FAQ

2014 Następne

Data publikacji: 29.05.2014

Opis
Redaktor numeru: Stanisław Gawliński

Licencja: Żadna

Redakcja

Redaktor naczelny Stanisław Gawliński

Zawartość numeru

Wokół literatury dawnej i współczesnej – analizy, interpretacje, szkice

Roman Dąbrowski

Konteksty Kultury, Tom 11, Numer 1, 2014, s. 1 - 14

https://doi.org/10.4467/23531991KK.14.001.1747

Celem artykułu jest próba pokazania różnych możliwości interpretacji satyry Ignacego Krasickiego Pijaństwo. Punkt wyjścia stanowi dokładna analiza utworu, która prowadzi do wniosku, że jego sens jest wielostronny. Odnosi się nie tylko do przywołanego już w tytule zjawiska nadużywania trunków, ale również do psychicznego mechanizmu usprawiedliwiania przez nas własnych działań ocenianych jako negatywne, a także do nieskuteczności zabiegów perswazyjnych. Okazuje się, że postacie prowadzące dialog w istocie wygłaszają oddzielne monologi, a poeta jednoznacznie się nie utożsamia z żadną z nich. Nie akceptuje on bowiem apodyktycznego moralizatorstwa, które nie uwzględnia konkretnych okoliczności piętnowanego zjawiska ani punktu widzenia i przekonań adresata. Ważną rolę w omawianej satyrze pełni też kategoria komizmu. Artykuł pokazuje również związek problematyki Pijaństwa z całym cyklem satyr Krasickiego oraz z niektórymi innymi jego utworami (głównie bajkami). 

Czytaj więcej Następne

Józefa Kunicka-Synowiec

Konteksty Kultury, Tom 11, Numer 1, 2014, s. 15 - 32

https://doi.org/10.4467/23531991KK.14.002.1748

Artykuł jest próbą zwrócenia uwagi na dwa dramaty Krystyna Ostrowskiego oparte na motywach hagiograficznych. W utworze Święty Wojciech męczennik przedstawiono historię biskupa praskiego z rodu Sławnikowiców, począwszy od  jego cudownego uzdrowienia, gdy był niemowlęciem, a skończywszy na jego męczeńskiej śmierci. W tekście Święta Elżbieta Węgierska pokazano między innymi takie epizody, jak przyjazd małoletniej księżniczki węgierskiej na zamek Wartburg, jej małżeństwo z Ludwikiem, cud przemiany chleba w róże, wygnanie i śmierć świętej. Chociaż portrety Wojciecha oraz księżnej Turyngii zbudowano, odwołując się do wcześniejszych dzieł hagiograficznych im poświęconych, a więc zasadniczo skonwencjonalizowanych elementów żywotów, to Ostrowski tworzy w istocie nowożytny wizerunek świętych. Strukturę vita połączył przy tym spójnie ze schematem passio, a w niewielkim stopniu wyzyskał miracula. Postacie odarte z wielkości i patosu zostały niejako zbliżone do poziomu percepcji typowej dla dziewiętnastowiecznego czytelnika czy widza.

Czytaj więcej Następne

Karolina Koprowska

Konteksty Kultury, Tom 11, Numer 1, 2014, s. 33 - 45

https://doi.org/10.4467/23531991KK.14.003.1749

Artykuł stanowi szkic interpretacyjny jednego utworu Zuzanny Ginczanki, polskiej poetki żydowskiego pochodzenia. Analizowany wiersz Pycha można uznać za reprezentatywny dla wczesnej i zarazem przedwojennej twórczości Ginczanki, który doskonale obrazuje jej ewolucję ku pisarskiej dojrzałości, oryginalności i świadomości literackiej. Szkic prezentuje przede wszystkim różnorodność strategii pisarskich wykorzystanych przez poetkę do ukazania wielu wymiarów doświadczenia dojrzewania. 

Czytaj więcej Następne

Grzegorz Siwor

Konteksty Kultury, Tom 11, Numer 1, 2014, s. 46 - 56

https://doi.org/10.4467/23531991KK.14.004.1750

Artykuł jest omówieniem książki Dziennik Helgi. Świadectwo dziewczynki o życiu w obozach koncentracyjnych. Jej autorka Helga Weissova będąc nastoletnią dziewczynką prowadziła notatki rejestrujące codzienne życie żydowskiej rodziny z Pragi w czasie okupacji hitlerowskiej a następnie deportację i pobyt w Terezinie. Na tę oryginalną relację składa się tekst pisany z perspektywy dojrzewającego dziecka oraz rysunki tworzące rodzaj opowieści graficznej – komiksu z czasów Holokaustu a także powojenne wspomnienia. Autor wychodząc od refleksji nad zapiskami nastolatki z Pragi podejmuje problematykę przedstawiania tematyki Shoah w różnych dziedzinach sztuki, odwołuje się do propagandowego filmu Kurta Gerrona, prozy W.S.Sebalda, prac plastycznych Michal Rovner.

