FAQ
T_LOGIN Zaloguj się

Nie masz jeszcze konta?

T_REGISTER Zarejestruj się

Romanica Cracoviensia

logo Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

Wyniki wyszukiwania

wyszukiwarka prosta

szukaj np. “cognitive architectures” AND 1993-200 NOT Urban
wyszukiwanie zaawansowane
np. 1234-6789
np. 10.4467/16890027AP.16.022.6009
np. Uniwersytet Jagielloński

Tom 9, Numer 1

Udostępnij udostępnij __T_ARROW_DOWN

Tom 9 (2009) Następne

Data publikacji: 2009

Licencja: Żadna

Redakcja

Zawartość numeru

Fabio Boni

Romanica Cracoviensia, Tom 9, Numer 1, Tom 9 (2009), s. 11-19

Artykuł dotyczy analizy pięciu alfieriańskich postaci (Orestes, Don Garzia, Rosmunda, Saul i Mirra). Ich wspólnymi cechami są rozszczepienie i projekcja osobowości.
Te dwie cechy często towarzyszą problematyce „drugiego ja” (il tema del doppio). Wspomnieni wyżej bohaterowie zostali przedstawieni w tej perspektywie, a autor próbuje wyjaśnić, czy problematyka „drugiego ja” pojawia się w dramatach Vittorio Alfieriego w sposób niezależny od woli i zamiaru tego ostatniego. W istocie w żadnym ze swych pism krytycznych Alfieri nie podejmuje tego tematu. Autor artykułu próbuje zatem wykazać, że rozszczepienie osobowości tych pięciu postaci w sposób niejako automatyczny generuje temat „drugiego ja”. Niektóre postaci dostrzegają w innych bohaterach swego sobowtóra (np. Don Garzia), co doprowadza je do rozszczepienia osobowości i szaleństwa. Inne, cierpiąc na zaburzenia osobowości, personifikują swe „drugie ja” w innych bohaterach (np. Orestes w Aigistiosie, Rosmunda w Romildzie).
Analiza jest prowadzona na podstawie problematyki „drugiego ja” w literaturze i w psychoanalizie, odwołuje się zwłaszcza do przemyśleń teoretycznych i metodologicznych Ottona Ranka.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Natalia Chwaja

Romanica Cracoviensia, Tom 9, Numer 1, Tom 9 (2009), s. 20-33

W niniejszym artykule postawiono sobie za cel zilustrowanie znaczenia i funkcji motywu podróży naddunajskiej w powieści Claudio Magrisa Dunaj. W analizie brana jest pod uwagę nie tylko rola podróży rozumianej jako pokonywanie i odkrywanie pewnej przestrzeni geograficznej (która niewątpliwie stanowi strukturę dla rozważań natury filozoficznej i socjologicznej obecnych w powieści), ale przede wszystkim jej znaczenie jako czynnika kształtującego osobowość i światopogląd bohatera Dunaju, naukowca, germanisty i podróżnika będącego literackim odzwierciedleniem osoby autora. Ukazanie, w jaki sposób naddunajska odyseja (jak również charakterystyczny tok podróżowania „po habsbursku”) oddziałuje na poszczególne sfery życia bohatera, przedstawienie kolejnych etapów podróży, a także wyodrębnienie spośród mnogości pojawiających się postaci najważniejszych „przewodników duchowych” podróżnika, umożliwia przedstawienie analizowanego motywu przede wszystkim jako doświadczenia natury egzystencjalnej.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Sonia Fajkis

Romanica Cracoviensia, Tom 9, Numer 1, Tom 9 (2009), s. 34-42

Artykuł stanowi próbę scharakteryzowania motywu desengaño, straty złudzeń, w powieści pikarejskiej. Desengaño dotychczas kojarzone głównie z twórczością hiszpańskich poetów barokowych, takich jak Quevedo czy Gracian, okazuje się jednym z ważniejszych etapów życia przyszłego picaro. Na podstawie dzieł, które ukształtowały gatunek (np. anonimowy Lazarillo de Tormes i Guzman de Alfarache Mateo Alemana) oraz tych, które w sposób bardziej lub mniej wierny kontynuowały tę tradycję w Europie (Moll Flanders Daniela Defoe oraz Les mémoires de la vie de Henriette-Sylvie de Molière Madame de Villedieu), badamy obecność i specyfikę tego motywu w powieści łotrzykowskiej.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Małgorzata Kuta

Romanica Cracoviensia, Tom 9, Numer 1, Tom 9 (2009), s. 43-54

W niniejszym artykule jest mowa o powstałym w 1922 roku zbiorze sentencji lirycznych Rrose Sélavy. Jest on owocem eksperymentów językowych, jakim oddawał się Robert Desnos na początku swojej przygody z surrealizmem. Te aforyzmy ludyczne są nierozerwalnie związane z praktyką seansów hipnotycznych, powstały bowiem w półsennym, mediumicznym jasnowidzeniu. Ich zupełnie nowe znaczenie – poetyckie, humorystyczne i często paradoksalne – poeta uzyskał dzięki umiejętnemu wykorzystaniu niezwykłej homonimiczności języka francuskiego, sprawnemu operowaniu podobieństwami brzmieniowymi wyrazów oraz dzięki zastosowaniu rozlicznych figur retorycznych. Mamy tu aliteracje, anagramy, homonimy, paronimy i, przede wszystkim, gry półsłówek (contrepèteries), polegające na przestawianiu liter i sylab pomiędzy dwoma lub więcej wyrazami. Jako teksty par excellence surrealistyczne stawiają swoich czytelników przed dylematem – czy są one tylko czystą strukturą językową, pozbawioną głębszego sensu i ukrytego przekazu, czy też jednak wyrażają „rzeczywiste funkcjonowanie myśli”, jak ujął to André Breton w Manifeście surrealizmu z 1924 roku.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Karolina Leśniewska

Romanica Cracoviensia, Tom 9, Numer 1, Tom 9 (2009), s. 55-62

Artykuł jest próbą pokazania, w jaki sposób samo potraktowanie czasu i przestrzeni w XV-wiecznej powieści pt. Saladyn wpływa na mitologizację bohatera. Wydaje się, że świat Saladyna nie ma granic i ukazuje niezwykłą siłę sułtana, któremu jedynie Europa może się oprzeć. Położenie tego kontynentu przywołuje obecność morza, które mimo braku konkretnych opisów jest jednym z najciekawszych elementów powieści. Budzi skojarzenia związane z odizolowaniem bohatera; morze zostanie też wybrane na miejsce jego śmierci. O ile przestrzeń jest bardzo bogato zilustrowana, o tyle aspekt czasowy w powieści potraktowano dość zdawkowo. Wyjątkiem jest natomiast przedstawienie czasu śmierci sułtana, pozwalające na jednoczesne poruszenie kwestii związanych z jego wiarą.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Dorota Pudo

Romanica Cracoviensia, Tom 9, Numer 1, Tom 9 (2009), s. 63-80

Autorka analizuje obraz relacji rodzinnych w XIII-wiecznej pieśni epickiej z cyklu Wilhelma z Orange pt. Narbończycy, jednocześnie zestawiając go z portretem tych relacji w odpowiednich fragmentach XV-wiecznej adaptacji prozą tego cyklu i odwołując się dla porównania do funkcjonowania rodziny w rzeczywistości historycznej. Na poziomie wzajemnej komunikacji członków narbońskiej rodziny daje się zauważyć złagodzenie ekspresji złości przez eliminację inwektyw i świadczącej o braku szacunku formy „ty” z wersji napisanej prozą. Ta sama tendencja zaznacza się też w przedstawianiu innych zachowań członków rodu Emeryka – w XV-wiecznej adaptacji są one pozbawione epickiej gwałtowności i brutalności (Emeryk nie bije żony, jego syn nie sięga po miecz). W obu wersjach rodzina jest silnie paternalistyczna, a Emeryk dominuje zarówno nad żoną, jak i nad synami. Tymczasem, o ile pieśń epicka podejmowała głównie temat konfliktu między matczyną i ojcowską wizją wychowania synów, adaptacja koncentruje się na różnicach pokoleniowych. Wreszcie, można zauważyć pewną zmianę miejsca rodziny w systemie wartości: w pieśni wyraźnie ważniejsze są wartości społeczne (pozycja, bogactwo, dobro rodu jako całości), natomiast autor utworu napisanego prozą zdaje się bardziej waloryzować relacje między członkami rodziny jako niepowtarzalnymi, niezastępowalnymi jednostkami.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Alicja Raczyńska

Romanica Cracoviensia, Tom 9, Numer 1, Tom 9 (2009), s. 81-91

Artykuł przedstawia analizę motywu przemiany w elegii epigraficznej Tumulus Ielseminae puellae in florem versae ze zbioru De tumulis Giovanniego Pontana. Autorka wskazuje antyczne źródła inspiracji – mity z Metamorfoz Owidiusza – oraz dokonuje konfrontacji motywu metamorfozy z utworu Pontana z przemianami istot ludzkich w rośliny opisanymi w XIII pieśni Piekła Dantego i w Canzoniere Petrarki. Artykuł bada również motyw przemiany i wizję śmierci w pozostałych elegiach epigraficznych ze zbioru De tumulis oraz znaczenie przyrody w dziełach Pontana i w piętnastowiecznej poezji łacińskiej włoskich humanistów.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Dominique Rougé

Romanica Cracoviensia, Tom 9, Numer 1, Tom 9 (2009), s. 92-100

W swym słynnym artykule z 1939 roku, zatytułowanym „M. François Mauriac et la liberté” [pol. tłum. „François Mauriac i wolność”], Jean-Paul Sartre polemizuje z F. Mauriacem na temat jego powieści La fin de la nuit [pol. tłum. Koniec nocy]. Zarzuca mu, że nie pozostawia swoim postaciom żadnej wolności, że uważa się za ich właściciela, że jest Bogiem, który wie wszystko o swoich stworzeniach i dysponuje nimi wedle swego widzimisię. F. Mauriac już wcześniej wyprzedził te krytyki w tekście z 1933 roku, zatytułowanym „Le romancier et ses personnages” [‘Powieściopisarz i jego postacie’], w którym broni się z uważania się za Boga i pisze, że powieściopisarze są tylko małpami Wszechmogącego. Mauriac mówi, iż w swych powieściach łączy elementy pochodzące z rzeczywistości z owocami swej wyobraźni.
Z kolei Milan Kundera, szczególnie w swej powieści L’art du roman [pol. tłum. Sztuka powieści: esej], ostro krytykuje powieściopisarzy, którzy, tak jak Sartre czy Mauriac, używają swych postaci do przekazywania swych idei. Mówi, że powinno się ich zniżyć do rangi pisarzy. Według niego nikt nie jest właścicielem powieściowych postaci, nawet ich autor. Ale paradoksalnie Kundera poświęca dużo czasu wyjaśnianiu swoim czytelnikom tego, co napisał, oraz poczuciu zdrady i niezrozumienia przez swych krytyków i tłumaczy.
Przy lekturze tych trzech powieściopisarzy wydaje się, że każdy z nich mniej lub bardziej świadomie aspiruje do mienienia się mistrzem myślenia o sztuce literackiej.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Monika Świda

Romanica Cracoviensia, Tom 9, Numer 1, Tom 9 (2009), s. 101-109

Artykuł jest analizą przekształceń metafory podróży w dziele Álvara de Campos w kontekście periodyzacji jego twórczości. W fazie para-futurystycznej podróż jest postrzegana jako jeden ze sposobów zaspokojenia żądzy odczuwania wszystkiego na wszystkie sposoby, zgodnie z imperatywem sensacjonistycznym. W późniejszych wierszach to nastawienie zostało zastąpione przez podroż jako metaforę życia, co prowadzi do figury anty-podróży egzystencjalnej, podroży bez celu i przyczyny, która wyraża ideę podmiotowego rozproszenia, rozbicia. Na kolejnym etapie dochodzi do przesunięcia punktu ciężkości z samej podróży na przygotowania do niej. Stają się one figurą aktywności życiowej, podczas gdy podróż to synonim momentu decyzyjnego. Niemożliwość jej podjęcia wyraża natomiast zawieszenie funkcji życiowych, niezdolność podmiotu do działania w rzeczywistości. Przekształcenia metafory podróży w utworach poetyckich Álvara de Campos pozostają w ścisłym związku z głównymi liniami rozwojowymi tej twórczości, w sposób wyraźny je obrazując.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Natalia Czopek

Romanica Cracoviensia, Tom 9, Numer 1, Tom 9 (2009), s. 113-125

Celem pracy jest zaproponowanie modelu analizy roli procesu wymiany modalnej form trybów indicativo i conjuntivo / subjuntivo w wyrażaniu prawdopodobieństwa, wątpliwości, pewności i wiedzy w językach hiszpańskim i portugalskim. Analiza jest przeprowadzona według tego samego schematu, osobno dla obu języków. Przykłady zostały pogrupowane zgodnie ze strukturą nierozdzielnych członów o znaczeniu modalnym (przysłówek + czasownik; czasownik + czasownik, etc.). W celu przeprowadzenia analizy wykorzystuje się kryteria semantyczne, syntaktyczne i pragmatyczne, a mianowicie podkreśla się rolę stosunku mówiącego do treści wypowiedzi oraz koherencji modalnej.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Iwona Piechnik

