niniejszego artykułu stawia sobie za cel analizę różnych środków wypowiedzi służących wyrażeniu emocjonalnego konceptu – strachu. Przedstawiła dyskurs leksykograficzny denominacji strachu, przestudiowała różne konotacje kulturowe w określonym kontekście, wreszcie wskazała asocjacje i wyobrażenia związane z tym konceptem emocjonalnym we francuskiej świadomości językowej.
 

O kilku błędach w tłumaczeniu z francuskiego na polski: „już” = „déjà”

Autorka przeprowadza analizę kontrastywną polskiego przysłówka temporalnego już i francuskiego déjà. Ta analiza opiera się na założeniu, że już i déjà mają wspólne znaczenie inwariantne, ale posiadają również różne idiosynkratyczne użycia. Swoje rozważania autorka koncentruje na dwóch przypadkach złego tłumaczenia, w których już nie powinno być tłumaczone jako déjà. Ten brak odpowiedniości między nimi tłumaczy się tym, że przysłówek już skonwencjonalizował interpretację deiktyczną, która jest zupełnie nieobecna przy francuskim déjà.
 

Filologia numeryczna jako część semantyki tekstów

Celem artykułu jest zarysowanie koncepcji filologii numerycznej, zaproponowanej przez François Rastiera, współczesnego francuskiego językoznawcę, w kontekście projektu federacji dyscyplin zajmujących się językami i kulturami w ramach semiotyki kultur. Projekt, o którym mowa, stanowi konsekwencję koncepcji tekstu jako obiektu kulturowego. Punktem wyjścia artykułu jest więc przedstawienie tego stanowiska oraz omówienie problematyki filologii numerycznej i wyjaśnienie jej źródeł. W następnej części zostały zaprezentowane metody pozyskiwania treści z systemu informacyjnego Web. Rastier przeciwstawia im metody semantyki tekstowej, której częścią jest filologia numeryczna. Praktyczne przykłady wykorzystania tej metody do wyszukiwania rasistowskich stron internetowych stanowią końcowy rozdział pracy.
 

Strategie perswazyjne w dyskursie reklamowym na rzecz ochrony środowiska

W niniejszym artykule opisujemy strategie perswazyjne w kampaniach reklamowych na rzecz ochrony środowiska, stosując głównie aparat pojęciowy pragmatyki (Sperber, Wilson 1989). Prototypowe konfiguracje dyskursywne zostały zanalizowane według dwóch kryteriów: relacji interlokutywnej i kierunku interpretacji. Pierwsze ukazało role dyskursywne nadawcy, drugie – sposoby narzucania interpretacji komunikatu. Oba te kryteria ujęto jako formy komunikacji ostensywno-inferencyjnej. Z analizy wynika, że aby zyskać przychylność odbiorcy, nadawca dąży do „wprowadzenia” go do przestrzeni dyskursywnej (etos, formy interaktywne). W tym celu tworzy komunikat o optymalnej relewancji, czytelny i zrozumiały dla odbiorcy.
 

Nauczanie języka obcego na uniwersytecie a kształcenie do tłumaczenia. Kilka hipotez

Artykuł dotyczy problemów związanych z dydaktyką przekładu, a w szczególności z przekładem
tekstów specjalistycznych. Osoby uczące przekładu tego typu tekstów muszą brać pod uwagę rozwijanie
nie tylko kompetencji językowej uczniów, lecz także ich kompetencji ogólnej (kulturowej),
pozwalającej na zrozumienie tekstu oryginalnego i oddanie jego znaczenia w języku docelowym.
Problemy, o których mowa w artykule, to brak wystarczającej liczby godzin przedmiotu do dyspozycji
wykładowcy, brak materiałów oraz szkoleń dla uczących itd. Obecnie niemożliwe jest zaproponowanie
gotowych rozwiązań. Ich poszukiwanie będzie tematem dalszych badań autorki.
 

Wyrażanie relacji przestrzennych w języku francuskim i fińskim w perspektywie historycznej

Artykuł przedstawia zupełnie różne sposoby i zasoby środków wyrażania przestrzenności w dwóch obcych sobie rodzinach językowych.
Język francuski, który dziedziczy system łaciński i indoeuropejski, używa przyimków, przedrostków i przysłówki, łącząc je czasem z rzeczownikami i czasownikami. Nowością są coraz częstsze postpozycje.
Język fiński, który dziedziczy system uralski, posługuje się przypadkami (często złożonymi), postpozycjami zawierającymi końcówki przypadków i przysłówkami – często także z końcówkami przypadków. Jego już bogaty system wyrażania przestrzenności powiększył się także o przyimki dzięki kontaktom z językami indoeuropejskimi. Wpłynęły one na coraz częstsze użycie postpozycji jako przyimków, co jeszcze zwiększa precyzję wyrażania przestrzenności.
 

Interiekcje w języku włoskim i polskim – ujęcie kontrastywne

Porównanie występowania w dwóch językach tak specyficznych form jak wykrzykniki mogłoby się zdawać nieużyteczne, tymczasem może ono prowadzić do wielu cennych spostrzeżeń. Różnice pomiędzy wykrzyknikami polskimi i włoskimi zachodzą na różnych poziomach: graficznym, fonetycznym, semantycznym... W niniejszym artykule poświęcono wiele uwagi aspektowi graficznemu, by ukazać, że wiele wykrzykników włoskich i polskich, identycznych pod względem graficznym czy fonetycznym, różni się istotnie pod względem znaczeniowym. Przytoczono też wiele przykładów wykrzykników wtórnych, których znaczenie jako wykrzyknika odbiega od znaczenia ich „formy podstawowej” – rzeczownika, przymiotnika czy czasownika. Na koniec omówiono pokrótce kwestię eufemizmów służących łagodzeniu form wulgarnych czy przekleństw..