Czytaj więcej Następne

Maciej Skowera

Konteksty Kultury, Tom 11, Numer 1, 2014, s. 57 - 72

https://doi.org/10.4467/23531991KK.14.005.1751

Artykuł jest analizą powieści Joanny Rudniańskiej Kotka Brygidy i utworu Doroty Combrzyńskiej-Nogali Bezsenność Jutki pod kątem zaprezentowania w obu tekstach stosunków między Polakami a Żydami oraz między dziećmi a dorosłymi podczas II wojny światowej. Autor rozpatruje te dzieła m.in. w kontekście problemów związanych z  prozą historyczną skierowaną do czytelnika niedorosłego oraz topiki holokaustowej. Przedstawia nakładające się na siebie relacje na linii Polak-Żyd i dziecko-dorosły w obu tekstach, zwracając uwagę na zastosowanie perspektywy dziecka, dzięki której obnażona zostaje absurdalność faszystowskiego procederu klasyfikowania ludzi na Żydów i nie-Żydów. Omawiane dzieła zostają uznane za dokumenty mentalne, które nie stanowią zgodnych ze zdarzeniami historycznymi świadectw czasu Zagłady,  lecz mają budzić w odbiorcach wrażliwość i empatię.

Czytaj więcej Następne

Szkice

Elżbieta Jogałła

Konteksty Kultury, Tom 11, Numer 1, 2014, s. 73 - 84

https://doi.org/10.4467/23531991KK.14.006.1752

Referat wygłoszony podczas konferencji naukowej Jan Józef Szczepański – życie i dzieło. W 10. rocznicę śmierci, 28 września 2013 r. w Kazimierzu Dolnym.

Czytaj więcej Następne

Wokół literatury dawnej i współczesnej – analizy, interpretacje, szkice

Andrzej Sulikowski

Konteksty Kultury, Tom 11, Numer 1, 2014, s. 85 - 103

https://doi.org/10.4467/23531991KK.14.007.1753

Przedmiotem rozważań jest stosunek Jerzego Turowicza do zagadnień literatury (na podstawie kwerend w poszczególnych dekadach redagowania „TP”, a więc w półwieczu 1945–1995). Podkreśla się wyjątkową pozycję krakowskiego pisma na mapie prasy polskiej lat komunizmu. Od założenia pismo to miało szerokie i wieloletnie poparcie ze strony profesury Uniwersytetu Jagiellońskiego, a także innych uczelni Krakowa. Omówiono wybrane świadectwa poetów i prozaików, na przykład Marka Skwarnickiego, Jana Józefa Szczepańskiego, Jana Twardowskiego i in. Zwrócono uwagę na wybitne zasługi Turowicza w odkrywaniu i popieraniu talentów literackich (tutaj na przykładzie ks. Twardowskiego oraz Marii Jarczyńskiej-Bukowskiej). Turowicz rzadko pisał o poetach i poezji, lecz cały czas śledził powstające w kraju i na emigracji piśmiennictwo z tego zakresu. Miał też nadzwyczajne wyczucie estetyczne, dzięki czemu dobierał sobie utalentowanych poetów jako współpracowników i publikował teksty autorów, których sława daleko przekroczyła granice Polski (przypadek ks. Karola Wojtyły, Czesława Miłosza, Stanisława Lema i in.). Tylko za czasów Turowicza literatura polska była omawiania na łamach „TP” tak szeroko i kompetentnie. Dzięki temu czytelnik poznawał czołowe pióra krytycznoliterackie i zyskiwał rzetelną orientację w literaturze polskiej i światowej. Wydaje się, że z odejściem Turowicza pod tym względem „Tygodnik Powszechny” już nie pełni takiej funkcji.

Czytaj więcej Następne

Stanisław Gawliński

Konteksty Kultury, Tom 11, Numer 1, 2014, s. 104 - 114

https://doi.org/10.4467/23531991KK.14.008.1754

Autor szkicu zajmuje się genezą nostalgii w twórczości wybitnego prozaika Jana Józefa Szczepańskiego (1919-2003). Wynika ona zarówno z doświadczeń historycznych jak też i zasad moralnych, które autorPolskiej jesieni przejął w swoim życiu oraz bogatej twórczości od Josepha Conrada. Obrona conradowskiego etosu w autorytarnym ustroju Polski Ludowej stała się głównym zadaniem Szczepańskiego od debiutu aż do późnych lat 90. Ubiegłego wieku. Nostalgią najsilniej naznaczone zostały utwory: Mija dzień (1994) Jeszcze nie wszystko (1997), Rozłogi(1997), Obiady przy świecach ( 2003), które opublikował w ostatniej dekadzie swojego życia pełnego męstwa i wielorakich cierpień.

Czytaj więcej Następne