Celem artykułu jest namysł nad kulturą ludową w kontekście wiedzy o pamięci i wiedzy o przeszłości, pogłębiony o refleksję nad mechanizmami zawłaszczania przeszłości podrzędnych przez dyskursy grup dominujących. Autorka stawia tezę, że tradycyjna kultura ludowa (zwana też chłopską) jest obecnie kulturą bez podmiotu, a ideologiczne sito selekcji i procesy globalizacyjne przyczyniły się do zapomnienia/wyparcia całych jej obszarów, zachowując wybiorczo jedynie to, co łatwo może podlegać jej instytucjonalnej restytucji. Wskazując na uwikłania procesu restytuowania w polityki pamięci zawłaszczającej, podejmuje też polemikę ze stanowiskiem Barbary Fatygi, której zdaniem kultura ludowa jest współczesną kulturą popularną.

Przedmiotem artykułu są formułowane w ramach najnowszej literatury o wsi konceptualizacje doświadczenia zagłady Żydów oraz wojny i okupacji (z perspektywy polskiej), a także relacji polsko-żydowskich (i chłopsko-żydowskich) zawiązujących się w polu przemocy. Znamienny wydaje się fakt, że w ostatnim czasie na polskim rynku czytelniczym pojawia się coraz więcej pozycji podejmujących problematykę wsi, w tym utworów, w których istotne miejsce zajmuje Zagłada dziejąca się na „obrzeżach”. Dlatego też punktem wyjścia zawartych w artykule rozważań jest pytanie o możliwe przyczyny dzisiejszego zwrotu ku wsi uwikłanej w Zagładę. Autorka sytuuje ten literacki fenomen w kontekście obecnych badań historycznych dotyczących tak zwanej trzeciej fali Holokaustu. Koncentruje się na analizie dwóch książek Sońki Ignacego Karpowicza i Małej Zagłady Anny Janko, które wydają się szczególnie reprezentatywne dla strategii formułowania literackich odpowiedzi na ustalenia historyków.

Rozważaniom towarzyszy założenie, że poezję Szewca należy przede wszystkim widzieć w układzie poglądów badaczy starszej generacji, a nie w kontekście najnowszych dyskusji o miejscu polskiej wsi w kulturze. Wpływ na to miały – w zakresie, który będzie mnie tu przede wszystkim interesował, refleksji na temat wsi – wspomnienia poety z okresu dzieciństwa i wczesnej młodości, przypadającego na lata sześćdziesiąte i siedemdziesiąte. Prawdopodobnie większość poetyckich obrazów wsi w tej poezji została ukształtowana w wyniku najwcześniejszych doświadczeń. Analizowane wiersze pochodzą z rożnych okresów życia poety, część z nich czeka dopiero na publikację. W artykule została wykorzystana wiedza z zakresu socjologii wsi, filozofii rzeczy oraz kabały żydowskiej. Obiektem najintensywniejszego namysłu są podręczne wiejskie narzędzia. Autorka stawia pytanie, z czego wynika ich obecność w wierszach, do czego służą, dlaczego Szewc pamięta o nich w sposób szczególny. Rozważa też, jak na tym tle definiowane są pojęcia elementarne, takie jak wiejskie, chłopskie, ludowość czy folklor, co z kolei prowadzi do uwag o charakterze ogólniejszym, czym dzisiaj w poezji jest ludowość i w jaki sposób jej obecna wersja współgra z tradycją. 

Artykuł przynosi omówienie trzech powieści, w których pojawia się postać Jakuba Szeli i wątek rabacji galicyjskiej. Są to Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli (2019) Radka Raka, Deutsch dla średnio zaawansowanych (2019) Macieja Hena oraz Galicyanie Stanisława Aleksandra Nowaka (2016). Punktem wyjścia rozważań jest uwaga sformułowana przez Przemysława Czaplińskiego, który bunt chłopski z lutego 1846 roku rozpoznał jako aktualne dziedzictwo, mogące zasilać dzisiejsze formy protestu przeciwko niesprawiedliwości i wyzyskowi. Autor artykułu rozważa, czy rzeczywiście współcześni prozaicy, którzy na kartach swoich powieści ożywili postać Jakuba Szeli, odwołują się do wspomnianej tradycji, czy Szela jest dla nich ikoną buntownika i zarazem wzorem mściciela. Wynik tego sprawdzianu jest negatywny: autor dowodzi, że w grę wchodzi wyłącznie popkulturowa lub quasi-popkulturowa obecność Szeli (w literaturze artystycznej), luźno związana z szerszą debatą na temat „kwestii chłopskiej” czy tak zwanym zwrotem plebejskim w polskiej kulturze, jaki najmocniej uwidocznił się w latach 2015–2016. Autor twierdzi, że omówione przez niego utwory nie mają ambicji „rozrachunkowych”; nie upomniano się w nich o rzekomo wyparte czy niesłusznie zapomniane dziedzictwo chłopskiego oporu i buntu. Tym samym ujawniona została rozbieżność między postulatami historyków i socjologów, którzy w ostatnich latach odnowili namysł nad położeniem chłopów pańszczyźnianych w duchu tak zwanej pedagogiki wstydu, a dzisiejszą praktyką literacką

Artykuł stanowi próbę zaprezentowania dwóch antyutopijnych powieści powstałych w latach dwudziestych XX wieku: My Jewgienija Zamiatina (1920) i Mirandy Antoniego Langego (1924). Autor przedstawia w nim genezę obu tekstów, a także wskazuje kulturowe, artystyczne i ideowe płaszczyzny ich odczytania. Omawia recepcję My i Mirandy oraz stan badań nad twórczością antyutopijną Zamiatina i Langego. Stara się ująć obie powieści w kontekście rozwoju gatunku. Ponadto ukazuje My Zamiatina i Mirandę Langego jako wypowiedzi o charakterze historiozoficznym, uwikłane często w dyskusje z dominującymi prądami artystycznymi i estetycznymi.

W artykule analizie poddane zostają relacje pomiędzy koncepcją kanonu literackiego Harolda Blooma a statusem jego własnej twórczości krytycznej. Rożne tematy i style pisarstwa uprawianego przez autora Lęku przed wpływem zostały scharakteryzowane i ocenione pod kątem ich kanoniczności, rozumianej jako wartość estetyczna i społeczna. Według samego Blooma teksty kanoniczne oferują także wartość duchową, za pomocą takich narzędzi jak ironia i metafora, prowokując czytelników do poznawania własnej kondycji. Artykuł zdaje także sprawę z polskiej recepcji pism Blooma oraz porusza kwestię sposobu, w jaki literatura polska jest obecna w zaprojektowanym przez niego zachodnim kanonie. Jej słaba reprezentacja domaga się odpowiedzi krytyków, którzy mogliby zaproponować własną listę dzieł, według kryteriów podobnie mocnych jak te Bloomowskie, lecz przezwyciężających jego – niejednokrotnie kolonizatorski, patriarchalny i ekskluzywistyczny – wpływ.