Funkcjonowanie pracowników naukowych w przestrzeni sieciowej może przybierać rozmaite formy, od bierności przez udział w dyskusjach aż po publikowanie najnowszych wyników badań w przestrzeni medialnej. W niniejszym artykule autorzy przedstawiają wyniki analiz obecności najnowszych publikacji (z lat 2017–2019) wybranych reprezentantów szeroko pojętych nauk o komunikacji społecznej i mediach w trzech serwisach internetowych: Google Scholar, ResearchGate i Academia.edu. W świetle ich zawartości starają się odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób przedstawiciele tej dyscypliny komunikują w internecie najnowsze osiągnięcia naukowe, tj. jakie rodzaje publikacji udostępniają, jaką formę przybierają kreowane przez nich przekazy naukowe (publikacja opisów bibliograficznych, pełnych tekstów, pre- i postprintów) i z jakim odbiorem użytkowników się one spotykają (liczba pobrań, wyświetleń, komentarzy). Analizami objęto 100 wybranych (w losowaniu interwałowym) reprezentantów środowiska naukowego, przypisanych w bazie danych „Ludzie nauki” wg klasyfikacji OECD do dyscypliny „media i komunikowanie”.

Media społecznościowe zrewolucjonizowały praktykę komunikacji między nadawcą a odbiorcą przekazów medialnych. Nic więc dziwnego, że polskie uczelnie wyższe wykorzystują kanały mediów społecznościowych do komunikowania się z pokoleniami Y i Z – generacjami, których przedstawiciele nie pamiętają życia bez internetu i mediów społecznościowych. Celem artykułu jest analiza aktywności polskich uczelni wyższych w mediach społecznościowych z rozróżnieniem komunikacji na Facebooku, Instagramie, LinkedIn, Snapchacie, TikToku. Analizę oparto na ilościowych badaniach własnych, weryfikując aktywność wszystkich uczelni wyższych w Polsce. W analizie uwzględniono zmienne takie jak: wielkość uczelni, lokalizacja uczelni oraz struktura właścicielska (jednostki publiczne i niepubliczne). Wyniki badań pokazują, że podstawowym narzędziem komunikacji pozostaje portal Facebook, którego pozycja wydaje się niezachwiana. Ciągle jeszcze uczelnie nie prowadzą natomiast komunikacji w portalach TikTok oraz Snapchat, co uznajemy za zaprzepaszczoną szansę na zaistnienie w portalach młodzieżowych. Najpopularniejszą innowacyjną formą komunikacji, którą odkryliśmy w szerszej skali, jest wykorzystanie chatbotów. Najważniejszą zmienną wyjaśniającą zróżnicowane wzorce komunikacji była wielkość uczelni, choć – w przypadku niektórych portali – artykuł wskazuje inne istotne czynniki.

W artykule omówiono najważniejsze zmiany, które zaszły na rynku polskich agencji informacyjnych w latach 2016–2019. Zasadniczy przedmiot analizy stanowiła sytuacja publicznych agencji informacyjnych po wejściu w życiu Ustawy o Radzie Mediów Narodowych, która stanowi cezurę początkową niniejszego opracowania. Autorka zwraca uwagę na bezprecedensowy kryzys w PAP w październiku 2017 r. związany z burzliwymi zmianami kadrowymi, które wywołały wiele reperkusji w mediach. W opracowaniu uwzględniono ponadto nowe podmioty na rynku informacji agencyjnej, ważniejsze jubileusze (100-lecie PAT oraz 25-lecie KAI), dynamiczny rozwój multimedialnych agencji informacyjnych oraz stanowisko agencji informacyjnych wobec zjawiska fake newsów. Opracowanie powstało na bazie źródeł internetowych (witryny internetowe omawianych instytucji oraz serwisy i portale branżowe), a także wybranych artykułów prasowych opublikowanych w omawianym okresie na łamach dzienników społeczno-politycznych oraz prasy opinii.

W artykule przedstawiono nieopracowany dotąd w literaturze przedmiotu szczeciński miesięcznik społeczno-kulturalny Spojrzenia, który był regionalnym pismem początkowej ery Edwarda Gierka. Starano się przy tym odpowiedzieć na pytanie o podejmowaną w nim problematykę, ze szczególnym uwzględnieniem tematyki politycznej, która odzwierciedlała nowy trend propagandowy w PRL-u. Pomocne w powstaniu opracowania stały się źródła prasowe drukowane w Spojrzeniach oraz archiwalia dostępne w Archiwum Akt Nowych w Warszawie i Archiwum IPN w Szczecinie. Redakcja zainicjowała na łamach pisma m.in. cykl Literatura a polityka, który po wydarzeniach grudnia 1970 r. nie znalazł szerszego zainteresowania wśród pisarzy. W dość bogatej ofercie tematycznej periodyku przeważały zagadnienia regionu oraz promocja pisarzy i kultury regionalnej.

Człowiekowi potrzebne są solidna wiedza i kompetencje, żeby mógł się odnaleźć się we współczesnej mediosferze. Nauki o komunikacji społecznej i mediach wychodzą naprzeciw tym potrzebom i są w Polsce i na świecie rozwijającą się dyscypliną. W kontekście tych procesów warto spojrzeć w historię i zobaczyć polskie, prekursorskie działania w obszarze badań prasoznawczych. Celem tego artykułu jest przedstawienie ważnej inicjatywy na drodze rozwoju prasoznawstwa polskiego – Towarzystwa Wiedzy Prasowej (1938–1939). Chcemy pokazać historię jego powstania na tle podobnych inicjatyw podejmowanych w Europie oraz wskazać najważniejsze cele Towarzystwa – szczególnie te związane z troską o etyczność komunikacji masowej wyrażoną w schyłku dwudziestolecia międzywojennego. Nasze analizy stanowią próbę poszukiwania odpowiedzi na pytania: czy doświadczenia historii zawierają wskazania do rozwiązywania problemów współczesnej mediosfery i czy mogą być inspiracją w badaniach medioznawczych. Prowadzone przez nas analizy opierają się na historycznych materiałach źródłowych i literaturze przedmiotu i są wsparte wiedzą empiryczną o współczesnych procesach medialnych. Za pomocą między innymi metody analizy źródeł oraz syntezującej metody porównawczej próbujemy na podstawie wiedzy historycznej o mediach wyciągać wnioski ważne dla współczesnych mediów.

Magazyny przedwojennych szkół żeńskich dostarczają wiedzę o rozwoju nowej społeczno­ści – uczennic szkół średnich, która wyodrębniła się po roku 1918, w związku z reformami systemu kształcenia. Artykuł prezentuje wyniki analizy zawartości dwóch periodyków redagowanych przez gimnazjalistki z lat 20. i 30., a jego celem była identyfikacja najpopu­larniejszych zagadnień na łamach pism Dziś i Jutro oraz Młodzieńczy Lot. Zbudowany w ten sposób model treści ujawnił kierunki i cele przedwojennej edukacji dziewcząt oraz założenia wychowawcze. W ocenie autorki uznać można go za wzorcowy dla formuły przedwojennych pism szkolnych, redagowanych przez dziewczęta, istotnie uzupełniających bogatą ofertę pism dla młodzieży dwudziestolecia międzywojennego.

Artykuł ma na celu ustalenie, w jakim stopniu materiały rejestrowane przez naocznych świadków, szczególny rodzaj user-generated content, wpływają na dynamikę ruchów społecznych i emocje związane z traumą drugiego stopnia / wtórną traumą. W czerwcu 2020 roku, podczas pandemii koronawirusa oraz trwających na ulicach amerykańskich miast demonstracji członków ruchu Black Lives Matter, Autorka przeprowadziła wywiady m.in z aktywistami ruchów społecznych, reporterami, pielęgniarkami pracującymi w Stanach Zjednoczonych. Wypowiedzi respondentów bezpośrednio zaangażowanych w ogólnokrajowe protesty oraz analiza relacji dziennikarskich pozwoliły zweryfikować hipotezę, że filmy rejestrowane przez naocznych świadków wydarzeń oraz medialne relacje odgrywają ważną rolę w kształtowaniu atmosfery strachu i nieufności itp., a sceny nagrane na filmach udostępnianych w internecie mogą prowadzić do wtórnej traumatyzacji odbiorców. Wideo pokazujące śmierć George’a Floyda poruszyło internautów, którzy przesyłali dalej nagranie, które zawierało drastyczne elementy. Nagranie wykonane przez naocznego świadka wydarzeń budziło w respondentach uczucia, które można rozpatrywać w kategoriach wtórnej traumatyzacji. Artykuł ma dwojaką wartość poznawczą: przedstawia aktualny i unikatowy materiał badawczy uzyskany podczas wywiadów z dziennikarzami relacjonującymi protesty oraz aktywistami zaangażowanymi w działalnie ruchów społecznych w USA; ponadto tekst zwraca uwagę na wyzwania, jakie stanęły przed dziennikarzami i pracownikami redakcji podczas pandemii COVID-19. Z przeprowadzonych rozmów wynika, że prawie wszyscy respondenci, którzy widzieli nieocenzurowane nagranie pokazujące śmierć czarnoskórego George’a Floyda, mówili o lęku i emocjach związanych z traumą. Większość rozmówców mówiła o „odrętwieniu” na skutek oglądania drastycznych ujęć, które wydają się czasem zbyt znajome. Respondenci wspominali również o relacjach medialnych, które miały pozytywny wpływ, zachęcający odbiorców do głębszego poznania i zrozumienia historycznego kontekstu ruchu Black Lives Matter. Artykuł pokazuje odczucia, jakie w odbiorcach mediów wywołują drastyczne treści, od których „prawie nie da się uciec” w cyfrowej przestrzeni.

Kazimierz Wolny-Zmorzyński: Biblia a korzenie reportażu. Glosa do historii i teorii gatunku. Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2020, s. 189.

Andrzej Kaliszewski, Edyta Żyrek-Horodyska: Kasandry i Amazonki. W kręgu kobiecego reportażu wojennego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019, s. 270.

Łukasz Walewski: Wł@dza w sieci. Jak nami rządzą social media. Wyd. MANDO, Kraków 2020, s. 252.