Romanica Cracoviensia, Tom 9, Numer 1, Tom 9 (2009), s. 126-152

Artykuł przedstawia problem wpływu j. francuskiego na złożone słowa w j. bretońskim. Można zaobserwować, że wpływ ten jest najsilniejszy w złożeniach pospolitych, szczególnie tych dotyczących życia codziennego i publicznego – wynika to z długiej dominacji j. francuskiego i z dobrowolnego porzucania j. bretońskiego na rzecz j. francuskiego przez Bretończyków. Jednakże w związku z obecnymi wysiłkami chronienia i odnawiania tego języka, obserwuje się, że tworzone są własne słowa bretońskie dla nowych zjawisk i naukowych wynalazków, które w j. francuskim i w innych językach określane są za pomocą złożeń łacińsko-greckich.
Porównując obce wpływy w słowotwórstwie j. polskiego, dostrzegamy analogiczną sytuację w przypadku kompozycji pospolitej (tzn. silne wpływy w słownictwie codziennym, gdy język jest zdominowany przez inny). Natomiast gdy chodzi o kompozycję łacińsko-grecką, j. polski chętnie z niej korzysta i przyjmuje takie słowa, które stały się już internacjonalizmami, bo – jako obecnie język silny – nie boi się, że straci swą tożsamość.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Eszter Valyon

Romanica Cracoviensia, Tom 9, Numer 1, Tom 9 (2009), s. 153-168

Niniejszy artykuł omawia retoryczno-pragmatyczne wymiary i poziomy ironii słownej na przykładzie bajek o szczurach u La Fontaine’a. Ironia słowna spełnia funkcję pragmatyczną, używając potecjalnego kontrastu pomiędzy wydarzeniami oczekiwanymi a doświadczonymi. Dzięki temu ironia słowna staje się na ogół bardziej śmieszna, bardziej krytyczna, wyrażająca lepiej różnicę między zdarzeniami spodziewanymi a zaistniałymi, a także chroni mówiącego lepiej niż uwagi dosłowne. Artykuł proponuje także studium ironii słownej jako zjawiska czysto pragmatycznego, dostarczając przekonującego przeglądu tego, jak ironia jest odróżniana od nieironii oraz jak tradycyjna teoria pragmatyczna, teoria interpretacji dźwiękonaśladowczej, teoria pozoru i nowa teoria okazywania implicytnego mogą być stosowane do sprawdzania i analizowania natury i funkcji ironii słownej w bajkach. Ponadto ten zestaw stosownych teorii wskazuje na wciąż aktualną celność XVII -wiecznych bajek i dostarcza szczegółowej analizy „ironiczności” alegorycznej.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Anna Ledwina

Romanica Cracoviensia, Tom 9, Numer 1, Tom 9 (2009), s. 171-179

Celem artykułu jest pokazanie, że Andrzej Seweryn, polski artysta, przedstawia literaturę francuską jako model do naśladowania, traktując ją jako sztukę i narzędzie do promowania liberalnej wizji świata oraz wyznaczając sobie misję edukowania społeczeństwa, uwrażliwiania i poszanowania innych. Dorobek tego wybitnego aktora jest doskonałym narzędziem komunikacji, fundamentalnym sposobem uznawania różnorodności ludzkiej, i wpisuje się szeroko we współczesną przestrzeń wielokulturową. Zdolność do analizy i refleksji oraz otwarcie na świat czynią z Seweryna artystę fascynującego, znakomitego ambasadora współczesnej sceny teatralnej, który pragnie wnieść swój wkład w budowanie Europy kultury.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Iwona Piechnik

Romanica Cracoviensia, Tom 9, Numer 1, Tom 9 (2009), s. 180-189

Artykuł przedstawia współczesne tendencje w j. francuskim i w j. polskim do redukowania objętości słów poprzez ich skracanie (apokopa i afereza) oraz poprzez skrótowce (literowce, głoskowce, grupowce/sylabowce). Tendencje te są obecnie nasilone przez zwiększającą się szybkość komunikacji (ułatwiają to nowe technologie), a także przez wpływ j. angielskiego, który ma naturalną tendencję do skracania słów. Porównując j. francuski i polski widać jednak, że j. francuski częściej skraca słowa (takie tendencje miał już zresztą wcześniej), natomiast j. polski chętniej korzysta ze skrótowców oraz z form ściągniętych (kontrakcji).
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne