Tom 8, Numer 1

Nie masz jeszcze konta?

Zarejestruj się

Romanica Cracoviensia

Informacje o czasopiśmie

Dla autorów

Proces recenzowania
- Procedura recenzowania
- Recenzenci

Tom 8 (2008)

Data publikacji: 2008

Licencja: Żadna

Redakcja

Sekretarz redakcji Iwona Piechnik

Redaktor naczelny Marcela Świątkowska

Zawartość numeru

Avis au lecteur

Marcela Świątkowska

Romanica Cracoviensia, Tom 8, Numer 1, Tom 8 (2008), s. 1-1

O mirandês – um enclave linguístico de Portugal

Natalia Czopek

Romanica Cracoviensia, Tom 8, Numer 1, Tom 8 (2008), s. 11-20

W niniejszym artykule przedstawiono cechy charakterystyczne jednego z języków mniejszościowych Półwyspu Iberyjskiego. Z językowego, historycznego, społecznego oraz politycznego punktu widzenia jęz. mirandyjski jest niezwykle interesujący, gdyż jako dialekt grupy asturyjsko-leońskiej otrzymał status języka oficjalnego Portugalii. W pierwszej części artykułu wymieniono różne klasyfikacje oraz badania językoznawcze poświęcone jęz. mirandyjskiemu. W kolejnej części zestawiono cechy charakterystyczne analizowanego języka zaobserwowane w cytowanych tekstach z portugalskim i kastylijskim. W ostatniej części artykułu opisano obecną sytuację jęz. mirandyjskiego, która jest wyjątkowa w porównaniu z innymi dialektami używanymi na Półwyspie.

PDF

Nota sobre os dialectos de Portugal

Przemysław Dębowiak

Romanica Cracoviensia, Tom 8, Numer 1, Tom 8 (2008), s. 21-28

Artykuł przedstawia zarys historii badań dialektologicznych w Portugalii, od ich początków w drugiej połowie XIX wieku, przytaczając nazwiska językoznawców, którzy najbardziej przyczynili się do rozwoju tej dziedziny. Prezentuje pokrótce także różne podziały portugalskiego terytorium na areały leksykalne, jak również klasyfikację regionalnych odmian języka portugalskiego oraz innych dialektów mówionych w Portugalii kontynentalnej, wraz z ich podstawowymi cechami charakterystycznymi. Zawiera wreszcie spis ważnych pozycji bibliograficznych związanych z omawianym zagadnieniem, wśród których należy wyróżnić wciąż aktualne prace Luísa F. Lindleya Cintry, stanowiące podstawowe źródło informacji zamieszczonych w artykule.

PDF

Langues non romanes dans les pays romans d’Europe

Iwona Piechnik

Romanica Cracoviensia, Tom 8, Numer 1, Tom 8 (2008), s. 29-49

Artykuł przedstawia sytuację nieromańskich języków mniejszościowych żyjących od wieków w krajach, w których językiem oficjalnym jest język romański. Kolejno są przedstawione: j. baskijski w Hiszpanii i Francji, bretoński we Francji, flamandzki we Francji i Belgii, alzacki i lotaryński we Francji, niemiecki we Włoszech, Francji i Luksemburgu, węgierski z dialektami w Rumunii, oraz języki słowiańskie w Rumunii, Mołdawii i Włoszech.
Najbardziej zagrożone są języki bez własnego państwa, takie jak: baskijski, bretoński, alzacki czy lotaryński, ponieważ mogą bronić swojego dziedzictwa tylko w warunkach dominacji dużego języka oficjalnego, często przy braku wspólnej normy językowej. Przetrwanie języków zależy jednak przede wszystkim od etnicznej świadomości i determinacji danej społeczności.

