FAQ

2015 Następne

Data publikacji: 09.06.2015

Opis
Redaktor numeru: Stanisław Gawliński

Licencja: Żadna

Zawartość numeru

Wokół literatury dawnej i współczesnej – analizy, interpretacje, szkice

Bogumiła Kurzeja

Konteksty Kultury, Tom 12, Numer 1, 2015, s. 1-14

https://doi.org/10.4467/23531991KK.15.001.3697
Sonety Francesca Petrarki odegrały ogromną rolę w kształtowaniu się europejskiej liryki miłosnej, a sama postać Laury stała się wzorcem ukochanej kobiety. W ciągu wieków poeci posługiwali się wybranymi toposami i figurami stylistycznych z Canzoniere, by oddać swe uczucia – przeważnie młodzieńcze oraz niespełnione. Literackie kreacje Laury odnajdziemy w literaturze polskiej XIX wieku, która jako pierwsza otwiera się na aluzje bądź inspiracje twórczością włoskiego barda. Przełomowe znaczenia dla lirycznego portretowania kochanek miał cykl Sonetów odeskich Adama Mickiewicza. Inni twórcy omawianego okresu korzystają z tradycji petrarkowskiej, wprowadzając do sonetów kobiece postaci, które dla potrzeb szkicu określa się mianem Laury albo Anty-Laury. W pierwszym wariancie będą to między innymi Laury anielskie, mistyczne, modlące się. Na przeciwległym biegunie włoskiego ideału znajdują się sonetowe obrazy kobiet ziemskich (między innymi kobiet z ludu, dawczyń rozkoszy itd.).
Czytaj więcej Następne

Joanna Kulczyńska

Konteksty Kultury, Tom 12, Numer 1, 2015, s. 15-32

https://doi.org/10.4467/23531991KK.15.002.3698
W międzywojennej poezji Stanisława Młodożeńca nadrzędne kategorie futuryzmu, takie jak aktualność, codzienność i rzeczywistość, zostały wzbogacone o wymiar uniwersalny, formułowany za pośrednictwem tematów i motywów zaczerpniętych z rodzimego folkloru. Język artystyczny autora Niedzieli wyróżniał się na tle polskiej twórczości awangardowej za sprawą wprowadzenia dialektyzmów (w tym gwary sandomierskiej) oraz efektów brzmieniowych, w których można zauważyć inspiracje rytmiką ludowej pieśni i tańca. Przykładem wykorzystania elementów folkloru są także cytaty lub aluzje do piosenek oraz przysłów. Nawiązania gatunkowe właściwe dla dawnej kultury ludowej obejmują: pieśń, balladę, bajkę, podanie, rapsod i pieśń dziadowską. Refleksja poetycka często pełni funkcję dydaktycznego przekazu, w którym podkreślono wartość, zachowanej w zwyczajach, wierzeniach i sposobach myślenia, kultury lokalnej oraz znaczenie obowiązujących we wspólnocie norm społecznych. Studia nad tytułowym zagadnieniem przeprowadzono głównie na podstawie utworów poetyckich ze zbiorów Stanisława Młodożeńca: Kreski i futureski (Kraków 1921), Niedziela (Warszawa 1930), Futuro-gamy i futuro-pejzaże (Warszawa 1934).
Czytaj więcej Następne

Zofia Zarębianka

Konteksty Kultury, Tom 12, Numer 1, 2015, s. 33-46

https://doi.org/10.4467/23531991KK.15.003.3699
Artykuł jest próbą syntetycznego opisu różnego rodzaju nawiązań biblijnych w twórczości poetyckiej Czesława Miłosza. Autorka rozpatruje najpierw powody zainteresowania Miłosza księgami biblijnymi, podejmuje porównanie biblijności poezji Miłosza i Różewicza, by przejść w głównej części tekstu do mechanizmów ewokowania biblijności oraz próby klasyfikacji rodzajów sygnałów biblijnych i metod ich uruchamiania w tekście.
Czytaj więcej Następne

Paweł Wiktor Ryś

Konteksty Kultury, Tom 12, Numer 1, 2015, s. 47-66

https://doi.org/10.4467/23531991KK.15.004.3700
Tekst jest próbą przeczytania wiersza Potęga smaku Zbigniewa Herberta z – zarysowywanej przez autora artykułu – „perspektywy plebejskiej”, „perspektywy kulturowego wykluczenia”. Mimo że utwór Herberta nie odnosi się bezpośrednio do wspomnianych kwestii, to jednak obrazy, którymi posłużył się poeta w konstruowaniu wizerunku komunistów (między innymi: „chłopcy o twarzach ziemniaczanych”, „bardzo brzydkie dziewczyny o czerwonych rękach”, „parę pojęć jak cepy”) jednoznacznie przywołują figurę plebejusza. W Potędze smaku wykorzystana została bowiem – choć zapewne nie stanowiło to głównej intencji twórcy – jedna z najbardziej opresyjnych w kulturze polskiej opozycji: dychotomia „pana” i „chama”. Dychotomia tym dotkliwsza, że podmiot liryczny sytuuje się po stronie „pańskości”, „lepszości”, kulturowej wyższości. Celem artykułu jest pokazanie mechanizmu, w wyniku którego tekst literacki, wykorzystując konkretny, jawny antagonizm (komuniści–antykomuniści), jednocześnie niejawnie umacnia opozycję mającą znamiona przemocy symbolicznej.
Czytaj więcej Następne

Kazimierz Adamczyk

Konteksty Kultury, Tom 12, Numer 1, 2015, s. 67-81

https://doi.org/10.4467/23531991KK.15.005.3701
Autor artykułu zadaje literaturze emigracyjnej przewrotne pytanie o świat w niej nieprzedstawiony. Nawiązuje do głośnej na początku lat siedemdziesiątych krajowej książki Juliusza Kornhausera oraz Adama Zagajewskiego. W tekście tym wylicza swoiste „białe plamy”, sfery nieukazanej w literaturze emigracyjnej rzeczywistości amerykańskiej. Nie zawsze przyczyną ich niedostrzeżenia była tocząca się propagandowa walka w podzielonym wówczas ideologicznie świecie.
Czytaj więcej Następne

Tomasz Kunz

Konteksty Kultury, Tom 12, Numer 1, 2015, s. 82-93

https://doi.org/10.4467/23531991KK.15.006.3702
W swoim artykule podejmuję próbę analizy filozoficznych i artystycznych przesłanek autobiograficznego projektu realizowanego w poezji Marcina Świetlickiego. Staram się pokazać, że projekt ten prowadzi do zanegowania potrzeby istnienia, zarówno w porządku dzieła, jak i w porządku egzystencji, wyrazistej formy podmiotowej tożsamości, typowej dla nowoczesnej kultury obecności. Przedmiotem mojego zainteresowania jest swoista odmiana lirycznej narracji autobiograficznej, którą analizuję, odwołując się między innymi do pojęcia autentyczności rozumianego w kontekście de Manowskiego ujęcia ironii. W końcowej części artykułu sugeruję możliwy kierunek rozważań nad tytułowym fenomenem nie-istnienia jako negatywną, „widmową”, wymykającą się przedstawieniu formą obecności.
Czytaj więcej Następne

