FAQ
Logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

2018 Następne

Data publikacji: 2018

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Redakcja

Redaktorzy numeru Ryszard Filas, Agnieszka J. Cieślikowa

Sekretarz redakcji Ryszard Filas

Zastępca redaktora naczelnego Agnieszka Cieślikowa

Redaktor naczelny Wojciech Kajtoch

Zawartość numeru

Z problemów aktualnych

Tomasz Mielczarek

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 61, Numer 3 (235), 2018, s. 361-371

https://doi.org/10.4467/22996362PZ.18.022.10124

Przedmiotem artykułu są metodologiczne podwaliny badań prasoznawczych. Celem analizy jest wskazanie historycznych inspiracji, które doprowadziły do wyznaczenia obszaru badawczego określanego mianem prasoznawstwa. Nadto prześledzono transformację dyscypliny, która z racji permanentnego doskonalenia badanego medium nieustannie sięga po nowe narzędzia badawcze. Opracowanie odwołuje się do historycznej i współczesnej literatury przedmiotu oraz doświadczeń badawczych autora.

Czytaj więcej Następne

Rozprawy i artykuły

Jacek Dąbała

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 61, Numer 3 (235), 2018, s. 372-387

https://doi.org/10.4467/22996362PZ.18.023.10125

Artykuł poświęcony jest sytuacji granicznej w myśleniu publicystycznym. Pokazuje trudno zauważalną specyfikę tego myślenia. Z jednej strony jego dojrzałość, z drugiej infantylizm, a nawet głupotę. Autor wymienia kilkanaście zniuansowanych przypadków zbliżania się publicystyki do głupoty. Jakościowymi metodami strukturalistyczno-fenomenologicznymi zostają tu zarysowane mechanizmy funkcjonowania i zagrożenia współczesnej publicystyki. Konkluzja pozwala dostrzec korzyści praktyczne tego typu analizy w szeroko rozumianym biznesie medialnym i dziennikarstwie.

Czytaj więcej Następne

Radosław Koper

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 61, Numer 3 (235), 2018, s. 388-403

https://doi.org/10.4467/22996362PZ.18.024.10126

Artykuł jest poświęcony ocenie śledztwa dziennikarskiego w ramach systemu prawnego i społecznego. W opracowaniu zagadnienie tytułowe przedstawiono z różnych punktów widzenia. Ocena śledztwa dziennikarskiego musi być ambiwalentna, ponieważ to zjawisko wykazuje wiele ujemnych cech, chociaż wiążą się z nim także elementy pozytywne. Jest to zjawisko anachroniczne, gdyż dziennikarz wykonuje funkcję zarezerwowaną dla organów państwowych powołanych do ścigania przestępstw. Jednakże odznacza się także utylitaryzmem, skoro może się przyczynić do wykrycia i publicznego ujawnienia przestępstwa nieznanego dotychczas organom ścigania. W artykule wyrażono tezę, że śledztwo dziennikarskie powinno dotyczyć wyjątkowych wypadków. Najbardziej rygorystyczne stanowisko musi się odnosić do metod nielegalnej prowokacji – jej zastosowanie powinno mieć miejsce tylko w przypadkach krańcowych.


 

Czytaj więcej Następne

Paweł Nowak

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 61, Numer 3 (235), 2018, s. 404-428

https://doi.org/10.4467/22996362PZ.18.025.10127

Artykuł dotyczy procesu cyfryzacji telewizji naziemnej w Polsce, która była rewolucją dla nadawców i odbiorców. Analizowany jest przebieg zmiany sposobu nadawania telewizji w latach 1997–2018. Opisane zostały najważniejsze fakty i wydarzenia towarzyszące cyfryzacji oraz działania różnych podmiotów rynku medialnego w Polsce, które miały wpływ na przebieg procesu. Przywołano aspekty prawne i technologiczne, które związane były z wdrażaniem nowego sposobu emisji naziemnej. W przystępny sposób opisano mechanizm funkcjonowania multipleksów naziemnej telewizji cyfrowej oraz usług, które ona udostępnia. Praca jest również wstępnym podsumowaniem oraz próbą porównania wykorzystanych i utraconych szans, jakie stały przed polskim rynkiem medialnym w związku z cyfryzacją telewizji naziemnej.

