FAQ
Logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

2014 Następne

Data publikacji: 29.01.2015

Licencja: Żadna

Redakcja

Sekretarz redakcji Edyta Żyrek-Horodyska

Zastępca redaktora naczelnego Agnieszka Cieślikowa

Redaktor naczelny Wojciech Kajtoch

Zawartość numeru

Grzegorz Roch-Bajorek

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 57, Numer 4 (220), 2014, s. 647-660

https://doi.org/10.4467/2299-6362PZ.14.035.2836

Artykuł dotyczy problematyki granic swobody wypowiedzi dziennikarzy. Dokonując przeglądu orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPCz) w Strasburgu z lat 2000–2013, autor próbuje zrekonstruować standardy ochrony wolnej ekspresji w sytuacji, gdy podmiot wypowiedzi (dziennikarz) korzysta z tego prawa, krytykując swojego pracodawcę. Zagadnienie jest o tyle istotne, że prawo do zatrudnienia w odróżnieniu od prawa do swobodnej ekspresji nie jest prawem gwarantowanym jednostce na mocy Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (EKPCz).
Artykuł ma charakter polemiczny, gdyż autor krytycznie odnosi się do ustaleń ETPCz zawartych w najnowszych wyrokach tego Sądu. Postawiona w nim teza ma służyć zarówno przedstawicielom świata mediów, teoretykom, jak i praktykom, a brzmi następująco: wraz z usztywnieniem się orzecznictwa strasburskiego w ostatnich latach, wyrażającym się w bardziej konserwatywnym (surowszym) stanowisku wobec korzystania z prawa do wolnej wypowiedzi, wypowiedź krytyczna wobec pracodawcy zasługuje na ochronę, ale tylko pod pewnymi warunkami. Wyniki przeprowadzonej analizy językowo-logicznej wybranych orzeczeń strasburskich dowodzą, że szczególne znaczenie dla rozstrzygnięcia kwestii, w jakim stopniu w Europie przedstawiciel mediów może obecnie – bez obaw o utratę pracy – wyrażać swoją opinię krytyczną wobec posunięć przełożonych, ma kontekst, język inkryminowanej wypowiedzi oraz pozycja osoby wypowiadającej się (w tym przynależność do związków zawodowych). Co warte podkreślenia, nie tylko pozycja dziennikarza zatrudnionego w firmie komercyjnej jest słabsza (chodzi o prawo do krytyki przełożonego), ale na bazie analizy orzecznictwa ETPCz można wysnuć wniosek, że również dziennikarz zatrudniony u państwowego nadawcy, którego obowiązuje pluralizm, musi ostrożnie korzystać z wolności słowa.

Czytaj więcej Następne

Sebastian D. Kotuła

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 57, Numer 4 (220), 2014, s. 661-677

https://doi.org/10.4467/2299-6362PZ.14.036.2837

Tematem pracy jest komunikacja bibliologiczna rozumiana jako proces wprowadzania do obiegu społecznego książek. Składa się z czterech podprocesów, tj. procesu tworzenia dzieła, następnie produkowania, rozpowszechniania i odbioru książki. Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie: jak zmienia się model komunikacji bibliologicznej i jej obiekt (książka), gdy jest realizowany w środowisku cyfrowym World Wide Web z pełnym wykorzystaniem zdobyczy sieci i hipertekstu. Patrząc z perspektywy komunikacji bibliologicznej, tj. odwołując się do koncepcji i aparatu terminologicznego komunikacji bibliologicznej, było możliwe scharakteryzowanie i opisanie zjawiska wykorzystania cyfrowych i/lub sieciowych technologii informacyjnych w tym specyficznym rodzaju komunikacji. W artykule przedstawiono własną propozycję modelu komunikacji bibliologicznej oraz opisano rolę i miejsce internetu, w szczególności WWW i technologii informacyjnych biorących udział w tej formie komunikacji. Książka elektroniczna, książka zdigitalizowana oraz książka sieciowa stały się narzędziami komunikacji, tak jak wcześniej narzędziem tym była książka drukowana. W związku z tym komunikacja bibliologiczna uległa zmianom, a w konsekwencji zaczęła być realizowana w środowisku cyfrowym oraz cyfrowo-sieciowym. Rezultatem analiz jest identyfikacja nowych form komunikacji bibliologicznej. Pierwszą z nich nazwano cyfrową komunikacją bibliologiczną. Poddano ją analizie i charakterystyce oraz zaproponowano jej model. Drugą nazwano sieciową komunikacją bibliologiczną i również poddano ją analizie, a także przedstawiono autorską propozycję jej modelu.

