FAQ

Elementy tradycji ludowej w międzywojennej poezji Stanisława Młodożeńca

Data publikacji: 09.09.2015

Konteksty Kultury, 2015, Tom 12, Numer 1, s. 15 - 32

https://doi.org/10.4467/23531991KK.15.002.3698

Autorzy

Joanna Kulczyńska
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Elementy tradycji ludowej w międzywojennej poezji Stanisława Młodożeńca

Abstrakt

W międzywojennej poezji Stanisława Młodożeńca nadrzędne kategorie futuryzmu, takie jak aktualność, codzienność i rzeczywistość, zostały wzbogacone o wymiar uniwersalny, formułowany za pośrednictwem tematów i motywów zaczerpniętych z rodzimego folkloru. Język artystyczny autora Niedzieli wyróżniał się na tle polskiej twórczości awangardowej za sprawą wprowadzenia dialektyzmów (w tym gwary sandomierskiej) oraz efektów brzmieniowych, w których można zauważyć inspiracje rytmiką ludowej pieśni i tańca. Przykładem wykorzystania elementów folkloru są także cytaty lub aluzje do piosenek oraz przysłów. Nawiązania gatunkowe właściwe dla dawnej kultury ludowej obejmują: pieśń, balladę, bajkę, podanie, rapsod i pieśń dziadowską. Refleksja poetycka często pełni funkcję dydaktycznego przekazu, w którym podkreślono wartość, zachowanej w zwyczajach, wierzeniach i sposobach myślenia, kultury lokalnej oraz znaczenie obowiązujących we wspólnocie norm społecznych. Studia nad tytułowym zagadnieniem przeprowadzono głównie na podstawie utworów poetyckich ze zbiorów Stanisława Młodożeńca: Kreski i futureski (Kraków 1921), Niedziela (Warszawa 1930), Futuro-gamy i futuro-pejzaże (Warszawa 1934).

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Andres Z., Agraryzm i idee młodowiejskie w literaturze międzywojennej [w:] Chłopi, naród, kultura, t. 3: Oblicze duchowe, red. Cz. Kłak, Rzeszów 1997.

Andres Z., Regionalizm a nurt chłopski w prozie dwudziestolecia międzywojennego. Zarys problemu [w:] Z. Andres, Rewizje wartości. Szkice o literaturze polskiej XX wieku, Rzeszów 2007.

Andres Z., Świadek codzienności – Jerzy Pietrkiewicz, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego, Seria Filologiczna 70, Historia Literatury 6, Tematy i konteksty”, Rzeszów 2011.

Antologia polskiego futuryzmu i Nowej Sztuki, wstęp i komentarz oprac. Z. Jarosiński, wyb. i przygotowanie tekstów H. Zaworska, Wrocław 1978.

Balcerzan E., Styl i poetyka twórczości dwujęzycznej Brunona Jasieńskiego. Z zagadnień teorii przekładu, Wrocław 1968.

Baluch A., Wstęp [w:] T. Czyżewski, Poezje i próby dramatyczne, oprac. A. Baluch, Wrocław 1992.

Burek T., Wstęp. Sztandar futuryzmu na chłopskim wąkopie albo o poezji Stanisława Młodożeńca [w:] S. Młodożeniec, Utwory poetyckie, zebrał, oprac., wstępem i przypisami opatrzył T. Burek, Warszawa 1973.

Burkot S., Stanisław Młodożeniec. Rzecz o chłopskim futuryście, Warszawa 1985. Bystroń J.S., Artyzm pieśni ludowej, Poznań 1921.

Chudziński E., Regionalizm w Polsce. Genealogia – fazy rozwoju – perspektywy, „Małopolska. Regiony – regionalizmy – małe ojczyzny”, t. 10, Kraków 2008.

Chudziński E., W kręgu kultury i literatury chłopskiej 1918–1939, Warszawa 1985.

Chwistek L., O poezji [w:] Antologia polskiego futuryzmu i Nowej Sztuki, wstęp i komentarz oprac. Z. Jarosiński, wyb. i przygotowanie tekstów H. Zaworska, Wrocław 1978.

Czerniawski K., Charakterystyka tańców, Warszawa 1847.

Czernik S., Ze wspomnień o Stanisławie Młodożeńcu„Zielony Sztandar” 1959, nr 12.