PDF

La situation de la langue occitane

Katarzyna Wójtowicz

Romanica Cracoviensia, Tom 8, Numer 1, Tom 8 (2008), s. 50-54

Język oksytański jest językiem o bardzo długiej historii. Jego mocne zróżnicowanie dialektalne i brak wspólnej normy, jak również wieloletnia diglosja sprawiają, że jego sytuacja jest dosyć skomplikowana. Jest on mało obecny w życiu codziennym, mimo to istnieje wiele możliwości kontaktu z nim poprzez kulturę i edukację. Sytuacja diglosji stworzyła też fenomen francitan.

PDF

Les influences de l’occitan sur la langue française

Katarzyna Wójtowicz

Romanica Cracoviensia, Tom 8, Numer 1, Tom 8 (2008), s. 55-58

Język francuski i język oksytański, poprzez wieki kontaktów, weszły w relację substratową, na której wyrósł tzw. francitan – odmiana j. francuskiego, mocno naznaczona wpływami oksytańskimi. Wpływ ten jest widoczny w aspekcie fonetycznym, leksykalnym oraz w morfoskładni.

PDF

Las perífrasis verbales: un planteamiento contrastivo entre español e italiano

Rocío Luque

Romanica Cracoviensia, Tom 8, Numer 1, Tom 8 (2008), s. 61-69

Znaczna liczba czasownikowych konstrukcji peryfrastycznych w j. hiszpańskim i ich mała obecność w praktycznych słownikach, skłoniła nas do skupienia się na tych, w których czasownik posiłkowy uległ największym stopniu leksykalizacji, co w konsekwencji znacznie różni się w stosunku do j. włoskiego. W wyniku analizy struktur o najbardziej zbliżonych wartościach aspektualnych, takich jak: przymus, powtarzanie, przybliżenie, inchoatywność, dokonaność, hipotetyczność i modalność, naszym punktem odniesienia było odnajdywanie ich odpowiedników w j. włoskim.
Podkreśliliśmy też wagę kontekstu sytuacyjnego – jako punktu odniesienia w momencie znajdowania najodpowiedniejeszego tłumaczenia w języku docelowym, którym w tym wypadku jest j. włoski – nie tak bogaty w peryfrazy czasownikowe.

PDF

Motivazioni storiche e socio-culturali dell’uso dei nomi degli animali domestici nelle espressioni italiane, francesi e spagnole che riguardano l’amore

Anna Matura

Romanica Cracoviensia, Tom 8, Numer 1, Tom 8 (2008), s. 70-99

Zwierzęta towarzyszą człowiekowi od czasów prehistorycznych. Niektóre z nich zostały udomowione i stały się dla nas inspiracją w wielu dziedzinach. Również język czerpie ze świata zwierzęcego, opierając się zarówno na cechach fizycznych zwierząt, jak i na ich zachowaniach, by opisać, między innymi, ludzką seksualność. Mówiąc o zwierzętach domowych, koncentrujemy się właśnie na aspekcie erotycznym miłości.
Celem artykułu jest ustalenie motywacji pozytywnej i negatywnej nazw zwierząt domowych. Badane są metafory dotyczące miłości w językach francuskim, włoskim i hiszpańskim. Wyjątek stanowią terminy afektywne.
Szukamy inspiracji pochodzenia nazw zwierząt domowych w etymologii, historii, aspektach kulturowych i czynnikach geograficznych.
Niniejsza analiza podkreśla zarówno podobieństwa, jak i różnice pomiędzy językami romańskimi. Granice między poszczególnymi motywacjami są często trudne do wytyczenia, czasami pochodzenie metafor związane jest raczej z podobieństwami między człowiekiem a zwierzętami. Obserwujemy, że język hiszpański jest uboższy w metafory erotyczne w stosunku do języków francuskiego i włoskiego, co potwierdza różnice między Iberoromanią z jednej strony, a Italoromanią i Galloromanią z drugiej. We współczesnym języku miłości nazwy zwierząt domowych pojawiają się we wszystkich trzech językach jako świadectwo głębokich związków i europejskiej wspólnoty kulturowej.

PDF

Note sul possessivo latino suus. Radici classiche del cambiamento funzionale

Tomasz Sapota, Roman Sosnowski

Romanica Cracoviensia, Tom 8, Numer 1, Tom 8 (2008), s. 100-108

W artykule poruszany jest problem rozwoju form łacińskiego zaimka dzierżawczego suus i zmiany, które zaszły w jego użyciu pomiędzy łaciną a włoskim. Na przykładach pochodzących z łaciny klasycznej pokazane są niekonsekwencje i słabości systemowe, których niejednoznaczność osłabia spójność form i jest zalążkiem późniejszych zmian.
Analiza zdań z okresu klasycznego (w większości z Cezara) wskazuje na wyjaśnienie: łacina nie posiadała dla oratio obliqua wyspecjalizowanych form zaimkowych (dzierżawczych), które mogłyby być użyte tylko w oratio obliqua. Suus, se, sibi są używane, aby zasygnalizować tożsamość referencyjną różnych elementów, co prowadzi do współwystępowania identycznych form odnoszących się do całkiem różnych referentów. Późniejsze (VI wiek) uogólnienie braku rozróżnienia pomiędzy formą zwrotną a zaimkową trzeciej osoby (łacina klasyczna używała w takim przypadku suus i eius) wynika z niejednoznaczności użycia w mowie zależnej w łacinie klasycznej. Początkowo mamy do czynienia z użyciem kontekstowym, później użycie kontekstowe zostaje rozszerzone, stając się normą i prowadząc do całkowitego zaniku rozróżnienia form zwrotnych i niezwrotnych.

PDF

Éditorial – genre marqué axiologiquement

Anna Węgrzyn

Romanica Cracoviensia, Tom 8, Numer 1, Tom 8 (2008), s. 109-123

Artykuł stanowi refleksję nad edytorialem, gatunkiem opiniotwórczym, analizowanym w perspektywie aksjologii. Oprócz przedstawienia jego charakterystyki gatunkowej, zwraca uwagę na uprzywilejowane miejsce edytorialu pośród innych gatunków dziennikarskich oraz na fakt, że wyrażając poglądy całej redakcji i angażując odpowiedzialność moralną wszystkich jej członków, nadaje on szczególny charakter zawartym w nim sądom wartościującym. Publikacja porusza kwestię wartościowania na poziomie tekstu i paratekstu. Zawarta w artykule analiza tekstu edytorialu traktującego o problemie klonowania, opublikowanego przez francuski dziennik L’Humanité, ukazuje szeroką gamę językowych środków wyrażania wartości. Należy zauważyć, że wybór problematyki bioetycznej nie jest przypadkowy, bowiem tematy takie jak aborcja, klonowanie czy status embrionu ludzkiego leżą obecnie u podstaw wielu konfliktów wartości, które w sposób szczególny wyrażają się w działaniu językowym.

PDF

Elementi della retorica mistica nelle similitudini della Divina Commedia e in alcune sue traduzioni polacche

Magdalena Bartkowiak-Lerch

Romanica Cracoviensia, Tom 8, Numer 1, Tom 8 (2008), s. 127-141

The article analyses a series of topói which are characteristic for the mystic literature and which are present in the similes of the Divine Commedy. The research takes into consideration the structure of the whole poem – understood as a journey of the mind to God (itinerarium mentis in Deum). The topói, analysed in the Italian poem, are then confronted with some Polish versions (in a few Polish translations) with the aim of verifying if the structure observed in the original has been preserved also in the translations.

