Spóźniona odpowiedź? Literackie kontrnarracje o wsi i Zagładzie
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTESpóźniona odpowiedź? Literackie kontrnarracje o wsi i Zagładzie
Data publikacji: 31.12.2020
Konteksty Kultury, 2020, Tom 17 zeszyt 4, s. 423 - 440
https://doi.org/10.4467/23531991KK.20.034.13253Autorzy
Spóźniona odpowiedź? Literackie kontrnarracje o wsi i Zagładzie
Przedmiotem artykułu są formułowane w ramach najnowszej literatury o wsi konceptualizacje doświadczenia zagłady Żydów oraz wojny i okupacji (z perspektywy polskiej), a także relacji polsko-żydowskich (i chłopsko-żydowskich) zawiązujących się w polu przemocy. Znamienny wydaje się fakt, że w ostatnim czasie na polskim rynku czytelniczym pojawia się coraz więcej pozycji podejmujących problematykę wsi, w tym utworów, w których istotne miejsce zajmuje Zagłada dziejąca się na „obrzeżach”. Dlatego też punktem wyjścia zawartych w artykule rozważań jest pytanie o możliwe przyczyny dzisiejszego zwrotu ku wsi uwikłanej w Zagładę. Autorka sytuuje ten literacki fenomen w kontekście obecnych badań historycznych dotyczących tak zwanej trzeciej fali Holokaustu. Koncentruje się na analizie dwóch książek Sońki Ignacego Karpowicza i Małej Zagłady Anny Janko, które wydają się szczególnie reprezentatywne dla strategii formułowania literackich odpowiedzi na ustalenia historyków.
Delayed Answer? Literary Counter-Narratives of the Village and the Holocaust
The subject of the article are conceptualisations of the experiences of Holocaust, war and occupation (from the Polish perspective) as well as Polish-Jewish (and peasant-Jewish) relationships that were formed in the context of violence that were formulated as a part of the most recent village literature. Seemingly telling is the fact that more and more publications appearing on the Polish book market discuss the issue of the village, amongst which are works where the Holocaust happening on the „outskirts” plays a central role. Therefore the starting point for the considerations presented in the article is the question about the possible causes of the current turn towards the village being embroiled in the Holocaust. The author places this literary phenomenon in the context of current historical research concerning the so-called third wave of the Holocaust and concentrates on the analysis of two books: Sońka by Ignacy Karpowicz and A Little Annihilation by Anna Janko which seem to be particularly representative for the strategies of formulating literary responses to the findings of the historians.
Artwińska A., Transfer międzypokoleniowy, epigenetyka i „więzy krwi”. O „Małej Zagładzie” Anny Janko i „Granicy zapomnienia” Siergieja Lebiediewa, „Teksty Drugie” 2016, nr 1.
Buryła S., Literatury wojny i okupacji. Koncepcja słownika, „Teksty Drugie” 2020, nr 3.
Czapliński P., Śmierć, śmierć, inne życie. Wieś w literaturze polskiej przełomu XX i XXI wieku, „Teksty Drugie” 2017, nr 6.
Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski, red. B. Engelking, J. Grabowski, t. 1 i 2, Warszawa 2018.
Dauksza A., Doświadczenie bez nazwy. „Oświęcim” Auschwitz, „Teksty Drugie” 2016, nr 6.
Dauksza A., Klub Auschwitz i inne kluby. Rwane opowieści przeżywców, Gdańsk 2016.
Dauksza A., Ludzie nieznaczni doświadczają przemocy II wojny. O potrzebie badania świadectw bezsilności, „Teksty Drugie” 2020, nr 3.
Dobrosielski P., Spory o Grossa. Polskie problemy z pamięcią o Żydach, Warszawa 2017.
Dobrosielski P., Stodoła [w:] Ślady Holocaustu w imaginarium kultury polskiej, red. I. Kurz, J. Kowalska-Leder, M. Szpakowska, P. Dobrosielski, Warszawa 2017.
Engelking B., Jest taki piękny słoneczny dzień… Losy Żydów szukających ratunku na wsi polskiej 1942–1945, Warszawa 2011.
Grabowski J., Judenjagd. Polowanie na Żydów 1942–1945. Studium dziejów pewnego powiatu, Warszawa 2011.
Gross J.T., Sąsiedzi, Sejny 2000.
Janko A., Mała Zagłada, Kraków 2015.
Jarosz D., Miernik G., „Zhańbiona” wieś Okół. Opowieści o buncie, Warszawa–Kielce 2016.
Jarzyna A., Imaginauci. Pismo wyobraźni w poezji Bolesława Leśmiana, Józefa Czechowicza, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Tadeusza Nowaka, Łódź–Kraków 2017.
Karpowicz I., Sońka, Kraków 2014.
Koprowska K., Klucz do domu, którego nie ma. „Czarny potok” Leopolda Buczkowskiego jako studium oikocydu, „Teksty Drugie” 2020, nr 3.
Koprowska K., Konflikt miejsca urodzenia w „Sońce” Ignacego Karpowicza, „Tematy i Konteksty” 2017, nr 7.
Koprowska K., Postronni? Zagłada w relacjach chłopskich świadków, Kraków 2018.
Koziołek R., Dobrze się myśli literaturą, Wołowiec 2016.
Krupa B., II wojna światowa w prozie Wiesława Myśliwskiego [w:] Myśl Myśliwskiego (studia i eseje), red. J. Olejniczak, M. Boniecka, P. Zając, Katowice 2018.
Krupa B., Historia krytyczna i jej „gabinet cieni”. Historiografia polska wobec Zagłady 2003–2013, „Zagłada Żydów” 2014, nr 10, t. 2 (Materiały).
Leder A., Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej, Warszawa 2014.
Leszczyński A., Ludowa historia Polski, Warszawa 2020.
Mała Zagłada, reż. N. Koryncka-Gruz, 2018, https://vod.tvp.pl/video/mala-zaglada,mala-zaglada,42034289, dostęp: 23.10.2020.
Małczyński J., Krajobrazy Zagłady w sztuce współczesnej [w:] tegoż, Krajobrazy Zagłady. Perspektywa historii środowiskowej, Warszawa 2018.
Markiel T., Skibińska A., „Jakie to ma znaczenie, czy zrobili to z chciwości?” Zagłada domu Trynczerów, Warszawa 2011.
Nijakowski L., Rodzinna apokalipsa, https://kulturaliberalna.pl/2015/03/03/rodzinna-apokalipsa-recenzja-ksiazki-mala-zaglada-anny-janko/, dostęp: 18.10.2020.
Ostrowska J., Przemilczane. Seksualna praca przymusowa w czasie II wojny światowej, Warszawa 2018.
Płaza M., Skoruń, Warszawa 2015.
Prowincja noc. Życie i zagłada Żydów w dystrykcie warszawskim, red. B. Engelking, J. Leociak, D. Libionka, Warszawa 2007.
Rauszer M., Bękarty pańszczyzny. Historia buntów chłopskich, Warszawa 2020.
Rothberg M., Pamięć wielokierunkowa. Pamiętanie Zagłady w epoce dekolonizacji, Warszawa 2015.
Sendyka R., Od obserwatorów do gapiów. Kategoria bystanders i analiza wizualna, „Teksty Drugie” 2018, nr 3.
Sienkiewicz B., Ślady wojny i Holokaustu w sieci społecznych dyskursów. O „Ościach” i „Sońce” Ignacego Karpowicza [w:] Ślady II wojny światowej i Zagłady w najnowszej literaturze polskiej, red. B. Sienkiewicz, S. Karolak, Poznań 2016.
Skibińska A., Petelewicz J., Udział Polaków w zbrodniach na Żydach na prowincji regionu świętokrzyskiego, „Zagłada Żydów” 2005, nr 1.
Ślady Holokaustu w imaginarium kultury polskiej, red. P. Dobrosielski, J. Kowalska-Leder, I. Kurz, M. Szpakowska, Warszawa 2017.
Świadek. Jak się staje, czym jest?, red. A. Dauksza, K. Koprowska, Warszawa 2019.
Tokarska-Bakir J., Błąd pomiaru. O artykule Barbary Engelking „Powiat bielski”, „Teksty Drugie” 2018, nr 5.
Tokarska-Bakir J., Rzeczy mgliste. Eseje i studia, Sejny 2004.
Tomczok M., Czyja dzisiaj jest Zagłada? Retoryka – ideologia – popkultura, Warszawa 2017.
Tomczok M., „Płacz genów”, „Narracje o Zagładzie” 2015, nr 1.
Zarys krajobrazu. Wieś polska wobec Zagłady Żydów 1942–1945, red. B. Engelking, J. Grabowski, Warszawa 2011.
Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej w latach 1939–1945. Wspomnienia, pamiętniki i relacje, red. S. Durlej, J. Gmitruk, Kielce–Warszawa 2008.
Żbikowski A., Krótka historia stosunków polsko-żydowskich we wsi Grądy Woniecko w roku 1942 [w:] Świat NIEpożegnany. Żydzi na dawnych ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej w XVIII–XX wieku, red. K. Jasiewicz, Warszawa–Londyn 2004.
Informacje: Konteksty Kultury, 2020, s. 423 - 440
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Spóźniona odpowiedź? Literackie kontrnarracje o wsi i Zagładzie
Delayed Answer? Literary Counter-Narratives of the Village and the Holocaust
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Publikacja: 31.12.2020
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1115
Liczba pobrań: 718