Recht auf Heimat. Literackie echa górnośląskiej turystyki ojczyźnianej
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTERecht auf Heimat. Literackie echa górnośląskiej turystyki ojczyźnianej
Data publikacji: 15.09.2017
Konteksty Kultury, 2017, Tom 14 zeszyt 1, s. 70 - 83
https://doi.org/10.4467/23531991KK.17.005.7270Autorzy
Recht auf Heimat. Literackie echa górnośląskiej turystyki ojczyźnianej
Popularne w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku pojęcie Recht auf Heimat (prawo do ojczyzny) było jednym z najważniejszych postulatów ogłoszonej w 1950 roku Charta der deutschen Heimatvertriebenen (tak zwanej Karty wypędzonych). Założenia dokumentu nigdy nie zostały w pełni zrealizowane, przede wszystkim niemożliwy był powrót przymusowych emigrantów do rodzinnych stron. Ponowne zasiedlenie opuszczonych terytoriów z wielu względów było wykluczone, dlatego atrakcyjną, i często jedyną możliwą, formą spotkania z ojczyzną stały się wycieczki, które Hanna Borne i Andrzej Doliński określili mianem turystyki ojczyźnianej. Kierując się kryteriami teorii małego zasięgu, w artykule dokonano analizy literackiego echa górnośląskiej turystyki ojczyźnianej na przykładzie utworów wspomnieniowych, których autorzy pochodzili z Gliwic: Horsta Bienka, Wolfganga Bittnera oraz Wolfganga Bukowskiego. Za kontekst rozważań służy postulat Recht auf Heimat oraz poetyka Vertreibungsliteratur. Głównym celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, jak turystyka ojczyźniana wpływa na twórczość przymusowo przesiedlanych pisarzy oraz w jaki sposób kształtuje obraz odwiedzanych miejsc.
Bienek H., Brzozy i wielkie piece. Dzieciństwo na Górnym Śląsku, tłum. W. Szewczyk, Gliwice 1991.
Bienek H., Podróż w krainę dzieciństwa. Spotkanie ze Śląskiem (wydanie dwujęzyczne), tłum. M. Podlasek-Ziegler, Gliwice 1993.
Bienek H., Stopniowe zamieranie krzyku, tłum. M. Podlasek-Ziegler, Gliwice 2000.
Bittner W., Gleiwitz heißt heute Gliwice: eine deutsche-polnische Gesichte. Gliwice zwano kiedyś Gleiwitz: historia niemiecko-polska, Oberhausen, Wrocław 2003.
Bukowski W., Als wir jung in Gleiwitz waren..., Dülmen 2014.
Borne H., Doliński A., Organizacja turystyki, Warszawa 1998.
Charta der deutschen Heimatvertriebenen, http://www.bund-der-vertriebenen.de/charta-der-deutschen-heimatvertriebenen.html, dostęp: 28.04.2016.
Dziuban Z., Doświadczenie [w:] Kulturowe studia miejskie. Wprowadzenie, red. E. Rewers, Warszawa 2014.
Halicka B., Polski Dziki Zachód. Przymusowe migracje i kulturowe oswajanie Nadodrza 1945–1948, tłum. A. Łuczak, Kraków 2015.
Helbig L.F., Der ungeheure Verlust: Flucht und Vertreibung in der deutschsprachigen Belletristik der Nachkriegszeit. 3., um den aktuellen Forschungsstand und eine Register ergänzte Auflage, Wiesbaden 1996.
Horst Bienek – Ein Schriftsteller in den Extremen des 20. Jahrhunderts, red. V. Nolte, R. Laube, Göttingen 2012.
Horst Bienek, http://www.literaturportal-bayern.de/autorenlexikon?task=lpbauthor.default&pnd=118510754, dostęp: 1.05.2016
Kuchowicz K., Pielgrzymka do ojczyzny. Horsta Bienka powrót do Gliwic, „Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ Nauki Humanistyczne” 2015, nr 10.
Mach A., Poetyka postpamięci i etyka świadkowania w badaniach Marianne Hirsch, „Humanistyka XXI wieku. Rocznik Doktorantów Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego” 2010, nr 1.
Mikołajczak M., Geografia wyobrażona regionu – wstęp do regionalnej komparatystyki [w:] Geografia wyobrażona regionu. Literackie figury przestrzeni, red. D. Kalinowski, M. Mikołajczak, A. Kuik-Kalinowska, Kraków 2014.
Mrożek S., Gleiwitz heißt heute Gliwice. Horst Bieneks und Wolfgang Bittners Reiseerinnerungen an die oberschlesische Heimat im Spannungsfeld der Regionalität und Universalität [w:] Silesia in litteris servata. Paradigmen der Erinnerung in Texten schlesicher Autoren nach 1945, cz. 2, red. E. Białek, P. Zimniak, Drezno 2010.
Nieszczerzewska M., Wyobraźnia [w:] Kulturowe studia miejskie. Wprowadzenie, red. E. Rewers, Warszawa 2014.
Święch J., Wygnanie. Prolegomena do tematu [w:] Narracja i tożsamość. Antropologiczne problemy literatury, t. 2, red. W. Bolecki, R. Nycz, Warszawa 2004.
Traba R., Żurek R. Vertreibung czy „przymusowe wysiedlenia”? Polsko-niemiecki spór o pojęcia, pamięć i sens uprawiania polityki wobec historii [w:] Przełom i wyzwanie. XX lat polsko-niemieckiego Traktatu o dobrym sąsiedztwie
Tuan Y.-F., Przestrzeń i miejsce, tłum. A. Morawińska, Warszawa 1987.
Welzer H., Moller S., Tschuggnall K., „Dziadek nie był nazistą”. Narodowy socjalizm i Holokaust w pamięci rodzinnej, tłum. P. Masłowski [w:] Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. M. Saryusz-Wolska, Kraków 2009 (Horyzonty Nowoczesności).
Więckowski M., Turystyka na obszarach przygranicznych Polski, Warszawa 2010.
Wypędzeni ze Wschodu, red. H.-J. Bömelburg, R. Stößinger, R. Traba, tłum. J. Górny i in., Olsztyn 2001.
Informacje: Konteksty Kultury, 2017, Tom 14 zeszyt 1, s. 70 - 83
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Recht auf Heimat. Literackie echa górnośląskiej turystyki ojczyźnianej
Recht auf Heimat. Literary Echoes of the Upper-Silesian Homeland Tourism
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Publikacja: 15.09.2017
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1878
Liczba pobrań: 1467