PDF

L’image de la littérature roumaine dans la Pologne de l’entre-deux-guerres. L’histoire d’un manuscrit inédit

Valentina Marin Curticeanu

Romanica Cracoviensia, Tom 8, Numer 1, Tom 8 (2008), s. 142-150

Artykuł skupia się na odkryciu, dokonanym w Archiwach Nauki PAN i PAU w Krakowie, dokumentu o wyjątkowym znaczeniu, autorstwa Stanisława Łukasika, polskiego badacza rumuńskiej kultury. Rękopis ten, napisany po rumuńsku, zawiera historię rumuńskiej literatury od jej początków, aż po koniec dwudziestolecia międzywojennego, a mianowicie do roku 1938.
Artykuł przedstawia postać St. Łukasika i pokazuje jego zainteresowanie rumuńską kulturą, wyrażone w jego głównych dziełach w tej dziedzinie. Poza tym, zawarty jest tu opis samego rękopisu: jego struktura, korpus i zakres treści informacyjnej odnoszącej się do literackiej krytyki i historii.
Prócz swego wielkiej wartości dla badań literackich z racji dokumentalnego znaczenia, owo dzieło odnosi się do rumuńsko-polskich związków kulturowych na tle ogólnego stanu wrzenia w obu krajach. Na koniec, artykuł uwypkla rolę, jaką w interakcji między obiema kulturami mogą odgrywać akademickie wymiany naukowe.

PDF

De la passion au dernier cri : sur quelques bohémiens qui dansent

Wioletta Kolbusz-Lasa

Romanica Cracoviensia, Tom 8, Numer 1, Tom 8 (2008), s. 151-159

Artykuł przedstawia znaczenie tańca i muzyki w życiu cygańskich bohaterów trzech francuskich powieści XIX w.: Notre Dame de Paris Victora Hugo, Carmen Prospera Mérimée oraz Les Frères Zemganno Edmonda de Goncourta.

PDF

Évolution du personnage épique médiéval sur l’exemple de quelques textes consacrés à Guillaume d’Orange et à Huon de Bordeaux

Dorota Pudo

Romanica Cracoviensia, Tom 8, Numer 1, Tom 8 (2008), s. 160-174

Autorka usiłuje prześledzić zmiany zachodzące w bohaterach starofrancuskiej epiki, zarówno na poziomie koncepcji postaci, jak i jej konkretnych cech. W przypadku Wilhelma z Orange, główne zmiany, jakie dokonują się między pieśniami, których był protagonistą (XII i XIII wiek) a poświęconą mu XV-wieczną adaptacją prozą, dotyczą kilku najważniejszych kwestii. Działalność postaci coraz mniej koncentruje się na walce z poganami i ochronie władzy królewskiej; zyskuje bardziej osobiste motywacje, głównie miłość. Uczucia bohatera są bardziej bezpośrednio odmalowane, a on sam nie jest już ukazany wyłącznie jako, niekiedy brutalny, wojownik, lecz także jako dworny kochanek, strateg czy wytrawny mówca. Ton scen, w których odgrywa główną rolę, ulega ujednoliceniu przez eliminację większości fragmentów komicznych z jego udziałem. Z kolei Huon, już w XIII-wiecznej pieśni niepodobny do tradycyjnego epickiego bohatera, w XV-wiecznej adaptacji jest przede wszystkim bardziej koherentny niż w epopei, co dokonuje się głównie za pośrednictwem idealizacji i uwznioślenia go. Choć w ewolucji obu postaci można odnaleźć podobieństwa, nie należy też lekceważyć zmian, jakie dokonują się w dziełach literackich niezależnie od chronologii.

PDF

Écrire sa mort au quotidien, un vice absurde (à propos du Métier de vivre de Cesare Pavese)

Dominique Rougé

Romanica Cracoviensia, Tom 8, Numer 1, Tom 8 (2008), s. 175-184

Autor proponuje lekturę dzienników C. Pavese jako zapisu autodestrukcji. Interpretacja opiera się głównie na odniesieniu do psychologii i psychoanalizy.

PDF

La cruauté : masculine/féminine ? La Marquise de Sade de Rachilde et « l’affaire Troppmann »

Małgorzata Zioło

Romanica Cracoviensia, Tom 8, Numer 1, Tom 8 (2008), s. 185-191

Artykuł analizuje temat okrucieństwa na przykładzie bohaterki powieści Rachilde La Marquise de Sade, odnosząc się do osobowości J.B. Troppmanna, młodego mordercy słynnego w 1869 r.

PDF