Czytaj więcej Następne

Magdalena Hodalska

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 57, Numer 4 (220), 2014, s. 678-693

https://doi.org/10.4467/2299-6362PZ.14.037.2838

W artykule pokazuję ewolucję koncepcji wydarzeń medialnych pod wpływem traumatycznych zdarzeń relacjonowanych przez dziennikarzy oraz zmian na rynku mediów. Na przykładach zaczerpniętych z mediów polskich i zagranicznych omawiam najważniejsze założenia teorii Katza i Dayana oraz zmiany, jakie do tej teorii wnosiły wydarzenia ostatnich dwóch dekad, zmuszające badaczy komunikowania do rewizji hipotez (B. Zelizer, E. Rothenbuhler, D. Kellner). Opisane przez Tamar Liebes maratony katastrof pozwalają zrozumieć, jak i dlaczego transmitowana na żywo historia ustępuje miejsca relacjonowanym na żywo tragediom.

Czytaj więcej Następne

Magdalena Szpunar

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 57, Numer 4 (220), 2014, s. 694-706

https://doi.org/10.4467/2299-6362PZ.14.038.2839

Naukowcy mają tendencję do przeceniania pisma jako podstawowej formy języka, podczas gdy komunikacja ustna stanowi podstawową formę całej komunikacji. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na wpływ technologii, takich jak pismo na procesy myślowe i ewolucję kultury.

Czytaj więcej Następne

Edyta Żyrek-Horodyska

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 57, Numer 4 (220), 2014, s. 707-724

https://doi.org/10.4467/2299-6362PZ.14.039.2840

Głównym celem niniejszego szkicu jest omówienie sposobu, w jaki Ryszard Kapuściński i Jean Hatzfeld przedstawiają najważniejsze problemy współczesnej Afryki. Moim zamierzeniem jest pokazanie tego, jak obaj autorzy piszą o dylematach wielokulturowości w (po)nowoczesnym świecie. W sposób szczególny zainteresowana jestem spojrzeniem obydwu autorów na Innego, sposobem wartościowania opisywanej przez nich afrykańskiej rzeczywistości, definiowaniem zadań reportażysty oraz obowiązków, jakie owi dziennikarze przypisują ponowoczesnym środkom masowego przekazu.

Czytaj więcej Następne

Kamila Kamińska

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 57, Numer 4 (220), 2014, s. 725-748

https://doi.org/10.4467/2299-6362PZ.14.040.2841

W artykule opisano skalę ingerencji z Wojewódzkiego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Krakowie oraz Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w publicystykę Stefana Kisielewskiego drukowaną na łamach Tygodnika Powszechnego w latach 1957–1961. Opracowanie zmierza do rekonstrukcji stanowiska pracowników kontroli z GUKPPiW oraz WUKPPiW wobec Kisielewskiego.

Okres początkowy to trwająca jeszcze wówczas odwilż październikowa oraz początek II kadencji Sejmu PRL (od lutego 1957 r.), w której trakcie Kisielewski zasiadał w ławach poselskich. Cezura końcowa to gwałtowne pogorszenie się stosunków państwo–Kościół oraz zakończenie kadencji Sejmu.

Czytaj więcej Następne

Aneta Stawiszyńska

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 57, Numer 4 (220), 2014, s. 749-759

https://doi.org/10.4467/2299-6362PZ.14.041.2842

Bolesław Busiakiewicz, jeden z najpopularniejszych łódzkich dziennikarzy radiowych, debiutował w czasie I wojny światowej na łamach Nowego Kuriera Łódzkiego. Do gazety pisywał artykuły poświęcone życiu kulturalnemu i społecznemu miasta. Jako zdeklarowany meloman był kronikarzem i prelegentem powstałej w 1915 r. Łódzkiej Orkiestry Symfonicznej. Niedługo po zakończeniu wojny opuścił miasto. Kolejne lata życia spędził w Poznaniu i Toruniu, by powrócić do Łodzi w 1939 r. W 1945 r. związał się z miejscową rozgłośnią Polskiego Radia, gdzie prowadził m.in. cieszące się dużą popularnością Muzyczne zagadki.

Czytaj więcej Następne

Anita Magowska

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 57, Numer 4 (220), 2014, s. 760-771

https://doi.org/10.4467/2299-6362PZ.14.042.2843

W artykule przedstawiono nacjonalistyczną retorykę na łamach polskich i litewskich czasopism z lat 1883–1914. Przeanalizowano zawartość treściową, cechy formalne i warunki wydawania nacjonalistycznych czasopism polskojęzycznych: Kwartalnika Litewskiego (1910–1911), Litwy (1908–1914) oraz Litwy i Rusi (1912–1913), a wydawane po 1883 r. litewskojęzyczne czasopisma: Aušra (1883–1886), Šviesa (1887–1888, 1890) i Varpas (1889–1905) zaprezentowano na podstawie ich omówienia zamieszczonego przez petersburski tygodnik Kraj.
W artykule wykazano, że litewski ruch narodowy kształtował się pod wpływem europejskich prądów ideowych oraz zmian społecznych zachodzących na Litwie po klęsce powstania styczniowego. Uchodźcy pochodzenia litewskiego, emigrujący po 1863 r. na Zachód, po ustabilizowaniu materialnym wspomagali finansowo patriotyczne organizacje litewskie. Głoszony przez nie skrajny nacjonalizm budził duże zainteresowanie litewskiej klasy średniej. Redagowane przez polską mniejszość na Litwie czasopisma, stanowiące przeciwwagę medialną dla periodyków nacjonalistów litewskich, miały charakter elitarny i budziły niewielkie zainteresowanie polskiego społeczeństwa.

