FAQ

Tom 15 zeszyt 1

Herbert znany i nieznany

2018 Następne

Data publikacji: 06.06.2018

Opis
Redaktor numeru: Dorota Siwor

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Redakcja

Redakcja zeszytu Dorota Siwor

Zawartość numeru

Herbert znany i nieznany

Dorota Siwor

Konteksty Kultury, Tom 15 zeszyt 1, 2018, s. 1 - 3

Czytaj więcej Następne

Wojciech Ligęza

Konteksty Kultury, Tom 15 zeszyt 1, 2018, s. 4 - 27

https://doi.org/10.4467/23531991KK.18.001.8767
W szkicu podjęte zostają zagadnienia recepcji twórczości poetyckiej oraz eseistycznej Zbigniewa Herberta – od debiutanckiego zbioru Struna światła do najnowszych wypowiedzi badaczy i krytyków. Refleksja poświęcona studiom herbertologicznym uwzględnia zmienne style odbioru, preferencje estetyczne oraz ideowe, aksjologię, stosowane metody badawcze oraz klucze interpretacji. Historia czytania utworów Herberta przedstawiona zostaje w porządku chronologicznym, tematycznym oraz problemowym. Przedmiotem rozważań stają się najważniejsze książki monograficzne, studia i szkice, które ukazują rozbudowany zakres zagadnień, pozwalają dostrzec szeroką skalę stylów i sposobów lektury, ilustrują długi proces poznawania utworów Herberta, a wreszcie uświadamiają, jak wielka jest popularność tego dzieła. Od interpretacji poszczególnych wierszy przechodzimy do prób uogólnień, od wykładni egzystencjalnych i metafizycznych do czytania kulturowego. Biblioteka tekstów o Herbercie nie jest kolekcją zamkniętą, wciąż bowiem dołączają kolejne rozpoznania, a poszukiwania „nowego Herberta” wspierane są przez nowe języki humanistyczne.
Czytaj więcej Następne

Francesca Fornari

Konteksty Kultury, Tom 15 zeszyt 1, 2018, s. 28 - 40

https://doi.org/10.4467/23531991KK.18.002.8768
W artykule analizowane są wybrane wątki wiersza Zbigniewa Herberta Pan Cogito i wyobraźnia na tle brulionów tego utworu znajdujących się w archiwum poety. W analizie rękopisów, które odsłaniają inną, ukrytą stronę tekstu ostatecznego, można badać to, co zostało opuszczone w trakcie tworzenia, na przykład wątek Dedala i odwołanie do Upaniszad, oraz śledzić rozwój ważnych motywów wiersza – koncepcję tożsamości i pojęcie tautologii.
Czytaj więcej Następne

Ireneusz Ziemiński

Konteksty Kultury, Tom 15 zeszyt 1, 2018, s. 41 - 64

https://doi.org/10.4467/23531991KK.18.003.8769
Artykuł jest próbą filozoficznej rekonstrukcji idei życia wiecznego, obecnej w poezji Zbigniewa Herberta. Autor skupia się na pokazaniu trudności związanych zarówno z wiecznością niebiańską (transcendentną), polegającą na nowej formie ludzkiego istnienia po śmierci, jak i z wiecznością ziemską (immanentną), polegającą na nieśmiertelnej sławie (pamięć pokoleń) lub dostępnych niekiedy ludziom chwilach wieczności (oznaczających brak świadomości upływu czasu). Przykładem wieczności niebiańskiej jest nieśmiertelność duszy lub zmartwychwstanie ciał; obie możliwości oznaczają, zdaniem Herberta, radykalnie nową (doskonałą i nieskończoną) formę istnienia, zupełnie obcą ludzkiej (niedoskonałej i skończonej) naturze. Z tego powodu człowiek takiej wieczności nie pragnie, byłaby ona bowiem transformacją jego natury w inny, nie-ludzki (boski, anielski) byt. Wzorcowym przykładem wieczności ziemskiej są głębokie przeżycia (chociażby estetyczna kontemplacja piękna), kiedy to podmiot traci świadomość niszczącego upływu czasu, a nawet grożącej mu śmierci, ulegając chwilowemu złudzeniu, że trwa wiecznie. Herbert zdaje się jednak opowiadać za możliwością trzecią, która jest drogą sceptyków, niewierzących ani w wieczność transcendentną, ani immanentną, żyjących w ciągłym zawieszeniu między obiema drogami.
Czytaj więcej Następne

Mateusz Antoniuk

Konteksty Kultury, Tom 15 zeszyt 1, 2018, s. 65 - 82

https://doi.org/10.4467/23531991KK.18.004.8770
Artykuł przedstawia historię pracy Zbigniewa Herberta nad prozatorską miniaturąpoświęconą postaci mitologicznego Narcyza. Analiza zachowanych wersji rękopiśmiennych służy unaocznieniu wielowariantowości procesu reinterpretacji mitu. Herbert w „laboratorium brulionu” testował rozmaite koncepty reinterpretacyjne. Herbertowskie teksty o Narcyzie ogłoszone drukiem tylko w niewielkim stopniu ujawniają skalę autorskiej inwencji w dekonstruowaniu i przekształcaniu kanonicznych wersji greckiego mitu.
Czytaj więcej Następne

* * *

Zygmunt Woźniczka

Konteksty Kultury, Tom 15 zeszyt 1, 2018, s. 99 - 115

https://doi.org/10.4467/23531991KK.18.007.8771
Szkic podejmuje temat losów kobiet w obozach na Górnym Śląsku po zakończeniu drugiej wojny światowej. Obozy te służyły przede wszystkim izolacji przed weryfikacją narodowościową i wysiedleniem lub wykorzystaniem jako niewolniczej siły roboczej. Autor wskazuje, że gwałty, terror i morderstwa były działaniami prowadzonymi przez zdegenerowanych strażników, często sadystów, którzy czuli się bezkarni, i omawia uwarunkowania tych zdarzeń oraz dynamikę represji. Stopniowo przemoc fizyczną zastąpiono bowiem wyniszczającą pracą. Po wyjściu w obozów kobiety miały duże trudności z adaptacją do nowych warunków życia. Często utrudniało to lub wręcz uniemożliwiało założenie rodziny, wychowywanie dzieci, pozostawiało silną traumę, która prześladowała byłe więźniarki do końca życia.
Czytaj więcej Następne

Tadeusz Sucharski

Konteksty Kultury, Tom 15 zeszyt 1, 2018, s. 116 - 133

https://doi.org/10.4467/23531991KK.18.008.8772
Tekst jest próbą refleksji nad zapisem doświadczenia kobiety w łagrach stalinowskich. W perspektywie analitycznej znalazły się dzieła polskich autorek, więźniarek obozów: Beaty Obertyńskiej, Barbary Skargi, Grażyny Lipińskiej, Herminii Naglerowej, Urszuli Muskus. Ich książki stanowią najpełniejsze świadectwo doświadczenia łagrowego kobiety w piętnastoleciu 1940–1955. Zapisy owe zestawione zostały z wizją kobiety w Innym świecie Herlinga-Grudzińskiego, ograniczonej właściwie do roli niewolnicy seksualnej. Analizowane dzieła przynoszą znacznie bogatszy obraz łagrowej codzienności kobiety: nie kwestionując ani nie ograniczając znaczenia kontaktów seksualnych, pokazują jednak „pełnię” obozowej egzystencji więźniarek: ich morderczą pracę fizyczną, walkę o przetrwanie, o zachowanie godności, pragnienie miłości i jej straszliwe konsekwencje. Analiza tekstów zmusza jednak do rezygnacji z próby wypracowania jakiejś ogólnej formuły łagrowego losu kobiety. Próbę taką uniemożliwiają zasadnicze różnice w statusie obozów pokazanych w książkach, determinowane rozpiętością geograficzną Archipelagu GUŁag, różnicami w organizacji łagrów, wynikających ze zmian politycznych w ZSRR w latrach 1940–1955.
Czytaj więcej Następne

Jerzy Marek

Konteksty Kultury, Tom 15 zeszyt 1, 2018, s. 134 - 144

https://doi.org/10.4467/23531991KK.18.009.8773
Artykuł jest komentarzem do korespondencji Jarosława Iwaszkiewicza i Kazimierza Orłosia, która trwała od 1958 do 1974 roku. Autor odtwarza ewolucję relacji obu pisarzy – od początkowej kurtuazji debiutanta wobec mistrza do wynikającego ze specyfiki życia literackiego w PRL-u ochłodzenia stosunków. W artykule ukazano dwie postawy wobec peerelowskiej rzeczywistości. Jednoznaczne wybory polityczne i etyczne Kazimierza Orłosia, tak odmienne od ugodowej strategii obranej przez Jarosława Iwaszkiewicza, spowodowały, że mimo towarzyskich koligacji oraz wzajemnego szacunku dla twórczości drogi obu pisarzy musiały się rozejść.
Czytaj więcej Następne