FAQ
logo Uniwersytetu Jagiellońskiego

2022 Następne

Data publikacji: 12.2022

Opis

Licencja: CC BY  ikona licencji

Redakcja

Redaktor naczelny Janusz Siwek

Sekretarz redakcji Aneta Pawłowska-Legwand

Redaktorzy zeszytu Łukasz Fiedeń, Dawid Piątek

Zawartość numeru

Monika Cepil

Prace Geograficzne, Zeszyt 168, 2022, s. 7 - 27

https://doi.org/10.4467/20833113PG.22.011.17112

Spatial transformations in layout of forest-field villages in the Podhale

The article presents the results of research on spatial changes of the forest-field villages in the Podhale. The main goals of the work were: to show the initial character of forest-field villages and to examine the spatial changes that took place in the analysed settlements in the Podhale. Based on the collected literature and cartographic sources, a hypothesis was made: the layout of the old chain systems in the Podhale remains legible today in the countryside landscape. According to the research carried out, some characteristic features were shown in the forest-field villages of the Podhale. At the initial stage, all the systems analysed had a habitat, delimited in one or two-sided built-up or alternating manner, the shape of the habitat lowland was influenced by the natural conditions. The transformations of the planning forms and the changes in rural systems were the result of many factors, the most important of which was the development of tourism. One of the most important morphological changes is the transformation of one-sidedly built-up villages into two-sided built-up villages. The changes that took place within the examined villages clearly contributed to the internal density of the houses as a result of land parcelling. Due to the development in some of the analysed rural settlements, the original spatial arrangement is disturbed by delimiting new habitats within the former runners, entering the extension on the other side of the road, and creating new buildings along the old dirt roads. In some cases, the boundaries of the former habitat are blurred due to the adherence to the neighbouring settlement as a result of the spread of buildings.

Keywords: forest-field village, village, settlement, historical geography, Podhale

 

Zarys treści: W artykule przedstawiono wyniki badań na temat przemian przestrzennych łańcuchówek na Podhalu. Głównymi celami pracy było ukazanie inicjalnego charakteru łańcuchówek oraz zbadanie przemian przestrzennych, jakie zaszły w analizowanych osadach na Podhalu. Na podstawie zebranej literatury i źródeł kartograficznych postawiono hipotezę: rozplanowanie dawnych układów łańcuchowych na Podhalu pozostaje współcześnie czytelne w krajobrazie wsi. Według przeprowadzonych badań wykazano pewne charakterystyczne cechy łańcuchówek leżących na Podhalu. Wszystkie przeanalizowane układy łańcuchowe charakteryzowały się siedliskiem, wytyczonym w sposób jedno- lub dwustronnie zabudowany lub naprzemianległy, wpływ na to miały warunki przyrodnicze. Przekształcenia form rozplanowania i zmiany układów ruralistycznych były wypadkową wielu czynników, wśród których zasadniczym był rozwój turystyki. Jedną z najważniejszych przemian morfologicznych jest przeobrażenie układu łańcuchówki jednostronnie zabudowanej w układ łańcuchówki dwustronnie zabudowanej. Zmiany, które zaszły w obrębie badanych wsi, wyraźnie przyczyniły się do wewnętrznego zagęszczenia domostw w obrębie siedliska. W niektórych analizowanych osiedlach wiejskich następuje zaburzenie pierwotnego układu przestrzennego poprzez wytyczenie nowych siedlisk w obrębie dawnych rozłogów, wkraczanie rozbudowy po drugiej stronie drogi oraz powstanie nowych gospodarstw wzdłuż dawnych dróg polnych. W łańcuchówkach zaobserwowano również zatarcie granic dawnego siedliska w wyniku zrostu z sąsiednią osadą poprzez rozwój domostw.

Czytaj więcej Następne

Małgorzata Klein

Prace Geograficzne, Zeszyt 168, 2022, s. 29 - 45

https://doi.org/10.4467/20833113PG.22.012.17113

Spatial differentiation of non-governmental aid provided in Madagascar

This paper assesses the correlation, if any, between the presence of non-governmental organizations (NGOs) and improvements in quality of life in the regions of Madagascar. The research work involved several stages. First, a database of NGO activity in 2015–2019 was compiled. This included both secular NGOs and aid projects run by missionary centers. Second, 648 locations of where these entities were active were identified and superposed on the maps of the 2015–2019 Human Development Index changes in the various regions. Spatial analyses did not show any relationship between non-governmental aid and quality of life. The southern regions were especially interesting. This is where environmental conditions have been least favorable historically and where the HDI (notably in the Atsimo-Andrefana region) recorded a significant decrease in the analyzed years (despite substantial NGO activity).

Keywords: Madagascar, Official Development Assistance (ODA), non-governmental organizations (NGO)


Zarys treści: Celem omawianych badań jest sprawdzenie, czy istnieje związek między poziomem obiektywnej jakości życia w regionach Madagaskaru a obecnością na ich obszarze pozarządowej pomocy rozwojowej. Prace obejmowały kilka etapów. W pierwszej kolejności opracowano bazy danych zawierające informacje o projektach, które prowadzone były w latach 2015–2019 w ramach pozarządowej pomocy rozwojowej (to jest pomocy pochodzącej od organizacji pozarządowych i placówek misyjnych prowadzących działalność pomocową). Następnie dokładne lokalizacje projektów (648) naniesione zostały na mapy, prezentujące zmiany poziomu obiektywnej jakości życia (wyrażonej za pomocą wskaźnika rozwoju społecznego, HDI) w regionach. Analiza przestrzenna nie wykazała związku między obecnością pozarządowej pomocy rozwojowej a poziomem obiektywnej jakości życia. Uwagę przykuwa sytuacja południowych regionów, w których warunki środowiskowe są najtrudniejsze, i gdzie, szczególnie w regionie Atsimo-Andrefana, wskaźnik rozwoju społecznego odnotował w badanych latach wyraźny spadek (mimo stosunkowo dużej obecności pozarządowej pomocy rozwojowej na tych terenach).

Czytaj więcej Następne

Anna Kozioł-Słupska

Prace Geograficzne, Zeszyt 168, 2022, s. 47 - 71

https://doi.org/10.4467/20833113PG.22.013.17114

Heritage management instruments available to local governments in Poland and spatial distribution of their usage and its intensity

Heritage management in a municipality involves many entities, including owners and holders of heritage, local authorities and public administration, scientists and specialists, and non-governmental organizations. Among them, the local government is one of the most important entity due to the broad competences it has as a guardian, i.e., the owner of historic buildings, and the entity legally designated to protect heritage as a public administration body (Murzyn-Kupisz 2010, 2012; Góral 2012; Gwiazdowska 2016; Pawłowska 2016). Thus, the local government has a wide range of instruments that enable the use of various categories of heritage in local development. These instruments include: the municipal register of monuments, the creation of municipal conservation services, the program of care for monuments, municipal revitalization programs or granting subsidies for conservation work on private buildings entered in the register and included in the register of monuments. The scope of the commune’s influence on heritage is not limited only to monuments, but also extends to intangible heritage, e.g., by co-financing cultural events, supporting artists, organizing museums, community centres and libraries. Such a wide range of heritage management instruments requires full cataloguing and classification, which has not been done so far. In the article, the author attempts to describe and organize the tools at the disposal of local governments, proposing their classification. At the same time, despite the possibility of using cultural heritage in local development tools of heritage management, their use is not complete, and the degree of their use varies territorially. Therefore, the author attempts to assess the actual use of these instruments by communes and to present regional differences. This part of the article will be based on a GUS survey conducted in cooperation with the National Institute of Cultural Heritage of Poland in September 2019 entitled KK-2 Report on the protection of monuments and the care of monuments in the local government. The study conducted allowed for the collection of such a rich statistical database for the protection of monuments in communes in Poland for the first time. The information obtained enables characterisation of the scope and scale of activities undertaken in communes.

Keywords: cultural heritage, heritage management, local development, local government


Zarys treści: Zarządzanie dziedzictwem jest udziałem wielu podmiotów, m.in. właścicieli i posiadaczy dziedzictwa, społeczności lokalnej, administracji publicznej, naukowców, konserwatorów czy organizacji pozarządowych. Spośród nich samorząd gminny jest jednym z ważniejszych podmiotów z uwagi na szerokie kompetencje działania, które ma zarówno jako opiekun, a więc właściciel obiektów zabytkowych, podmiot wyznaczony prawnie do ochrony dziedzictwa jako organ administracji publicznej (Murzyn-Kupisz 2010, 2012; Góral 2012; Gwiazdowska 2016; Pawłowska 2016), jak i jako podmiot odpowiedzialny za inicjowanie rozwoju lokalnego. Tym samym samorząd lokalny dysponuje szerokim instrumentarium umożliwiającym ochronę, opiekę dziedzictwa oraz jego wykorzystanie w rozwoju lokalnym. Do tych instrumentów można zaliczyć: gminną ewidencję zabytków, tworzenie samorządowych służb konserwatorskich, gminny program opieki nad zabytkami, gminne programy rewitalizacji czy udzielanie dotacji na prace konserwatorskie. Zakres tegoż instrumentarium nie ogranicza się jedynie do zabytków, ale rozciąga się również na dziedzictwo niematerialne m.in. poprzez dofinansowanie wydarzeń kulturalnych, wspieranie twórców, organizowanie muzeów, domów kultury czy bibliotek. Tak szerokie instrumentarium zarządzania dziedzictwem wymaga pełnego skatalogowania i klasyfikacji, czego dotychczas nie dokonano. Wobec tego celem niniejszego artykułu jest opis i uporządkowanie narzędzi zarządzania dziedzictwem będących w dyspozycji samorządów gminnych. Jednocześnie pomimo różnorodności narzędzi zarządzania dziedzictwem w dyspozycji gminy, ich wykorzystywanie nie jest pełne, a stopień ich wdrażania jest zróżnicowany terytorialnie. W związku z tym autorka dokonuje oceny faktycznego stosowania tych instrumentów przez gminy, obrazując zróżnicowanie regionalne w tym zakresie. Swoje wnioskowanie opiera na analizie wyników badania ankietowego przeprowadzonego przez GUS we współpracy z Narodowym Instytutem Dziedzictwa we wrześniu 2019 r. pn. KK-2 Sprawozdanie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami w samorządzie gminnym. Badanie to pozwoliło na zebranie po raz pierwszy tak bogatej bazy danych statystycznych umożliwiających charakterystykę zakresu i skali działań podejmowanych w gminach na rzecz ochrony i opieki nad zabytkami.

Czytaj więcej Następne

Łukasz Fiedeń, Dawid Piątek, Paweł Krąż

Prace Geograficzne, Zeszyt 168, 2022, s. 73 - 92

https://doi.org/10.4467/20833113PG.22.017.17118

10 years of the National Scientific Conference of Young Researchers “Contemporary problems and research directions in geography” 

The National Scientific Conference of Young Researchers (OKNMB) Contemporary problems and research directions in geography has for 10 years been a meeting place for young researchers undertaking geographical research. The main objective of the conference is to present the research results of Ph.D.s, postgraduates, and students dealing with issues in geography, spatial management, and related fields. The idea behind the organisation of the first conference was to create a space for the youngest geographers to present their research results to a wider audience, providing an opportunity for constructive criticism that improves the quality of science. The 10-year history of the National Scientific Conference of Young Researchers proves that this premise has been and continues to be fulfilled. Various organisational aspects of the event have changed over the years, but the main assumptions are still the same. Although, for decade, it has been a predominantly doctoral conference, in the coming years an increasing proportion of students will be observed among the participants and the role of OKNMB as a venue for the conference debut will be even greater.

Keywords: Contemporary Problems and Research Directions in Geography, Institute of Geography and Spatial Management, Kraków, National Scientific Conference of Young Researchers, OKNMB


Zarys treści: Ogólnopolska Konferencja Naukowa Młodych Badaczy (OKNMB) Współczesne problemy i kierunki badawcze w geografii od 10 lat jest miejscem spotkań młodych badaczy podejmujących badania geograficzne. Głównym celem konferencji jest prezentacja wyników badań doktorów, doktorantów i studentów zajmujących się zagadnieniami z zakresu geografii, gospodarki przestrzennej i dziedzin pokrewnych. Ideą przyświecającą organizacji pierwszej konferencji było stworzenie dla najmłodszych geografów przestrzeni do prezentacji wyników badań naukowych szerszemu gronu odbiorców, dającej możliwość zapoznania się z konstruktywną krytyką, podnoszącą jakość nauki. Dziesięcioletnia historia Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Młodych Badaczy udowadnia, że to założenie było i nadal jest spełniane. Przez lata zmieniały się różne aspekty organizacyjne tego wydarzenia, lecz główne założenia wciąż są niezmienne. Choć od wielu lat była to konferencja głównie doktorancka, w najbliższych latach wśród uczestników obserwowany będzie coraz większy odsetek studentów, a rola OKNMB jako miejsca „debiutu konferencyjnego” będzie jeszcze większa.

Czytaj więcej Następne