Wdowy po górnikach mówią mocnym głosem. Literackie obrazy losu kobiet w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEWdowy po górnikach mówią mocnym głosem. Literackie obrazy losu kobiet w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim
Data publikacji: 12.2022
Konteksty Kultury, 2022, Tom 19 zeszyt 4, s. 540 - 558
https://doi.org/10.4467/23531991KK.22.041.17508Autorzy
Wdowy po górnikach mówią mocnym głosem. Literackie obrazy losu kobiet w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim
Artykuł jest próbą spojrzenia na sytuację górniczych żon, wdów i córek w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim, obecnie należącym do Republiki Czeskiej. Nie tylko w Polsce Ludowej, ale również w Czechosłowackiej Republice Socjalistycznej topos mężczyzny górnika ufundowano na stereotypie tradycyjnej męskości robotniczej, górnicy byli prezentowani jako ikony propagandy sukcesu. Po 1989 roku w Republice Czeskiej polemikę z tym poglądem podjął teatr, a w ostatniej dekadzie także literatura, tworzona przede wszystkim przez kobiety (Kamila Hladká, Karin Lednická). Pisarze i badacze skupiali się dotąd najczęściej na ciężkiej pracy ojców górniczych rodzin, przez co można było odnieść wrażenie, że kobiety tylko pasywnie przyglądały się wszystkim dramatycznym zmianom następującym w górnictwie węgla kamiennego. Dzięki przyjęciu perspektywy feministycznej można poznać tradycyjną górniczą rodzinę śląską przedstawioną inaczej niż do tej pory.
Baca-Pogorzelska K., Babska szychta. Kobiety w kopalniach, „Rzeczpospolita”, 28.10.2012, https://www.rp.pl/kraj/art13407671-babska-szychta-kobiety-w-kopalniach, dostęp: 15.12.2022.
Bém R., Heslo „Já jsem horník, kdo je víc!” je minulostí, Česká televize, 16.09.2013, https://ct24.ceskatelevize.cz/domaci/1074965-heslo-ja-jsem-hornik-kdo-je-vic-je-minulosti, dostęp: 15.12.2022.
Bryl-Sikorska M., Spektakl pełen wzruszeń i poezji, Dziennik Teatralny, 24.10.2022, http://www.dziennikteatralny.pl/artykuly/spektakl-pelen-wzruszen-i-poezji.html, dostęp: 15.12.2022.
Dějiny jako zbytková drsná romantika, „Host” 2021, nr 4.
Drużycki J., Śladem Czarnej Julki – Karwina z czasów dzieciństwa Gustawa Morcinka, Książnica Cieszyńska, 25.02.2011, https://kc-cieszyn.pl/sladem-czarnej-julki, dostęp: 15.12.2022.
Dziedzictwo kulturowe. Kościół św. Piotra z Alkantary, https://www.tourism-pl-cz.eu/pl/attraction/8ysz9Q.html, dostęp: 15.12.2022.
Frużyński A., Zarys dziejów górnictwa węgla kamiennego w Polsce, Zabrze 2012.
Górnikowska-Zwolak E., Szkic do portretu Ślązaczki. Refleksja feministyczna, Katowice 2000.
Holdinghausen H., Węgiel kamienny. O początkach przemysłu, Heinrich Böll Stiftung, 20.06.2016, https://pl.boell.org/pl/2016/06/20/wegiel-kamienny-o-poczatkach-przemyslu, dostęp: 15.12.2022.
Janoušek P., Trudnokrásně aneb jen kdyby nebylo toho…, „Host” 2021, nr 4, s. 60.
Jemelka M., Unést víc, než člověk unese. Havířské mámy a hornické vdovy [w:] K. Hladká, Hornické vdovy, Želešice 2019.
Klimczak J., Kobiety na górniczym Śląsku. W stronę demistyfikacji, „Trzeci Sektor” 2021, nr 1.
Koczwara K., „Czarna Julka” Morcinka niczym „Pan Tadeusz”, „Gazeta Codzienna”, 27.02.2011, https://gazetacodzienna.pl/article/kultura/czarna-julka-morcinka-niczym-pan-tadeusz, dostęp: 15.12.2022.
Kopáč R., Litovat se nepomůže, vzkazují „Hornické vdovy”, Kultura iDNES, 26.07.2020, https://www.idnes.cz/kultura/literatura/recenze-hornicke-vdovy.A200724_122654_literatura_spm, dostęp: 15.12.2022.
Kossak Z., Jak to się stało, że Morcinek nazywa mnie matką chrzestną? [w:] Gustaw Morcinek w 70‑lecie urodzin, red. J. Górdziołek, Katowice 1961.
Lednická K., Šikmý kostel. Románová kronika ztraceného města, Ostrava 2020.
Loster T., Polscy stachanowcy, „Śląski Kurier WNET” 2018, nr 51.
Malicki J., O życiu i twórczości Gustawa Morcinka. Słowo wstępne [w:] W kręgu Gustawa Morcinka. Rozprawy, szkice, przyczynki, scenariusz filmowy, red. K. Heska-Kwaśniewicz, J. Malicki, Katowice 1992.
Mikołajec M., Wspólnota i literatura. Studia o prozie Gustawa Morcinka, Katowice 2019.
Motýl I., Górnik: báseň-rekviem za oběti stonavského neštěstí, Kulturní noviny, 2.01.2019, nr 1, https://www.kulturni-noviny.cz/print/24075, dostęp: 15.12.2022.
Morcinek G., Po kamienistej drodze, Warszawa 1955.
Morcinek G., Wyrąbany chodnik, cz. I, Katowice 1973.
Na sfárání tisíc metrů pod zem jsem byla dobře připravená, přesto jsem cítila úzkost, říká Kamila Hladká, autorka knihy „Hornické vdovy”, Český rozhlas Vltava, 18.03.2020, https://vltava.rozhlas.cz/na-sfarani-tisic-metru-pod-zem-jsem-byla-dobre-pripravena-presto-jsem-citila-8165167, dostęp: 15.12.2022.
Nowak Z.J., Problemy twórczości Gustawa Morcinka [w:] tegoż, Wśród pisarzy i uczonych. Szkice historycznoliterackie, Katowice 1980.
O tragedii, która zmienia kurs życia, rozmawiała Małgorzata Bryl-Sikorska, e-teatr.pl, 4.10.2022, https://e-teatr.pl/o-tragedii-ktora-zmienia-kurs-zycia-30064, dostęp: 15.12.2022.
Pindór M., Przywracanie Morcinka zaolziańskiej społeczności... (O realizacjach prozy Morcinka w Scenie Polskiej Tesinskeho divadla) [w:] Gustaw Morcinek: w 120-lecie urodzin, red. K. Heska-Kwaśniewicz, J. Lyszczyna, Katowice 2012.
Stanislavová Z., Gal Drzewiecka I., Sociokultúrny rámec prekladovej tvorby v 60.–80. rokoch 20. storočia [w:] Text a ilustrácie v prekladovej tvorbe pre deti a mládež na Slovensku (od 60. rokov 20. storočia po súčasnost), Prešov 2017.
Śladami szlacheckich rodów na Śląsku Cieszyńskim, Těšínské Slezsko, https://pl.tesinskeslezsko.cz/clanek/sladami-szlacheckich-rodow-na-slasku-cieszynskim, dostęp: 15.12.2022.
Święs W., O kobietach w przemyśle na Śląsku Cieszyńskim do 1918 r., „Zwrot” 2020, nr 7.
Węc J.J., Uwarunkowania historyczne [w:] Wpływ integracji europejskiej na przemiany kulturowe i rozwój społeczno-gospodarczy Euroregionu „Śląsk Cieszyński”, red. J.J. Węc, Kraków–Bielsko-Biała 2012.
Wilk H., Kto wyrąbie więcej ode mnie? Współzawodnictwo pracy robotników w Polsce w latach 1947–1955, Warszawa 2011.
Współzawodnictwo pracy w życiu gospodarczym, społeczno-politycznym i propagandzie PRL, red. B. Tracz, Katowice 2008.
Zahradnik S., Ryczkowski M., Korzenie Zaolzia, Trzyniec 1992.
Informacje: Konteksty Kultury, 2022, Tom 19 zeszyt 4, s. 540 - 558
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Wdowy po górnikach mówią mocnym głosem. Literackie obrazy losu kobiet w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim
The Mine Workers’ Widows Speak with a Strong Voice. The Literary Pictures of Women’s Fate in Zagłębie Ostrawsko-Karwińskie
Masarykova univerzita Brno
Republika Czeska
Publikacja: 12.2022
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 555
Liczba pobrań: 312