Konteksty Kultury
Kultura ludowa – restytucja czy zawłaszczenie?
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEKultura ludowa – restytucja czy zawłaszczenie?
Data publikacji: 31.12.2020
Konteksty Kultury, 2020, Tom 17 zeszyt 4, s. 409 - 422
https://doi.org/10.4467/23531991KK.20.033.13252Autorzy
Kultura ludowa – restytucja czy zawłaszczenie?
Celem artykułu jest namysł nad kulturą ludową w kontekście wiedzy o pamięci i wiedzy o przeszłości, pogłębiony o refleksję nad mechanizmami zawłaszczania przeszłości podrzędnych przez dyskursy grup dominujących. Autorka stawia tezę, że tradycyjna kultura ludowa (zwana też chłopską) jest obecnie kulturą bez podmiotu, a ideologiczne sito selekcji i procesy globalizacyjne przyczyniły się do zapomnienia/wyparcia całych jej obszarów, zachowując wybiorczo jedynie to, co łatwo może podlegać jej instytucjonalnej restytucji. Wskazując na uwikłania procesu restytuowania w polityki pamięci zawłaszczającej, podejmuje też polemikę ze stanowiskiem Barbary Fatygi, której zdaniem kultura ludowa jest współczesną kulturą popularną.
Folk Culture – Restitution or Appropriation?
The objective of the article is reflection on folk culture in the context of knowledge about the memory and knowledge about the past, deepened by the contemplation of mechanisms that appropriate the secondary pasts through the discourses of the dominating groups. The author argues that the traditional folk (or so-called peasant) culture is nowadays a culture without a subject and the ideological selection sieve and processes of globalisation only contributed to its whole areas falling into oblivion or being denied, while selectively keeping only those aspects which can easily undergo its institutionalised restitution. Pointing to the process of restitution being embroiled in the appropriating politics of memory, the author argues with the opinion of Barbara Fatyga who views folk culture as the modern popular culture.
Ahmad A., In Theory: Classes, Nations, Literatures, London 1992.
Assmann A., Między historią a pamięcią. Antologia, tłum. rożni, Warszawa 2013.
Bal M., Wędrujące pojęcia w naukach humanistycznych. Krótki przewodnik, tłum. M. Bucholc, Warszawa 2012.
Bourdieu P., Passeron J.-C., Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, tłum. E. Neyman, Warszawa 2006.
Burszta W., Etnografia ludowości [w:] Kultura ludowa. Teorie – praktyki – polityki, red. B. Fatyga, R. Michalski, Warszawa 2014.
Burszta J., Kultura ludowa – kultura narodowa, Warszawa 1974.
Burszta J., Kultura ludowa [w:] Słownik etnologiczny: terminy ogólne, red. Z. Staszczak, Warszawa–Poznań 1987.
Chakrabarty D., Historie mniejszości, przeszłości podrzędne, tłum. E. Domańska [w:] Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, red. E. Domańska, Poznań 2010.
Czarnowski S., Podłoże ruchu chłopskiego [w:] tegoż, Dzieła, t. 2, Warszawa 1956.
Dobrowolski K., Studia nad teorią kultury ludowej, „Etnografia Polska” 1961, t. 4.
Fatyga B., Nieład pojęciowy a program wspierania kultury [w:] Kultura ludowa. Teorie – praktyki – polityki, red. B. Fatyga, R. Michalski, Warszawa 2014.
Fatyga B., Wnioski z analizy „Programu Ministra Kultury…” [w:] Kultura ludowa. Teorie – praktyki – polityki, red. B. Fatyga, R. Michalski, Warszawa 2014
Fatyga B., Zagadnienia i rekomendacje praktyczne [w:] Kultura ludowa. Teorie – praktyki – polityki, red. B. Fatyga, R. Michalski, Warszawa 2014.
Fiske J., Zrozumieć kulturę popularną, tłum. K. Sawicka, Kraków 2010.
Giddens A., Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, tłum. A. Szulżycka, Warszawa 2002.
Griswold W., Socjologia kultury. Kultury i społeczeństwa w zmieniającym się świecie, tłum. P. Tomanek, Warszawa 2013.
Grześkowiak K., Salonowy świątek, http://grzeskowiak.art.pl/utwory/salonowy_swiatek.html, dostęp: 15.09.2020.
Hasło „restytucja”, Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Restytucja, dostęp: 15.09.2020.
Janion M., Do Europy tak, ale razem z naszymi umarłymi, Warszawa 2000.
Jaskułowski K., Kultura popularna jako pole bitwy. Wokół kulturoznawstwa krytycznego Stuarta Halla [w:] Ścięgna konsumpcyjne. Próby z kulturoznawstwa krytycznego, red. W.J. Burszta, M. Czubaj, Wrocław 2013.
Kabzińska I., Jubileusz sześćdziesięciolecia „Etnografii Polskiej”. Kontynuacja początkowych założeń – nowe nurty i tematy – pytania i refleksje, „Etnografia Polska” 2016, t. LX, z. 1–2.
Klekot E., Głos w dyskusji. O kulturze ludowej: nigdy nie było? jest czy jej nie ma? [w:] Kultura ludowa. Teorie – praktyki – polityki, red. B. Fatyga, R. Michalski, Warszawa 2014.
Kłoskowska A., Socjologia kultury, Warszawa 1981.
Kolbuszewski J., Tatry w literaturze polskiej 1805–1939, Kraków 1982.
Lakatos I., Pisma z filozofii nauk empirycznych, tłum. W. Sady, W. Krajewski, Warszawa 1995.
Latour B., Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, tłum. K. Abriszewski, A. Derra, Kraków 2010.
Linton R., Kulturowe podstawy osobowości, tłum. A. Jasińska-Kania, Warszawa 1975.
Lubelska rozmowa o folkloryzmie, „Literatura Ludowa” 1987, nr 4–6.
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Programy 2019, Kultura ludowa i tradycja, http://www.mkidn.gov.pl/pages/strona-glowna/finansowaniei-mecenat/programy-ministra/programy-mkidn-2019/kultura-ludowa-i-tradycyjna.php, dostęp: 15.09.2020.
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Programy 2020, Kultura ludowa i tradycja, https://www.gov.pl/web/kultura/kultura-ludowa-i-tradycyjna2, dostęp: 15.09.2020.
Sabrow M., Die Lust an der Vergangenheit. Kommentar zu Aleida Assmann, „Zeithistorische Forschungen/Studies in Contemporary History” 2007, nr 4.
Sapir E., Kultura, język, osobowość, tłum. B. Stanosz, R. Zimand, A. Wierzbicka, Warszawa 1978.
Saryusz-Wolska M., Posłowie. Teorie pamięci Aleidy Assmann [w:] A. Assmann, Między historią a pamięcią. Antologia, Warszawa 2013.
Schreiber H., Konwencja UNESCO z 2003 roku: między prawniczą pewnością a antropologicznymi wątpliwościami (w 10-lecie istnienia konwencji: 2003–2013) [w:] Kultura ludowa. Teorie – praktyki – polityki, red. B. Fatyga, R. Michalski, Warszawa 2014.
Spivak G.Ch., Czy podporządkowani inni mogą przemówić?, tłum. E. Majewska, „Krytyka Polityczna” 2010, 24–25.
Staszic S., Przestrogi dla Polski, Warszawa 1790.
Stomma L., Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Warszawa 1986.
Stomma L., Determinanty polskiej kultury ludowej XIX wieku, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 1978, nr 3.
Sulima R., Mity polskie i mity ludowe [w:] tegoż, Głosy tradycji, Warszawa 2001.
Ścięgna konsumpcyjne. Próby z kulturoznawstwa krytycznego, red. W.J. Burszta, M. Czubaj, Wrocław 2013.
Turnbull C.M., Ikowie, ludzie gór, tłum. B. Kuczborska, Warszawa 1980.
Ziejka F., W kręgu mitów polskich, Kraków 1977.
Informacje: Konteksty Kultury, 2020, s. 409 - 422
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Kultura ludowa – restytucja czy zawłaszczenie?
Folk Culture – Restitution or Appropriation?
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Bankowa 12, 40-007 Katowice
Publikacja: 31.12.2020
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1081
Liczba pobrań: 742