Artykuł jest próbą rozważenia wspólnych punktów w prozie polskich i czeskich pisarek. Nie stanowi opowieści zamkniętej i utrzymanej w kategorycznym tonie rozpoznań opartych na podsumowaniu określonego etapu w twórczości. Jest raczej refleksją wynikającą z przypuszczenia, prawdopodobieństwa, możliwych momentów zetknięcia i nachodzenia na siebie tych wątków, które głównie oscylują wokół odzyskiwania własnego głosu oraz prywatności i intymności. W rezultacie rozważania te można by potraktować jako propozycję wskazania wspólnoty opartej na doświadczeniach charakterystycznych dla płci, odrzucającej dominujący dyskurs i skupionej na przeżyciu jednostkowym, często trudnym do wypowiedzenia i narażonym na stygmatyzację wstydu lub wykluczenia. Pisarki polskie i czeskie w zaprezentowanej w tekście opowieści mówią swoim głosem, ale i w imieniu kobiet, dostrzegając publiczny i polityczny wymiar prywatności i intymności.

Głównym celem pracy jest przedstawienie i omówienie zagadnień związanych z kontrowersyjnym i prowokacyjnym przekraczaniem granic kulturowych w odniesieniu do tabu dotyczącego erotyki wraz z niepruderyjną seksualnością, do cielesności, gwałtu i przemocy domowej. Problem ten ilustrują utwory czołowych czeskich pisarek, takich jak Jakuba Katalpa, Petra Hůlová i Radka Denemarková. Analizy i interpretacje dzieł uzupełniają reakcje czeskich krytyków, często bardzo wzburzone. Temat artykułu odnosi się nie tylko do utalentowanych czeskich pisarek, ale zwraca też uwagę na zjawisko „pisania przez kobiety” stojące w opozycji do „literatury kobiecej”. 

Celem artykułu jest analiza porównawcza twórczości dwóch ważnych pisarek środkowoeuropejskich: Radki Denemarkovej oraz Olgi Tokarczuk, ze szczególnym uwzględnieniem ich najnowszych powieści: Godzin z ołowiu (2018) i Empuzjonu. Horroru przyrodoleczniczego (2022). We wstępie zestawione zostają ich programy literackie, cele, które stawiają swoim powieściom, oraz pozaliterackie sposoby komunikowania się z czytelnikami. Następnie analizie poddane zostały formalne właściwości ich powieści, które wymykają się jednoznaczności gatunkowej. Konstrukcja fabuły dzieł koresponduje z tematyką, która ma charakter diagnozy otwierającej na dyskusję o kondycji współczesnych społeczeństw: czeskiego, polskiego, europejskiego, a nawet chińskiego. W Godzinach z ołowiu Denemarková zestawia ze sobą współczesny Pekin oraz Pragę, pytając o wartości i prawa człowieka w społeczeństwach (post)totalitarnych. Z kolei Tokarczuk, posługując się metaforą gruźlicy, pyta o inne dolegliwości człowieka związane z tożsamością i współobcowaniem ze światem natury.

Zarówno w polskiej, jak i czeskiej literaturze po roku 1989 wzrasta liczba narracji rodzinnych, które zdaniem wielu badaczy mogą z powodzeniem posłużyć jako pole do obserwacji społecznych przemian. Niniejszy artykuł podejmuje taką próbę w odniesieniu do dwóch powieści – Szopki Zośki Papużanki i Pod śniegiem Petry Soukupovej. Są one analizowane (w warstwie treściowej i językowej) w ujęciu porównawczym, a także – w duchu twierdzeń Agnieszki Mrozik, Anny Pekaniec i Evy Klíčovej – jako dokument dotyczący polskiej i czeskiej rzeczywistości oraz różnic w mentalności obu narodów. Opisano odmienny sposób, w jaki oba teksty dekonstruują mit szczęśliwej rodziny, ale również reprezentują szersze zjawiska kulturalno-społeczne – polską tradycję romantyczną oraz czeską ucieczkę od sfery publicznej w prywatną.

Artykuł jest próbą spojrzenia na sytuację górniczych żon, wdów i córek w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim, obecnie należącym do Republiki Czeskiej. Nie tylko w Polsce Ludowej, ale również w Czechosłowackiej Republice Socjalistycznej topos mężczyzny górnika ufundowano na stereotypie tradycyjnej męskości robotniczej, górnicy byli prezentowani jako ikony propagandy sukcesu. Po 1989 roku w Republice Czeskiej polemikę z tym poglądem podjął teatr, a w ostatniej dekadzie także literatura, tworzona przede wszystkim przez kobiety (Kamila Hladká, Karin Lednická). Pisarze i badacze skupiali się dotąd najczęściej na ciężkiej pracy ojców górniczych rodzin, przez co można było odnieść wrażenie, że kobiety tylko pasywnie przyglądały się wszystkim dramatycznym zmianom następującym w górnictwie węgla kamiennego. Dzięki przyjęciu perspektywy feministycznej można poznać tradycyjną górniczą rodzinę śląską przedstawioną inaczej niż do tej pory.

Artykuł prezentuje uwagi wstępne oraz pytania o relację między naukowym a religijnym oglądem świata w poezji Leopolda Staffa na przykładzie występującej w niej obficie symboliki astralnej. Stawia on kwestię ewolucji języka naukowego tego autora w powiązaniu z przemianami wyobraźni poetów dwudziestolecia międzywojennego pod wpływem wiedzy astrofizycznej, powstałej w efekcie znaczących odkryć i obserwacji kosmicznych. Szkic jest zaproszeniem do spojrzenia na dzieje poezji polskiej XX wieku z perspektywy jej przeobrażeń w związku z postępem naukowym, zwłaszcza w dziedzinie astrofizyki. Poezja Staffa obejmująca okres od Młodej Polski do czasów po II wojnie światowej wydaje się dobrym pryzmatem, przez który takie przemiany daje się zaobserwować.

Autorka rozważa problem rozdarcia między dominującym w powieści Knuta Hamsuna psychologizmem a wybrzmiewającym w narracji przejmującym doświadczeniem wycieńczonego ciała. Wywód opiera się na polemice z ujęciami badaczy, którzy interpretują dzieło Hamsuna przede wszystkim w kategoriach modernistycznej powieści miejskiej, tym samym traktując tytułowy głód jedynie jako temat tekstu, a nie strukturyzujące narrację traumatyczne, somatyczne przeżycie. Zwrócenie uwagi na pomijane często przy pobieżnej lekturze wątki skutkuje wydobyciem znaczeń i zabiegów narracyjnych prekursorskich dla dalszych zwrotów w literaturze.