FAQ

Konteksty Kultury

Wyniki wyszukiwania

wyszukiwarka prosta

szukaj np. “cognitive architectures” AND 1993-200 NOT Urban
wyszukiwanie zaawansowane
np. 1234-6789
np. 10.4467/16890027AP.16.022.6009
np. Uniwersytet Jagielloński

Tom 14 zeszyt 1

Udostępnij udostępnij __T_ARROW_DOWN

2017 Następne

Data publikacji: 15.09.2017

Opis
Redaktor numeru: Dorota Siwor

Licencja: CC BY-NC-ND ikona licencji

Redakcja

Redaktor naczelny Stanisław Gawliński

Redakcja zeszytu Dorota Siwor

Zawartość numeru

Wokół literatury dawnej i współczesnej – analizy, interpretacje, szkice

Kamila Żukowska

Konteksty Kultury, Tom 14 zeszyt 1, 2017, s. 1 - 12

https://doi.org/10.4467/23531991KK.17.001.7266
Szkic jest analizą kontekstu filozoficzno-antropologicznego utopii przedstawionej przez Ignacego Krasickiego w powieści Przypadki Mikołaja Doświadczyńskiego. Utopia Nipu zostaje potraktowana jako literacka propozycja społeczeństwa oświeceniowego, w której dochodzi do konfliktu podstawowych, ludzkich wartości. Konflikt ten opiera się na niemożliwej do pogodzenia tradycyjnej aksjologii autora i zachodniego systemu ówczesnej filozofii społecznej. Z tego powodu utopia Krasickiego stanowi wyjątkową wizję świata, który wbrew oświeceniowej logice nie może być światem  racjonalnym i harmonijnym.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Joel J. Janicki

Konteksty Kultury, Tom 14 zeszyt 1, 2017, s. 13 - 41

https://doi.org/10.4467/23531991KK.17.002.7267
Intrygująca i tajemnicza relacja między Julianem Ursynem Niemcewiczem (1858–1841) a Tadeuszem Kościuszką (1746–1817) przetrwała jeden z najbardziej dramatycznych i druzgocących okresów w polskiej historii, lata 1794–1798. Niemcewicz służył jako adiutant u boku Kościuszki podczas skazanego na klęskę powstania (1794). Obaj odnieśli rany i zostali schwytani w bitwie pod Maciejowicami, skąd przewieziono ich do Sankt Petersburga, gdzie byli przetrzymywani jako jeńcy wojenni aż do ich uwolnienia pod koniec 1796 r. przez cara Piotra I (1754–1801). Kościuszko i Niemcewicz musieli złożyć przed carem upokarzającą przysięgę wiernopoddańczą, po czym wyjechali do USA, gdzie w sierpniu 1797 r. zatrzymali się w Filadelfii. Ich stosunki uległy nagłemu zerwaniu w maju 1798 r., gdy Kościuszko, ku niemiłemu zaskoczeniu Niemcewicza, powrócił do Francji, opuszczając swojego wiernego adiutanta i towarzysza. Wyjazd, zorganizowany z pomocą ówczesnego wiceprezydenta Thomasa Jeffersona (1743–1826), miał na celu załagodzenie napięć na linii Francja–USA, jak również zabieganie o wsparcie Francji w nieustającej walce o niepodległość państwa polskiego.
Niniejszy artykuł jest próbą uchwycenia złożonego „portretu” Kościuszki, jaki zawarł Niemcewicz w swoich dziennikach i wspomnieniach, więziennych zapiskach z lat 1794–1796, w wierszu z 1813 r. skomponowanym jako apel do Naczelnika po klęsce Napoleona, jak również w mowie Pochwała Kościuszki, napisanej kilka lat po śmierci Naczelnika w 1817 r. Zapiski w dziennikach i wspomnieniach są wyraźnie subiektywne, niekiedy wyrachowane i podatne na autocenzurę. Na sytuację Niemcewicza jako pisarza-patrioty poruszającego niezwykle wrażliwe politycznie tematy wpływ miała rosyjska cenzura, a także realna groźba kary ze strony władz rosyjskich.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Gabriela Matuszek-Stec

Konteksty Kultury, Tom 14 zeszyt 1, 2017, s. 42 - 54

https://doi.org/10.4467/23531991KK.17.003.7268
Autorka próbuje zastosować kategorię mniejszości do grup artystycznych, skupiając się przede wszystkim na sytuacji artystów wczesnego modernizmu, ujmowanego w szerszych kontekstach. Pokazuje, że środowiska artystyczne często znajdują się w „sytuacji mniejszościowej”, choć owa mniejszość spełnia tylko niektóre elementy „twardych” definicji. Istotną rolę odgrywa tu wymiar psychologiczny – subiektywne poczucie „bycia mniejszością” i ekspresja odrębności, a do czynników więziotwórczych zalicza rozpoznanie świata w stanie kryzysu, wyobcowanie i (samo)wykluczenie, podobieństwo antropologiczne (teorie na temat wyższego stopnia ewolucyjnego rozwoju) i podobne.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Marcin Kosman

Konteksty Kultury, Tom 14 zeszyt 1, 2017, s. 55 - 69

https://doi.org/10.4467/23531991KK.17.004.7269
W szkicu powieść Czarodziej Szmaragdowego Miasta Aleksandra Wołkowa zostaje porównana z Czarnoksiężnikiem z Krainy Oz L. Franka Bauma pod względem różnic zarówno warunkowanych kulturowo, jak i wynikających z odmiennych dominant stylistycznych. Książka Wołkowa, będąca adaptacją dzieła Bauma, zawiera pewne elementy typowe dla radzieckiej powieści socrealistycznej, przy czym tłumacz uwzględnił w niej również liczne aluzje do rosyjskiego folkloru. Autor omawia zmiany dokonane w przekładzie oraz ukazuje ich uzasadnienie z perspektywy psychologicznej i kulturowej.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Katarzyna Kuchowicz

Konteksty Kultury, Tom 14 zeszyt 1, 2017, s. 70 - 83

https://doi.org/10.4467/23531991KK.17.005.7270

Popularne w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku pojęcie Recht auf Heimat (prawo do ojczyzny) było jednym z najważniejszych postulatów ogłoszonej w 1950 roku Charta der deutschen Heimatvertriebenen (tak zwanej Karty wypędzonych). Założenia dokumentu nigdy nie zostały w pełni zrealizowane, przede wszystkim niemożliwy był powrót przymusowych emigrantów do rodzinnych stron. Ponowne zasiedlenie opuszczonych terytoriów z wielu względów było wykluczone, dlatego atrakcyjną, i często jedyną możliwą, formą spotkania z ojczyzną stały się wycieczki, które Hanna Borne i Andrzej Doliński określili mianem turystyki ojczyźnianej. Kierując się kryteriami teorii małego zasięgu, w artykule dokonano analizy literackiego echa górnośląskiej turystyki ojczyźnianej na przykładzie utworów wspomnieniowych, których autorzy pochodzili z Gliwic: Horsta Bienka, Wolfganga Bittnera oraz Wolfganga Bukowskiego. Za kontekst rozważań służy postulat Recht auf Heimat oraz poetyka Vertreibungsliteratur.  Głównym celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, jak turystyka ojczyźniana wpływa na twórczość przymusowo przesiedlanych pisarzy oraz w jaki sposób kształtuje obraz odwiedzanych miejsc.

Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Paweł Wiktor Ryś

Konteksty Kultury, Tom 14 zeszyt 1, 2017, s. 84 - 96

https://doi.org/10.4467/23531991KK.17.006.7271
Artykuł dotyczy obrazu kobiety w składającym się na „historie miłosne” tomie Jeden (2013) Marcina Świetlickiego. Kobiecość, będąca dla bohatera tych wierszy swoistą „innością” (rozumianą tu częściowo za Paulem Ricoeurem), jawi się – z jednej strony – jako „lustro” dla „ja”, z drugiej jako tegoż „ja” nieodzowny składnik. W twórczości Świetlickiego można bowiem dostrzec przekonanie, że tożsamość to zarówno identyfikacja „pozytywna”, jak i (a może przede wszystkim) określenie się względem kogoś/czegoś lub poprzez kogoś/ coś. Konieczność i potrzeba – ciągle ponawianego – odróżniania się sprawia, że w Jeden to właśnie kobieta zdaje się warunkiem i determinantem „ja”.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Monika Wiszniowska

Konteksty Kultury, Tom 14 zeszyt 1, 2017, s. 97 - 113

https://doi.org/10.4467/23531991KK.17.007.7272
Szkic omawia zmiany zachodzące w twórczości Małgorzaty Szejnert, stawiając tezę, iż jej proza reporterska przeszła ewolucję od reportażu społeczno-obyczajowego do opowieści geohistorycznej. Cztery, jak do tej pory, ostatnie książki autorki: Czarny ogród (2007), Wyspa klucz (2009), Dom żółwia. Zanzibar (2011) i Usypać góry. Historie z Polesia (2015) są dowodem na to, że dopiero w XXI wieku Szejnert znalazła swój własny, oryginalny i interesujący sposób pisania. Przełomowym momentem było odkrycie możliwości, jakie niesie zgłębianie historii. Od tego momentu twórczość Szejnert staje się bardziej dojrzała, by w rezultacie zaowocować udanym połączeniem zainteresowań historycznych ze skupieniem uwagi na mikroświecie, niewielkich zakątkach globu – ich dogłębnym opisaniu. Uprawianie reportażu geohistorycznego nie spowodowało rezygnacji ani z wyraźnego rysu aksjologicznego, ani z ukazywania aktualnych problemów, natomiast stworzyło znacznie więcej możliwości, by szerzej w różnorodnych kontekstach opowiedzieć o naszych współczesnych problemach.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Recenzje i materiały

Marek Bernacki

Konteksty Kultury, Tom 14 zeszyt 1, 2017, s. 114 - 120

(J. Joyce, Epifanie, tłum. A. Poprawa, Biuro Literackie, Stronie Śląskie 2016, ss. 55)

Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Barbara Czarnecka

Konteksty Kultury, Tom 14 zeszyt 1, 2017, s. 121 - 125

(Piotr Krupiński, „Dlaczego gęsi krzyczały?”. Zwierzęta i Zagłada w literaturze polskiej XX i XXI wieku, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2016, ss. 356)

Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Adam Workowski

Konteksty Kultury, Tom 14 zeszyt 1, 2017, s. 126 - 132

Jan Andrzej Kłoczowski OP, Drogi i bezdroża. Szkice z filozofii religii dla humanistów część 1, Biblioteka Pana Cogito, Instytut Myśli Józefa Tischnera, Kraków 2016, ss. 340

Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Pliki do pobrania

Pobierz PDF Noty o autorach PDF Pobierz PDF Spis treści PDF