Mirosława Szott

Konteksty Kultury, Tom 12, Numer 1, 2015, s. 94-104

https://doi.org/10.4467/23531991KK.15.007.3703
Marek Lobo Wojciechowski jest jednym z tych autorów, których nurtuje zjawisko heterotopii Ziem Zachodnich. Podejmuje on próbę zrozumienia i rozszyfrowania polsko-niemieckiej historii miejsca. W swoim artykule przyjrzę się najpierw obrazowi miasta, jaki wyłania się z poezji Wojciechowskiego. Jest to miejsce wypełnione śladami poprzednich mieszkańców. Następnie ukazana będzie przestrzeń „pojałtańskiego Okcydentu” w skali mikro: dom oraz znajdujące się w nim rzeczy. Moim celem jest próba odpowiedzi na pytanie, czy w poezji Wojciechowskiego wizja poniemieckiego Gorzowa jest obrazem dwóch miast nałożonych na siebie o naturze palimpsestu, czy raczej miasta scalonego o dualistycznej naturze.
Czytaj więcej Następne

Teksty kultury i media

Ryszard Engelking

Konteksty Kultury, Tom 12, Numer 1, 2015, s. 105-124

https://doi.org/10.4467/23531991KK.15.008.3704
Wiele cech charakterystycznych dla prozy wybitnego czeskiego pisarza Bohumila Hrabala czyni z niej materię dość trudną do przeniesienia na ekran kinowy. Mimo to wiele z filmów opartych na tej twórczości odniosło spory sukces artystyczny i wpisało się w historię kina. Nowelowy film Perełki na dnie (1964) wraz z dwoma obrazami, które się w nim ostatecznie nie zmieściły, stał się swego rodzaju manifestem czechosłowackiej Nowej Fali i pokolenia młodych twórców rozpoczynających karierę artystyczną. Potem najwybitniejszym adaptatorem dzieł Hrabala został Jiří Menzel, który już za pierwszy swój film pełnometrażowy, ekranizację Hrabalowskich Pociągów pod specjalnym nadzorem, otrzymał Oskara dla najlepszego dzieła nieanglojęzycznego. Pisarsko-filmowy tandem Hrabal–Menzel to zjawisko wybitne i wyjątkowe. 
Czytaj więcej Następne

Dominika Pietraszek

Konteksty Kultury, Tom 12, Numer 1, 2015, s. 125-143

https://doi.org/10.4467/23531991KK.15.009.3705
Sława i chwała Jarosława Iwaszkiewicza doczekała się miana opus vitae pisarza. Utwór zawiera elementy autobiograficzne oraz stanowi sumę etycznych doświadczeń literata, syntezę historiozoficzną i filozoficzną. Na temat serialowej adaptacji, którą Kazimierz Kutz wyreżyserował pod pieczą Telewizji Polskiej w roku 1997, opublikowano zaledwie kilka recenzji. Pierwsza część artykułu (Sensualizm przekodowany) poświęcona została specyfice obrazowania Iwaszkiewicza i Kutza, a więc translacji zmysłowości tej prozy na język filmu. Kolejne fragmenty (Antyheroizm, „Sława i chwała” jako panorama społeczna, Dylematy XX-wiecznego artysty) koncentrują się na odczytaniu sensu powieści oraz sposobie, w jaki reżyser oddaje go na ekranie. Końcowe rozważania (Niesława) dotyczą przyczyn komercyjnej porażki ekranizacji, są także próbą oceny serialu. Okazuje się, że mimo skromnego budżetu i ograniczonego czasu antenowego Kutz zachował wiele z ducha oryginału – to wciąż ta sama historia o końcu pewnego świata.
Czytaj więcej Następne

Ewa Hryniewicz-Yarbrough

Konteksty Kultury, Tom 12, Numer 1, 2015, s. 144-148

https://doi.org/10.4467/23531991KK.15.010.3706
Czytaj więcej Następne

Recenzje

Jolanta Pasterska

Konteksty Kultury, Tom 12, Numer 1, 2015, s. 149-156

Recenzja książki Antydepresant. O radości czytania Pod kreską Wojciecha Ligęzy

Czytaj więcej Następne

Alicja Bartnicka

Konteksty Kultury, Tom 12, Numer 1, 2015, s. 157-163

Recenzja książki Elżbieta Żukowskiej Mitologie Andrzeja Sapkowskiego

Czytaj więcej Następne