FAQ

Recht auf Heimat. Literackie echa górnośląskiej turystyki ojczyźnianej

Data publikacji: 15.09.2017

Konteksty Kultury, 2017, Tom 14 zeszyt 1, s. 70 - 83

https://doi.org/10.4467/23531991KK.17.005.7270

Autorzy

Katarzyna Kuchowicz
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Recht auf Heimat. Literackie echa górnośląskiej turystyki ojczyźnianej

Abstrakt

Popularne w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku pojęcie Recht auf Heimat (prawo do ojczyzny) było jednym z najważniejszych postulatów ogłoszonej w 1950 roku Charta der deutschen Heimatvertriebenen (tak zwanej Karty wypędzonych). Założenia dokumentu nigdy nie zostały w pełni zrealizowane, przede wszystkim niemożliwy był powrót przymusowych emigrantów do rodzinnych stron. Ponowne zasiedlenie opuszczonych terytoriów z wielu względów było wykluczone, dlatego atrakcyjną, i często jedyną możliwą, formą spotkania z ojczyzną stały się wycieczki, które Hanna Borne i Andrzej Doliński określili mianem turystyki ojczyźnianej. Kierując się kryteriami teorii małego zasięgu, w artykule dokonano analizy literackiego echa górnośląskiej turystyki ojczyźnianej na przykładzie utworów wspomnieniowych, których autorzy pochodzili z Gliwic: Horsta Bienka, Wolfganga Bittnera oraz Wolfganga Bukowskiego. Za kontekst rozważań służy postulat Recht auf Heimat oraz poetyka Vertreibungsliteratur.  Głównym celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, jak turystyka ojczyźniana wpływa na twórczość przymusowo przesiedlanych pisarzy oraz w jaki sposób kształtuje obraz odwiedzanych miejsc.

Bibliografia

Pobierz bibliografię
Bibliografia podmiotowa

Bienek H., Brzozy wielkie piece. Dzieciństwo na Górnym Śląsku, tłum. W. Szewczyk, Gliwice 1991.

Bienek H., Podróż krainę dzieciństwa. Spotkanie ze Śląskiem (wydanie dwujęzyczne), tłum. M. Podlasek-Ziegler, Gliwice 1993.

Bienek H., Stopniowe zamieranie krzyku, tłum. M. Podlasek-Ziegler, Gliwice 2000.

Bittner W., Gleiwitz heißt heute Gliwiceeine deutsche-polnische Gesichte. Gliwice zwano kiedyś Gleiwitz: historia niemiecko-polska, Oberhausen, Wrocław 2003.

Bukowski W., Als wir jung in Gleiwitz waren..., Dülmen 2014.

Bibliografia przedmiotowa

Borne H., Doliński A., Organizacja turystyki, Warszawa 1998.

Charta der deutschen Heimatvertriebenen, http://www.bund-der-vertriebenen.de/charta-der-deutschen-heimatvertriebenen.html, dostęp: 28.04.2016.

Dziuban Z., Doświadczenie [w:] Kulturowe studia miejskie. Wprowadzenie, red. E. Rewers, Warszawa 2014.

Halicka B., Polski Dziki Zachód. Przymusowe migracje kulturowe oswajanie Nadodrza 1945–1948, tłum. A. Łuczak, Kraków 2015.

Helbig L.F., Der ungeheure Verlust: Flucht und Vertreibung in der deutschsprachigen Belletristik der Nachkriegszeit. 3., um den aktuellen Forschungsstand und eine Register ergänzte Auflage, Wiesbaden 1996.

Horst Bienek – Ein Schriftsteller in den Extremen des 20. Jahrhunderts, red. V. Nolte, R. Laube, Göttingen 2012.

Kuchowicz K., Pielgrzymka do ojczyzny. Horsta Bienka powrót do Gliwic, „Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ Nauki Humanistyczne” 2015, nr 10.

Mach A., Poetyka postpamięci etyka świadkowania badaniach Marianne Hirsch, „Humanistyka XXI wieku. Rocznik Doktorantów Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego” 2010, nr 1.

Mikołajczak M., Geografia wyobrażona regionu – wstęp do regionalnej komparatystyki [w:] Geografia wyobrażona regionu. Literackie figury przestrzeni, red. D. Kalinowski, M. Mikołajczak, A. Kuik-Kalinowska, Kraków 2014.

Mrożek S., Gleiwitz heißt heute Gliwice. Horst Bieneks und Wolfgang Bittners Reiseerinnerungen an die oberschlesische Heimat im Spannungsfeld der Regionalität und Universalität [w:] Silesia in litteris servata. Paradigmen der Erinnerung in Texten schlesicher Autoren nach 1945, cz. 2, red. E. Białek, P. Zimniak, Drezno 2010.

Nieszczerzewska M., Wyobraźnia [w:] Kulturowe studia miejskie. Wprowadzenie, red. E. Rewers, Warszawa 2014.

Święch J., Wygnanie. Prolegomena do tematu [w:] Narracja tożsamość. Antropologiczne problemy literatury, t. 2, red. W. Bolecki, R. Nycz, Warszawa 2004.

Traba R., Żurek R. Vertreibung czy „przymusowe wysiedlenia”? Polsko-niemiecki spór pojęcia, pamięć sens uprawiania polityki wobec historii [w:] Przełom wyzwanie. XX lat polsko-niemieckiego Traktatu dobrym sąsiedztwie 

Tuan Y.-F., Przestrzeń miejsce, tłum. A. Morawińska, Warszawa 1987.

Welzer H., Moller S., Tschuggnall K., „Dziadek nie był nazistą”. Narodowy socjalizm Holokaust pamięci rodzinnej, tłum. P. Masłowski [w:] Pamięć zbiorowa kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. M. Saryusz-Wolska, Kraków 2009 (Horyzonty Nowoczesności).

Więckowski M., Turystyka na obszarach przygranicznych Polski, Warszawa 2010.

Wypędzeni ze Wschodu, red. H.-J. Bömelburg, R. Stößinger, R. Traba, tłum. J. Górny in., Olsztyn 2001.

Informacje

Informacje: Konteksty Kultury, 2017, Tom 14 zeszyt 1, s. 70 - 83

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Recht auf Heimat. Literackie echa górnośląskiej turystyki ojczyźnianej

Angielski:

Recht auf Heimat. Literary Echoes of the Upper-Silesian Homeland Tourism

Autorzy

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków

Publikacja: 15.09.2017

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Katarzyna Kuchowicz (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski