Męczennik i święta – motywy hagiograficzne w dramatach Krystyna Ostrowskiego

Józefa  Kunicka-Synowiec

Męczennik i święta – motywy hagiograficzne w dramatach Krystyna Ostrowskiego

Data publikacji: 2014

Konteksty Kultury, 2014, Tom 11, Numer 1, s. 15 - 32

https://doi.org/10.4467/23531991KK.14.002.1748

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Męczennik i święta – motywy hagiograficzne w dramatach Krystyna Ostrowskiego

Abstrakt

Artykuł jest próbą zwrócenia uwagi na dwa dramaty Krystyna Ostrowskiego oparte na motywach hagiograficznych. W utworze Święty Wojciech męczennik przedstawiono historię biskupa praskiego z rodu Sławnikowiców, począwszy od jego cudownego uzdrowienia, gdy był niemowlęciem, a skończywszy na jego męczeńskiej śmierci. W tekście Święta Elżbieta Węgierska pokazano między innymi takie epizody, jak przyjazd małoletniej księżniczki węgierskiej na zamek Wartburg, jej małżeństwo z Ludwikiem, cud przemiany chleba w róże, wygnanie i śmierć świętej. Chociaż portrety Wojciecha oraz księżnej Turyngii zbudowano, odwołując się do wcześniejszych dzieł hagiograficznych im poświęconych, a więc zasadniczo skonwencjonalizowanych elementów żywotów, to Ostrowski tworzy w istocie nowożytny wizerunek świętych. Strukturę vita połączył przy tym spójnie ze schematem passio, a w niewielkim stopniu wyzyskał miracula. Postacie odarte z wielkości i patosu zostały niejako zbliżone do poziomu percepcji typowej dla dziewiętnastowiecznego czytelnika czy widza.

The article makes an attempt to examine two plays by Krystyn Ostrowski based on hagiographic motifs. Święty Wojciech męczennik [Saint Adalbert the Martyr] presents the history of the Bishop of Prague from the noble familyoftheSlavniks, beginning from his miraculous healingin his infancy and ending with his martyrdom. The text Święta Elżbieta Węgierska [Saint Elizabeth of Hungary] shows such episodes as the arrival of the juvenile Hungarian princess to the Wartburg Castle, her marriage with Ludwig, the miracle of change of bread into roses, the exile and death of the saint. Although the portraits of Wojciech and the duchessof Thuringia were built in reference to earlier hagiographic works devoted to them, and therefore, essentially, to conventionalized elements of hagiographies, Ostrowski actually creates a modern image of the saints. He has also consistently connected the structure of vita with the scheme of passio, while the miracula were only used slightly. The characters, stripped of magnificence and pathos, have been brought somewhat closer to the level of perception typical to a 19th-century reader or viewer.

Słowa kluczowe

dramaty Krystyna Ostrowskiego, motywy hagiograficzne, św. Wojciech, św. Elżbieta Węgierska, męczennik

plays by Krystyn Ostrowski, hagiographic motifs, St. Adalbert, St. Elizabeth of Hungary, martyr

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Adamska J.I., Miłosierdzie, ubóstwo, radość. Rzecz o świętej Elżbiecie Księżnej Turyńskiej, Poznań 2002.

Borkowska U., Ideał świętości i duchowości w czasach św. Wojciecha w świetle pism hagiograficznych św. Brunona z Kwerfurtu [w:] Święty Wojciech w tradycji i kulturze europejskiej, red. K. Śmigiel, Gniezno 1992, s. 23–46.

Brunon z Kwerfurtu, Świętego Wojciecha żywot drugi, tłum. K. Abgarowicz [w:] Piśmiennictwo czasów Bolesława Chrobrego, Warszawa 1966, s. 87–153.

Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski, Warszawa 2002, t. 3.

Długosz J., Roczniki, czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego…, ks. 1–2, Warszawa 1961.

Dunin-Wąsowicz T., Wezwania św. Wojciecha w Europie Zachodniej około roku 1000 [w:] Świę- ty Wojciech w polskiej tradycji historiograficznej, wyb. i oprac. G. Labuda, Warszawa 1997, s. 372–380.

Godula R., „Onego czasu, gdy święty Wojciech…”, czyli rzecz o mityzacji Sławnikowicza, Kraków 2005.

Godula R., Węcławowicz T., Polska legenda świętego Wojciecha. Spojrzenie antropologiczne, Kraków 1997.

Jan Kanaparz, Świętego Wojciecha żywot pierwszy, tłum. K. Abgarowicz [w:] Piśmiennictwo czasów Bolesława Chrobrego, Warszawa 1966, s. 23–86.

Karwińska J., Drzwi gnieźnieńskie a rozwój legendy o św. Wojciechu [w:] Święty Wojciech w polskiej tradycji historiograficznej, wyb. i oprac. G. Labuda, Warszawa 1997, s. 271–295.

Kędracka A.E., Święta Elżbieta Węgierska / z Turyngii: 1207–2007 800-lecie urodzin, Łowicz 2006.

Koczy L., Misje polskie w Prusach i na Pomorzu za czasów Bolesławów [w:] Święty Wojciech w polskiej tradycji historiograficznej, wyb. i oprac. G. Labuda, Warszawa 1997, s. 152–180.

Labuda G., Święty Wojciech biskup – męczennik patron Polski, Czech i Węgier, Wrocław 2000.

Labuda G., Święty Wojciech w działaniu, w tradycji, legendzie [w:] Święty Wojciech w tradycji i kulturze europejskiej, red. K. Śmigiel, Gniezno 1992, s. 57–97.

Labuda G., Święty Wojciech w literaturze i legendzie średniowiecznej [w:] Święty Wojciech w polskiej tradycji historiograficznej, wyb. i oprac. G. Labuda, Warszawa 1997, s. 212–228.

Leśny J., Średniowieczny kult św. Wojciecha w kręgu dalmatyńsko-chorwackim i drogi jego przenikania [w:] Święty Wojciech w tradycji i kulturze europejskiej, red. K. Śmigiel, Gniezno 1992, s. 99–115.

Michałowska T., Średniowiecze, Warszawa 2000.

Mickiewicz A., Literatura słowiańska. Kurs pierwszy [w:] tegoż, Dzieła, Warszawa 1955, t. 8.

Mielcarski S., Wokół miejsca śmierci św. Wojciecha [w:] Święty Wojciech w polskiej tradycji historiograficznej, wyb. i oprac. G. Labuda, Warszawa 1997, s. 381–394.

Montalembert Ch.F., Żywot świętej Elżbiety królewny węgierskiej, księżnej Turyngii, Kraków 1881.

Mossakowski S., Drzwi gnieźnieńskie a „Kronika polska” mistrza Wincentego [w:] Święty Wojciech w polskiej tradycji historiograficznej, wyb. i oprac. G. Labuda, Warszawa 1997, s. 296–311.

Naruszewicz A., Historya narodu polskiego od początku chrześcijaństwa, Kraków 1780, t. 2, http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=3306&from=FBC, dostęp: 09.02.2014.

Nowicka E., Wzór osobowy świętego w średniowieczu [w:] Moralność i społeczeństwo. Księga jubileuszowa dla Marii Ossowskiej, red. M. Ofierska, M. Dietl, Warszawa 1969, s. 265–289.

Ostrowski K., Święty Wojciech męczennik, Święta Elżbieta Węgierska [w:] tegoż, Dzieła polskie. Dramata i komedie. Ulotne jamby – nowe fraszki – dodatek. (Wydanie zupełne), Paryż 1876, http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=5048&from=FBC, dostęp: 07.02.2014.

Panuś K., Święta Elżbieta, Kraków 2007.

Perszon J., Res sacra miser. Św. Elżbiety naśladowanie Chrystusa miłującego ubogich [w:] Źródła duchowości Europy. Święta Elżbieta – świadectwo miłości miłosiernej, red. nauk. M. Mróz, J. Perszon, K.Ż. Sztylc, Toruń 2008, s. 27–40.

Puchalska-Dąbrowska B., Oblicza św. Elżbiety w polskiej prozie religijnej XVI–XVIII wieku [w:] Źródła duchowości Europy. Święta Elżbieta – świadectwo miłości miłosiernej, red. nauk. M. Mróz, J. Perszon, K.Ż. Sztylc, Toruń 2008, s. 55–69.

Radzimiński A., Św. Elżbieta z Turyngii – europejski wymiar średniowiecznej kobiety [w:] Źródła duchowości Europy. Święta Elżbieta – świadectwo miłości miłosiernej, red. nauk. M. Mróz, J. Perszon, K.Ż. Sztylc, Toruń 2008.

Religia. Encyklopedia PWN, red. nauk. T. Gadacz, B. Milerski, Warszawa 2003, t. 9.

Sieradzan W., Modele religijności i świętości w żywotach św. Wojciecha X–XII w. Studium porównawcze, „Ateneum Kapłańskie” LXXVIII, t. 106, s. 442–454.

Skarga P., Żywoty świętych Starego i Nowego Zakonu na każdy dzień przez cały rok, Kraków 1994–1995.

Średniowieczne żywoty i cuda patronów Polski, tłum. J. Pleziowa, oprac. M. Plezia, Warszawa 1987.

Święty Wojciech w ikonografii i piśmiennictwie. Katalog wystawy, oprac. H. Dzienis, wstęp J. Borzyszkowski, Gdańsk 1997.

Wydra W., Dzieje legendy o św. Wojciechu autorze Bogurodzicy [w:] Święty Wojciech w tradycji i kulturze europejskiej, red. K. Śmigiel, Gniezno 1992, s. 191–206.

Ziarno tej ziemi. Święty Wojciech w prozie i poezji polskiej, wyb. i oprac. B. Walczak, Poznań 1997.

Źródła duchowości Europy. Święta Elżbieta – świadectwo miłości miłosiernej, red. nauk. M. Mróz, J. Perszon, K.Ż. Sztylc, Toruń 2008.

Informacje

Informacje: Konteksty Kultury, 2014, Tom 11, Numer 1, s. 15 - 32

DOI: https://doi.org/10.4467/23531991KK.14.002.1748

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski: Męczennik i święta – motywy hagiograficzne w dramatach Krystyna Ostrowskiego

Angielski: A martyr and a woman saint – hagiographic motifs in the plays by Krystyn Ostrowski

Autorzy

Józefa Kunicka-Synowiec

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków

Kolegium Nauczycielskie w Bielsku-Białej, Krakowska 30, 43-300 Bielsko-Biała

Publikacja: 2014

Status artykułu: Otwarte

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Józefa Kunicka-Synowiec (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 3129

Liczba pobrań: 1483

Męczennik i święta – motywy hagiograficzne w dramatach Krystyna Ostrowskiego

Pobierz xml