Czyżewski T., O „Zielonym oku” i o swoim malarstwie (autokrytyka – autoreklama) [w:] Antologia polskiego futuryzmu i Nowej Sztuki, wstęp i komentarz oprac. Z. Jarosiński, wyb. i przygotowanie tekstów H. Zaworska, Wrocław 1978.

Dąbrowska G., W kręgu polskich tańców ludowych, Warszawa 1979. Gazda G., Futuryzm w Polsce, Wrocław 1974.

Gloger Z., Obchody weselne, Kraków 1869. cz. 1.

Głowiński M., Sławiński J., Wstęp [w:] Poezja polska okresu międzywojennego. Antologia, wyb. i wstęp M. Głowiński, J. Sławiński, przypisy oprac. J. Stradecki, cz. 1, Wrocław 1987.

Hasło uczniów Państwowego Gimnazjum imienia Stefana Batorego w Warszawie, muzyka W. Lutosławski, słowa S. Młodożeniec, Warszawa 1931.

Hejmej A., Muzyczność dzieła literackiego, Wrocław 2002.

Jasieński B., Do narodu polskiego mańifest w sprawie natyhmiastowej futuryzacji żyća [w:] Antologia polskiego futuryzmu i Nowej Sztuki, wstęp i komentarz oprac. Z. Jarosiński, wyb. i przygotowanie tekstów H. Zaworska, Wrocław 1978.

Jasieński B., Mańifest w sprawie poezji futurystycznej [w:] Antologia polskiego futuryzmu i Nowej Sztuki, wstęp i komentarz oprac. Z. Jarosiński, wybór i przygotowanie tekstów H. Zaworska, Wrocław 1978.

Kamieńska A., Pragnąca literatura. Problemy pisarstwa ludowego i nurtu ludowego w poezji współczesnej, Warszawa 1964.

Kisiel J., Podszewka niepokoju. O wierszach Tytusa Czyżewskiego [w:] J. Kisiel, Imiona lęku. Szkice o poetach i wierszach, Katowice 2009.

Kryszak J., Tytus Czyżewski w teatrze świata i wyobraźni [w:] T. Czyżewski, Wiersze i utwory teatralne, wstęp J. Kryszak, oprac. J. Kryszak, A.K. Waśkiewicz, Gdańsk 2009.

Kulawik A., Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego, Kraków 1997.

Kulczyńska J., „Chlebne i miodne słowa”. Zastosowanie gwary w poezji Stanisława Młodożeńca [w:] Badania dialektologiczne. Stan, perspektywy, metodologia. Materiały konferencji naukowej „Gwara i tekst”, Kraków 27–28 września 2013, red. M. Rak, K. Sikora, Biblioteka „LingVariów”, t. 17, Kraków 2014.

Lam A., Polska awangarda poetycka, programy lat 1917–1923, t. 1: Instynkt i ład, Kraków 1969. Matywiecki P., Twarz Tuwima, Warszawa 2008.

Młodożeniec S., Futuro-gamy i futuro-pejzaże, Warszawa 1934.

Młodożeniec S., Koniec cywilizacji papieru. Wybór publicystyki z lat 1933–1939, zebrał, wstępem i przypisami opatrzył A.M. Stasiak, Sandomierz 2008.

Młodożeniec S., Kreski i futureski, Kraków 1921. Młodożeniec S., Niedziela, Warszawa 1930.

Młodożeniec S., O poezji, „Młoda Myśl Ludowa” 1936, nr 6–7.

Młodożeniec S., Rybiki [w:] tegoż, Opowiadania, zebrał, oprac. i komentarzem opatrzył W. Burek, wstęp Z. Ziątek, Warszawa 1976.

Młodożeniec S., Tytus Czyżewski pierwszy w awangardzie, „Orka” 1959, nr 6.

Młodożeniec S., Utwory poetyckie, zebrał, oprac., wstępem i przypisami opatrzył T. Burek, Warszawa 1973.

Młodożeniec S., Wspomnienia z Dobrocic [w:] Dobrocice Stanisława Młodożeńca wczoraj i dziś, oprac. M.M. i J. Wrońscy, Dobrocice 2007.

Mścisz R., O dwujęzyczności poezji Stanisława Młodożeńca z okresu międzywojennego, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie”, Seria Filologiczna, z. 31, Historia Literatury 4, red. G. Ostasz, Rzeszów 1998.