Czytaj więcej Następne

Artur Lipiński

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 57, Numer 4 (220), 2014, s. 772-794

https://doi.org/10.4467/2299-6362PZ.14.043.2844
Przedmiotem artykułu jest analiza przekazów medialnych dotyczących Polski oraz Unii Europejskiej w kontekście sprawowanej przez Polskę prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. Zanalizowano materiały z trzech tytułów prasowych, różniących się stanowiskiem politycznym i linią redakcyjną. Perspektywa dyskursywna przyjęta w tekście prowadzi do analizy szczegółowych aspektów użycia języka w sposób, który ma forsować partykularną, politycznie uwarunkowaną wizję rzeczywistości. W centrum zainteresowania są właśnie owe różnice w medialnych reprezentacjach prezydencji, Polski oraz Unii Europejskiej.
Czytaj więcej Następne

Magdalena Przybysz-Stawska

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 57, Numer 4 (220), 2014, s. 795-808

https://doi.org/10.4467/2299-6362PZ.14.044.2845
Związki pomiędzy prasą a książką są znane od końca XVII w. Informacje o literaturze występują w czasopismach w różnych formach. Początkowo miały postać głównie ogłoszeń wydawniczych i recenzji. Następnie zaczęto drukować nowele, a także opowiadania i poezję. Dziś, gdy książka musi konkurować z innymi rodzajami mediów, w tym z internetem, promocja literatury wydaje się szczególnie ważna. W prezentowanym artykule przedstawiono dwie podstawowe formy informacji o książce: recenzję i ogłoszenie wydawnicze, drukowane na łamach magazynu Zwierciadło w latach 2001–2003.
Czytaj więcej Następne

Karolina Brylska, Tomasz Gackowski, Jacek Wasilewski

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 57, Numer 4 (220), 2014, s. 809-830

https://doi.org/10.4467/2299-6362PZ.14.045.2846
W artykule zaprezentowano wyniki badania poświęconego sposobowi relacjonowania marszu „Obudź się Polsko” (Warszawa, 29 września 2012 r.) w programach informacyjnych TVP Info, TVP1, TVP2, TVN24, Polsat News i TV Trwam w godzinach od 8.00 do 24.00. Omówiono wyniki analiz zawartości głównych wydań serwisów informacyjnych („Wydarzenia” Polsat, „Fakty” TVN, „Panorama” TVP2, „Wiadomości” TVP1, „Informacje” TV Trwam), nadawanych w godzinach 19.00–22.00 w dniu poprzedzającym wydarzenie, dniu, w którym wydarzenie się odbyło, a także w dniu następnym po wydarzeniu (28–30 września 2012 r.). Zebrany materiał analizowano w kilku aspektach. Wskazywano stosowane ramy interpretacyjne, rozpiętość proponowanych kontekstów, zakładane grupy odbiorców, obiektywizm i subiektywizm opinii, a także normatywność i dydaktyzm w informacji.
Artykuł stanowi drugą część raportu badawczego – część pierwsza, omawiająca metodologię badania oraz wnioski z analiz relacji ciągłych, emitowanych na antenach stacji informacyjnych, została opublikowana w poprzednim numerze Zeszytów Prasoznawczych. Oba teksty należy traktować komplementarnie – z tego też powodu dyskusja umieszczona na zakończenie niniejszego artykułu odnosi się do całego badania.
Czytaj więcej Następne

Recenzje

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 57, Numer 4 (220), 2014, s. 831-847

  • Ewa Migaczewska: Imperatyw zysku? O komercyjnym modelu przekazu medialnego i jego twórcach (Joanna P. Bierówka)
  • Magdalena Szpunar: Nowe – stare medium. Internet między tworzeniem nowych modeli komunikacyjnych a reprodukowaniem schematów komunikowania masowego (Wacław Branicki)
  • Marta Juza: Kultura Internetu w Polsce. Od akademickich początków do upowszechnienia zjawiska (Ignacy S. Fiut)
  • Jacek H. Kołodziej: Wartości polityczne. Rozpoznanie, rozumienie, komunikowanie (Mateusz Flont)
  • Władysław Marek Kolasa, Grzegorz Nieć: Bibliografia historii prasy polskiego ruchu ludowego (Sabina Kwiecień)
  • Tadeusz Kowalski: Zarządzanie w mediach (Jolanta Dzierżyńska-Mielczarek)
  • Marina Sitrin i Dario Azzellini: Occupying language (occupied media pamphlet series): The secret rendezvous with history and the present (Michał Wilczewski)
Czytaj więcej Następne

Eugeniusz Kurzawa

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 57, Numer 4 (220), 2014, s. 848-852

Czytaj więcej Następne