Czytaj więcej Następne

Krzysztof Kowalik

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 61, Numer 3 (235), 2018, s. 429-448

https://doi.org/10.4467/22996362PZ.18.026.10128

Dynamiczny rozwój komunikacji internetowej zmienia środowisko, w jakim funkcjonują media. Dotyczy to nie tylko wydawców i nadawców prywatnych lub publicznych, ale również samorządów lokalnych. W tym środowisku funkcjonują liczne tytuły prasowe i media elektroniczne, których dysponentami są prezydenci, burmistrzowie lub wójtowie wybierani w bezpośrednich wyborach. Tworzą oni nie tylko media tradycyjne. Dostrzegając możliwości, jakie daje Internet, rozwijają media pozwalające na nowy rodzaj dystrybucji treści poprzez własne serwisy online, aplikacje, blogi, serwisy społecznościowe. Z jednej strony powinni przestrzegać zapisów wynikających np. z prawa prasowego i autorskiego dotyczącego nadawców radiowych i telewizyjnych, z drugiej strony gminy są obarczone licznymi obowiązkami wynikającymi z ustaw regulujących funkcjonowanie samorządów lokalnych. Jako instytucja publiczna podlegają m.in. ustawom o dostępie do informacji publicznej, powtórnego wykorzystania informacji sektora publicznego. Autor stara się wykazać, że gminy działają na rynku mediów w szczególnych okolicznościach. Dlatego dotychczasowe ich pozycjonowanie w systemie medialnym powinno być zweryfikowane, zwłaszcza wskutek dynamicznego rozwoju nowych mediów (blogów, serwisów społecznościowych, tzw. telewizji internetowych itp.). Dla potwierdzenia autor prezentuje wyniki badań oraz liczne przykłady będące dowodami stworzenia przez samorządy lokalne odrębnej struktury w systemie medialnym.

Czytaj więcej Następne

Media za granicą

Andreana Eftimova

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 61, Numer 3 (235), 2018, s. 449-459

https://doi.org/10.4467/22996362PZ.18.027.10129

W nawiązaniu do częstego naruszania maksymy Paula Grice’a o prawdzie podjęto próbę odpowiedzi na pytania: czy Bułgarzy rozpoznają niewiarygodne informacje w mediach oraz jaka jest rola środków językowych w procesie interpretowania prawdy dotyczącej zawartości mediów? Omówiono wyniki eksperymentu mającego na celu sprawdzenie roli trzech grup wyrażeń językowych w kształtowaniu poczucia wiarygodności lub zawodności informacji dziennikarskich wśród odbiorców.

Czytaj więcej Następne

Natália Kolenčíková

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 61, Numer 3 (235), 2018, s. 460-475

https://doi.org/10.4467/22996362PZ.18.028.10130

Celem artykułu jest uchwycenie – na podstawie koncepcji ogólnolingwistycznych, tradycyjno-genologicznych i medialno-komunikacyjnych, dostępnej literatury fachowej i obserwacji głównie słowackiego, choć nie tylko, obszaru komunikacji elektronicznej – synchronicznych, tekstowo-typologicznych cech charakterystycznych mikroblogu jako obecnie często spotykanej i interesującej zarówno dla autorów, jak i odbiorców formy komunikacji. Problematyka jest analizowana i interpretowana przez pryzmat pięciu kryteriów normy gatunkowej – tematycznego, funkcjonalnego, kompozycyjnego, formalnego i językowego. Bazę materiałową tworzy 700 komunikatów mikroblogowych pochodzących z serwisu społecznościowego Facebook, opublikowanych przez partie polityczne przed wyborami z roku 2016 na Słowacji. W sposób komparatystyczno-kontrastywny wykorzystane zostały również korespondujące teksty polskojęzyczne z okresu  przedwyborczego (rok 2015).

Czytaj więcej Następne

Z historii mediów

Katarzyna Wodniak

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 61, Numer 3 (235), 2018, s. 476-494

https://doi.org/10.4467/22996362PZ.18.029.10131

W dziejach polskiej prasy okresu międzywojnia poważną rolę odegrał prowincjonalny ośrodek wydawniczy zlokalizowany w Żninie na Pałukach, w którym w latach 1933–1939 działał rozwijający się prężnie koncern prasowy, mający w swojej ofercie wysokonakładowe tytuły o zasięgu ogólnokrajowym (Moje Powieści, Moja Przyjaciółka). Pierwszym krokiem w stronę utworzenia późniejszych Zakładów Wydawniczych Alfreda Ksyckiego było założenie w 1927 roku gazety Pałuczanin, na której fundamencie podejmowane były kolejne inicjatywy wydawnicze. Periodyk, obudowany kilkoma dodatkami, redagowany w myśl zasady „wszystko dla wszystkich”, zapowiadał nadchodzącą epokę prasy masowej i uciekał się do różnych sposobów pozyskiwania czytelników. Należały do nich m.in. doniesienia o seryjnym mordercy kobiet działającym w późnych latach 20. na terenie Düsseldorfu, okrzykniętym mianem „wampira” lub „upiora”. Artykuł pokazuje sposoby eksploatacji tego wątku w piśmie lokalnym poprzez porównanie go w innymi wybranymi tytułami: Gazetą Wągrowiecką, Kurierem Poznańskim, Dziennikiem Poznańskim, Ilustrowanym Kurierem Codziennym.

Czytaj więcej Następne

Renata Piasecka-Strzelec

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 61, Numer 3 (235), 2018, s. 495-512

https://doi.org/10.4467/22996362PZ.18.030.10132

W opracowaniu przedstawiono wykorzystanie nazwy telegraf w tytułach polskich czasopism oraz nazwach agencji prasowych w okresie od 1821 do 1991 roku. Na ziemiach polskich pojawienie się przełomowego urządzenia technicznego zwanego telegrafem poprzedził Telegraf. Wiadomości z poczty dzisiejszej – czasopismo wydawane w Krakowie w 1821 roku przez Konstantego Majeranowskiego. Najważniejszą i zarazem ostatnią polską instytucją nawiązującą w nazwie do telegrafu była Polska Agencja Telegraficzna założona sto lat temu, w dniu 5 listopada 1918 roku.

Czytaj więcej Następne

Materiały

Ewa Nowak-Teter

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 61, Numer 3 (235), 2018, s. 513-528

https://doi.org/10.4467/22996362PZ.18.031.10133

Celem niniejszego opracowania jest podjęcie próby wypełnienia luki badawczej w zakresie temporalnego wymiaru mediatyzacji. W szczególności przedmiotem badań jest struktura zmediatyzowanego czasu oraz jego wartość dla użytkowników. Ujęcie metodologiczne miało charakter mieszany (ilościowo-jakościowy), a przedmiotem głównego pytania badawczego była kwestia: co media robią z naszym czasem. Na podstawie analizy materiału empirycznego wyodrębniono następujące kluczowe cechy aktywności medialnej współczesnych osób młodych: intensywność i przypadkowość korzystania z mediów (większość wolnego czasu jest zmediatyzowana i jest on najczęściej nieplanowany), nieustanne medialne podłączenie, któremu towarzyszy poczucie straty czasu, łagodzone przez uczucie doświadczania relaksu; świadomość wielkich (niewykorzystanych) możliwości, które dają media, oraz świadomość konieczności walki z uzależnieniem od nich; ambiwalentna lub negatywna ocena wartości czasu zmediatyzowanego i niepokój związany z możliwością „odłączenia”.

Czytaj więcej Następne

Urszula Doliwa, Łukasz Grochulski, Paulina Sobolewska, Katarzyna Łochowska, Kamila Motyka, Karolina Wojdyna, Kamil Choroszewski

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 61, Numer 3 (235), 2018, s. 529-544

https://doi.org/10.4467/22996362PZ.18.032.10134

W artykule poddano analizie działanie narzędzia ApplyMagicSauce.com, stworzonego przez naukowców do profilowania użytkowników mediów społecznościowych. Stało się o nim głośno, gdy mechanizm jego działania został wykorzystany przez firmę Cambridge Analytica, zaangażowaną w kampanię prezydencką Donalda Trumpa i zwolenników wystąpienia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej. Grupa sześciu osób, składająca się z wykładowcy oraz studentów dziennikarstwa i komunikacji społecznej, postanowiła poddać się badaniu z wykorzystaniem tego narzędzia, udostępniając dane ze swoich prywatnych profi li na portalu Facebook. Celem, jaki sobie postawiono, było wykazanie, jak działa takie narzędzie, i krytyczna analiza jego skuteczności. Badanie przeprowadzono pod koniec 2017 roku.

Czytaj więcej Następne

Iza Matusiak-Kempa, Magdalena Osowicka-Kondratowicz

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 61, Numer 3 (235), 2018, s. 545-556

https://doi.org/10.4467/22996362PZ.18.033.10135

W artykule omawiany jest sposób kreowania świata wartości w wybranych czasopismach dla dziewczynek. Analizie zostały poddane głównie wartości poznawcze i moralne. Argumentujemy, że eksplikacja wartości ma charakter rozmyty i ujednolicony. Z analizy tekstów zawartych w czasopismach wynika, że nadrzędną wartością jest w nich konsumpcjonizm. Głównym celem popularnych pism dla dziewczynek jest wychowanie konsumentek nastawionych na gromadzenie wrażeń związanych z posiadaniem i wyglądem zewnętrznym.

Czytaj więcej Następne

Helena Piecuch

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 61, Numer 3 (235), 2018, s. 557-570

https://doi.org/10.4467/22996362PZ.18.034.10136

Artykuł przedstawia wyniki badań mających na celu określenie zależności pomiędzy praktykami religijnymi i praktykami konsumpcyjnymi mężczyzn urodzonych w Polsce w latach 90. XX wieku. Autorka opiera hipotezę zakładającą wspomnianą zależność na teorii kultowych marek autorstwa m.in. Matthew W. Ragasa, Bolivara J. Bueno, Martina Lindstroma oraz Benjamina Barbera. Według tych koncepcji kultowe marki funkcjonują podobnie do wspólnot o charakterze religijnym. Jako metodę badawczą autorka wybrała wywiady pogłębione, które zostały przeprowadzone z 20 mężczyznami w wieku od 18 do 30 lat. Celem wywiadów było ustalenie sposobu oddziaływania reklamy na świadomość marek interlokutorów. Wyniki badań potwierdzają pewną zależność pomiędzy praktykami religijnymi i konsumpcyjnymi w sferze realizowanych potrzeb, a także wskazują obszary przyszłych badań.

Czytaj więcej Następne

Recenzje, omówienia, noty

Adam Bańdo, Agnieszka J. Cieślikowa, Beata Jarosz

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 61, Numer 3 (235), 2018, s. 571-588

Adam Bańdo - WĘGIERSKA KARTA Z DZIEJÓW POLSKIEGO CZASOPIŚMIENNICTWA NA UCHODŹSTWIE PODCZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ 

RECENZJA: Krzysztof Woźniakowski: Polskie czasopiśmiennictwo uchodźcze na Węgrzech 1939–1945 (Adam Bańdo), s. 571; Książki o prasie żydowskiej (Agnieszka J. Cieślikowa), s. 576; Beata Grochala: Telewizyjna transmisja sportowa w ujęciu genologii lingwistycznej na materiale transmisji meczów piłki nożnej (Beata Jarosz), s. 580

 

Agnieszka J. Cieślikowa - KSIĄŻKI O PRASIE ŻYDOWSKIEJ

RECENZJE: IZRAELITA 1866–1915. WYBÓR ŹRÓDEŁ. Oprac. Agnieszka Jagodzińska i Marcin Wodziński. Wydawnictwo Austeria, Kraków–Budapeszt 2015. S. 535.

Agnieszka Karczewska: POLSKO--ŻYDOWSKA REPUBLIKA MARZEŃ. O CHWILCE DZIECI I MŁODZIEŻY (1925–1937). Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2015. S 394.

Zuzanna Kołodziejska: IZRAELITA (1866–1915). ZNACZENIE KULTUROWE I LITERACKIE CZASOPISMA. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2014. S. 354.

Adam Kopciowski: WOS HERT ZICH IN DER PROWINC? PRASA ŻYDOWSKA NA LUBELSZCZYŹNIE I JEJ NAJWIĘKSZY DZIENNIK LUBLINER TUGBLAT. Wydawnictwo UMCS, Lublin 2015. S. 613.

Elżbieta Kossewska: ONA JESZCZE MÓWI PO POLSKU, ALE ŚMIEJE SIĘ PO HEBRAJSKU. PARTYJNA PRASA POLSKOJĘZYCZNA I INTEGRACJA KULTUROWA POLSKICH ŻYDÓW W IZRAELU (1948–1970). Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015. S. 518.

Sabina Kwiecień, Beata Langer: PRASA, BIBLIOTEKA, KSIĄŻKA NA ŁAMACH NOWEGO DZIENNIKA. Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2017. S. 252.

Anna Landau-Czajka: POLSKA TO NIE ONI. POLSKA I POLACY W POLSKOJĘZYCZNEJ PRASIE ŻYDOWSKIEJ II RZECZYPOSPOLITEJ. Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa 2015. S. 382.

Anna Landau-Czajka: WIELKI MAŁY PRZEGLĄD. SPOŁECZEŃSTWO II RZECZYPOSPOLITEJ W OCZACH KORESPONDENTÓW MAŁEGO PRZEGLĄDU. Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa 2018. S. 486.

Joanna Nalewajko-Kulikov: MÓWIĆ WE WŁASNYM IMIENIU. PRASA JIDYSZOWA A TWORZENIE ŻYDOWSKIEJ TOŻSAMOŚCI NARODOWEJ (DO 1918 ROKU). Instytut Historii PAN i Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2017, s. 353.

PRASA ŻYDÓW POLSKICH. OD PRZESZŁOŚCI DO TERAŹNIEJSZOŚCI. Red. Agnieszka Karczewska, Sławomir Jacek Żurek. Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2016. S. 278.

Cwi Pryłucki: WSPOMNIENIA (1905–1939). Przekład Agata Kondrat, oprac. Joanna Nalewajko-Kulikov. Archiwum Ringelbluma. Tom 28. Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa 2015, s. 192.

 

Beata Jarosz - O TELEWIZYJNEJ TRANSMISJI SPORTOWEJ (GENOLOGICZNIE)

RECENZJA: Beata Grochala: TELEWIZYJNA TRANSMISJA SPORTOWA W UJĘCIU GENOLOGII LINGWISTYCZNEJ NA MATERIALE TRANSMISJI MECZÓW PIŁKI NOŻNEJ. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016. S. 321.

Czytaj więcej Następne

Kronika naukowa

Katarzyna Wierak, Jacek H. Kołodziej

Zeszyty Prasoznawcze, Tom 61, Numer 3 (235), 2018, s. 598-608

  • Katarzyna Wierak - Konferencja „Współczesne Media 10. Problemy i metody badań nad mediami”. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, 19–20 kwietnia 2018

  • Jacek H. Kołodziej - „Przestrzeń, polityka i komunikacja”. Polemiczna relacja z XI Konferencji [Badaczy] Mediów i Komunikacji w Europie Środkowej i Wschodniej CEECOM, Segedyn, Węgry, 30 maja – 1 czerwca 2018

Czytaj więcej Następne