Pieśni. Op. 5 nr 1, Żal, muzyka M. Kucharski, słowa S. Młodożeniec, Kraków 1921.

Pieśń o Stalowej Woli, muzyka J. Maklakiewicz, słowa S. Młodożeniec, Warszawa 1939.

Pluta F., Elementy gwarowe w opowiadaniach „W dolinie małej wody” S. Młodożeńca [w:] F. Pluta, Gwara w utworach współczesnych pisarzy pochodzenia północnomałopolskiego, Wrocław 1971.

Przyboś J., O pieśni ludowej w Polsce Ludowej (przedmowa do I wydania z 1953 r.) [w:] Jabłoneczka. Antologia polskiej pieśni ludowejułożył J. Przyboś, Warszawa 1957.

Sawicka J., „Filozofia słowa” Juliana Tuwima, Wrocław 1974.

Skwarczyńska S., Regionalizm a główne kierunki teorii literatury, „Prace Polonistyczne”, Łódź 1937, przedruk we fragmentach: „Małopolska. Regiony – regionalizmy – małe ojczyzny”, t. 2, Kraków 2000.

Sławiński J., Poezje Młodożeńca [w:] J. Sławiński, Przypadki poezji, Kraków 2001.

Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, www.doroszewski.pwn.pl, dostęp: 14.03.2014.

Stawski C., Cztery pory roku w Dobrocicach, Dobrocice, b.r.

Stern A., Poezja zbuntowana, Warszawa 1964.

Stern A., Wat A., Prymitywiści do narodów świata i do Polski [w:] Antologia polskiego futuryzmu i Nowej Sztuki, wstęp i komentarz oprac. Z. Jarosiński, wybór i przygotowanie tekstów H. Zaworska, Wrocław 1978.

Sulima R., Folklor i literatura. Szkice o kulturze i literaturze współczesnej, Warszawa 1976.

Szczepański T., Skandynawia [w:] Historia kina, t. 1: Kino nieme, red. nauk. T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, Kraków 2009.

Szymański W.P., Neosymbolizm, Kraków 1973.

Śląsk pracuje i śpiewa: suita ludowa, muzyka J. Maklakiewicz, słowa S. Młodożeniec (nr 1 i 5) i ludowe śląskie (nr 3 i 4), Warszawa 1950.

Śniecikowska B., „Nuż w uhu”? Koncepcje dźwięku w poezji polskiego futuryzmu, Wrocław 2008.

Śniecikowska B., Słowo – obraz – dźwięk. Literatura i sztuki wizualne w koncepcjach polskiej awangardy 1918–1939, Kraków 2005.

Śpiewak J., Posłowie [w:] W. Chlebnikow, Włamanie do wszechświata. Poezja i proza, wyb. i przekład A. Kamieńska, J. Śpiewak, Kraków 1972.

Wyka K., Czyżewski – poeta [w:] tegoż, Rzecz wyobraźni, Warszawa 1977.

Wyka M., Dynamomaszyny i pastorałki – Tytus Czyżewski [w:] Poeci dwudziestolecia międzywojennego, red. I. Maciejewska, t. 1, Warszawa 1982.

Wyka M., Tytus Czyżewski, „Twórczość” 1978, nr 1.

Zawada A., Lekcja Młodożeńca, „Miesięcznik Literacki” 1980, nr 12.

Zaworska H., O Nową Sztukę. Polskie programy artystyczne lat 1917–1922, Warszawa 1963.

Ziątek Z., Po raz drugi w dolinie małej wody. Granice świata Stanisława Młodożeńca, „Anthropos?”, Czasopismo naukowe przy Wydziale Filologicznym UŚ, 2010, nr 14–15, http://www.anthropos.us.edu.pl/anthropos8/texty/ziatek.htm, dostęp: 20.09.2013.

Ziątek Z., Po raz drugi w dolinie małej wody. Lokalność w prozie Stanisława Młodożeńca, „Regiony” 1996, nr 3, Warszawa.

Informacje

Informacje: Konteksty Kultury, 2015, Tom 12, Numer 1, s. 15 - 32

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Elementy tradycji ludowej w międzywojennej poezji Stanisława Młodożeńca

Autorzy

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków

Publikacja: 09.09.2015

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Joanna Kulczyńska (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski