FAQ

Prace Geograficzne

logo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Wyniki wyszukiwania

wyszukiwarka prosta

szukaj np. “cognitive architectures” AND 1993-200 NOT Urban
wyszukiwanie zaawansowane
np. 1234-6789
np. 10.4467/16890027AP.16.022.6009
np. Uniwersytet Jagielloński

Zeszyt 154

Udostępnij udostępnij __T_ARROW_DOWN

2018 Następne

Data publikacji: 08.02.2018

Opis
Zeszyt 154 pod redakcją Krzysztofa Gwosdza i Arkadiusza Kocaja

Licencja: CC BY-NC-ND ikona licencji

Redakcja

Redaktor naczelny Dorota Matuszko

Sekretarz redakcji Arkadiusz Kocaj

Redakcja numeru Krzysztof Gwosdz

Zawartość numeru

Paweł Swianiewicz, Adam Gendźwiłł, Julita Łukomska

Prace Geograficzne, Zeszyt 154, 2018, s. 7 - 33

https://doi.org/10.4467/20833113PG.18.010.9442
Artykuł przedstawia analizę 12 przypadków podziałów gmin, które miały miejsce w Polsce w połowie lat 90. XX w. Autorzy skupiają się na konsekwencjach podziałów dla demokracji lokalnej, w szczególności – uczestnictwa wyborczego. Badanie w schemacie quasi-eksperymentalnym (w którym sytuacja w gminach podzielonych jest porównywana z sytuacją w podobnych gminach, w których nie doszło do podziału), pokazuje, że podział gmin na mniejsze jednostki przyczynił się do wzrostu frekwencji wyborczej, wzrostu podaży kandydatów na radnych, ale również ograniczenia konkurencyjności wyborów, mierzonej liczbą kandydatów przypadających na 1 mandat. W większości przypadków ujawniły się również różnice między gminami-inicjatorami podziałów i gminami „opuszczonymi”. Efekt mobilizacji wyborczej, mierzony wzrostem poziomu frekwencji, był wyraźnie silniejszy w gminach-inicjatorach podziału i różnica ta utrzymuje się od wielu lat. Wnioski z badania opartego o dane wyborcze są uzupełnione analizą danych ankietowych dokumentujących opinie mieszkańców dwóch par gmin podzielonych: Stoczka Łukowskiego (gminy miejskiej i wiejskiej) oraz Raby Wyżnej i Spytkowic.
 
 
The initiators and the abandoned: local democracy  after municipal “divorces”
 
The article analyzes 12 cases of municipal splits, which occurred in Poland in the early 1990s. The authors focus on the consequences for the local democracy visible in the data on electoral participation. The quasi-experimental analyses, in which the situation in the municipalities after splits is compared to the situation in the most-similar municipalities, demonstrates that the splits contributed to the increase of electoral turnout and supply of candidates in the local councils elections, but simultaneously limited the electoral competition, measured by the candidates-per-seat ratio. The analyses demonstrate the significant differences between the municipalities-initiators and municipalities which were “abandoned”. The electoral mobilization effect, visible in the increased turnout rates, was significantly stronger among the initiators and this difference remains over a longer period. The results of the research based on the electoral data are supplemented by the analysis of the survey data documenting the opinions of two local communities, which experienced splits: Stoczek Łukowski (rural and urban municipalities), Raba Wyżna and Spytkowice.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Joanna Kowalczyk-Anioł

Prace Geograficzne, Zeszyt 154, 2018, s. 35 - 54

https://doi.org/10.4467/20833113PG.18.009.8965
Współczesne miasta są w stanie ciągłych przeobrażeń, które znakomita część światowej, w tym polskiej literatury, rozpatruje w kontekście koncepcji gentryfikacji Glass. Jednym z jej nowszych rozwinięć jest koncepcja gentryfikacji turystycznej zaproponowana przez Gothama w 2005 r. Ujęcie to dobrze interpretuje dzisiejsze miasta, w których, jak zauważają Hoffman i in. (2003), turystyka urosła do rangi miejskiej strategii rozwoju gospodarczego. Obserwowane coraz częściej skutki rozwoju turystyki miejskiej wywołały w ostatnich latach szeroką debatę, w której gentryfikacja turystyczna staje się konstytutywnym elementem. niewystarczająca obecność tematyki gentryfikacji turystycznej w polskim piśmiennictwie, zwłaszcza z zakresu turystyki miejskiej, była inspiracją do podjęcia badań w tym kierunku. Celem opracowania jest przedstawienie koncepcji gentryfikacji turystycznej Gothama (2005), jej ewolucji i aktualnego rozumienia. zasadniczą metodą jest przegląd, głównie anglojęzycznej, literatury przedmiotu oraz krytyczna jej analiza. Wnioski pokazują, że koncepcja ta rozwija się wraz z przeobrażeniami turystyki i miast. Stopniowo rysują się też różnice w ujmowaniu zjawiska pomiędzy stanowiskami z perspektywy studiów miejskich i studiów nad turystyką. Gentryfikacja turystyczna staje się istotnym wyzwaniem dla XXI-wiecznego miasta. należy ją postrzegać jako równoczesny ekonomiczny, fizyczny, społeczny i kulturowy wpływ wywierany przez rozwój turystyki i sprzyjających jej procesów rewitalizacji (uruchamianych przez siły rynku i działania władz), nierozłącznie związany z wyparciem mieszkańców powodowanym przez działalność turystyczną i aktywnością turystów. Jego skutkiem jest przekształcenie miejskiej przestrzeni społecznej w przestrzeń konsumpcji turystyczno-rozrywkowej. W skrajnych przypadkach gentryfikacja turystyczna może mieć formę totalną – zbiorowego wyparcia i zastąpienia mieszkańców czasowymi użytkownikami miejskiej przestrzeni, niespotykanego w klasycznych procesach gentryfikacji. 
 
 
Abstract
The concept of tourism gentrification and its contemporary understanding
 Contemporary cities are in a state of constant transformations, which in a great part of the world literature, including Polish, is considered in the context of the concept of gentrification (R. Glass). One of its newer developments is the concept of tourism gentrification proposed in 2005 by K.F. Gotham. This view well interprets today’s cities where tourism has grown to the rank of an urban strategy of economic development. In recent years, the effects of urban tourism development have more and more often caused a widespread debate and tourist gentrification has been becoming a constitutive element in it. The insufficient presence of the tourism gentrification problem in Polish literature, especially in the field of urban tourism, was an inspiration to undertake the following research. The aim of the study is to present the concept of tourism gentrification of K.F. Gotham, its evolution and current understanding. The basic method is a review, mainly of English-language literature, and its critical analysis. The conclusions show that this concept is subject to expansion along with the transformation of tourism and cities. There are also differences in the recognition of the studied phenomenon from the perspective of urban studies and studies on tourism. Tourism gentrification becomes an important challenge for the 21st century city. It can be perceived as a simultaneous economic, physical, social and cultural influence exerted by the development of tourism and favourable revitalization processes (triggered by the market forces and actions of authorities), inseparably connected with the displacement of residents caused by tourism. Its effect is the transformation of the urban social space into the space of tourism and entertainment consumption. In extreme cases, tourism gentrification can take the total form – a collective displacement and replacement of residents with temporary users of urban space, unseen in the classical processes of gentrification.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Agnieszka Mucha

Prace Geograficzne, Zeszyt 154, 2018, s. 55 - 70

https://doi.org/10.4467/20833113PG.18.009.8761
 Ze względu na organizowanie budżetów obywatelskich przez coraz większą liczbę miast w Polsce oraz rozproszoną wiedzę na temat realizowanych w ich efekcie projektów podjęto próbę jej uporządkowania. Celem artykułu było poznanie przestrzennego i ilościowego zróżnicowania zwycięskich projektów z przeprowadzonych do tej pory edycji budżetów. Artykuł prezentuje analizę wszystkich projektów, które po zgłoszeniu do budżetów obywatelskich w latach 2013–2016 zostały wybrane do realizacji, a dane na ich temat były publicznie dostępne. Analizie poddano 6061 projektów, dokonując ich szczegółowej klasyfikacji na podstawie literatury przedmiotu i własnych obserwacji w 243 miastach. Badanie wykazało istnienie trzech głównych typów projektów: infrastruktury technicznej, społecznej i projektów miękkich oraz ich licznych podtypów. Wyniki potwierdzają istotną rolę projektów wzbogacających funkcje sportowe i rekreacyjne przestrzeni miejskich, doposażania i poprawy bezpieczeństwa placówek oświatowych i innych miejsc przebywania dzieci oraz poprawiających jakość infrastruktury drogowej. Autorka prezentuje kontekst, w jakim funkcjonują budżety obywatelskie, odnosi wyniki swoich badań do obecnych w literaturze rozważań o budżetach obywatelskich oraz proponuje kierunki dalszych badań prowadzących do lepszego zrozumienia motywacji społecznych w tym zakresie oraz oceny projektów zwycięskich.
 
 
Abstract
Diversity of the winning projects of participatory budgeting  in polish cities in the years 2013–2016
 

 

 As the number of Polish cities organizing participatory budgeting is growing and the knowledge about the projects being realized is dispersed, an attempt to organize this knowledge has been made. The aim of the article is to present the spatial and quantitative diversity of the winning projects of the budgeting editions to date. The article presents an analysis of all the projects that were chosen for realization in the years 2013–2016 for which the data were publicly available. The analysis included 6061 projects which went through the process of detailed classification, based on the literature on the subject as well as own observations in 243 cities and towns. The analysis points out three main types of projects – 
 technical infrastructure, social infrastructure and soft projects as well as their numerous subtypes. The results confirm an important role of the projects which focus on sport and recreational functions of urban spaces, on equipping and improving the security of educational establishments and other places where children stay, and on improving the quality of road infrastructure. The author presents the context in which participatory budgeting is functioning, relates own research results to the ones present in the literature on the subject, and suggests directions of further research leading to a better understanding of social motivations in this area and to an evaluation of the winning projects.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Liudmila Fakeyeva, Katarzyna Gorczyca, Andrzej Zborowski

Prace Geograficzne, Zeszyt 154, 2018, s. 71 - 92

https://doi.org/10.4467/20833113PG.18.008.8760
Rozwój systemów osadniczych w Polsce i na Białorusi posiada wiele cech wspólnych: intensywne procesy uprzemysłowienia oraz urbanizacji, centralnie planowany rozwój miast, szybki wzrost znaczenia dużych miast w systemach osadniczych. z drugiej strony widoczne są znaczące różnice: szybsze przejście polskich miast do fazy postindustrialnej, wcześniejsze procesy deindustrializacji i gentryfikacji w dużych miastach, zawansowane procesy dekoncentracji i suburbanizacji oraz rozwój społeczno-ekonomiczny małych i średnich miast w obszarach metropolitalnych. celem artykułu jest wyjaśnienie wpływu procesów metropolizacji na demograficzny rozwój miejskiej sieci osadniczej w Polsce i na Białorusi. na podstawie analizy dynamiki liczby ludności w okresie 1970–2014 wyróżniono tendencje charakterystyczne dla procesów rozwoju osadniczego badanych krajów. Skonstruowano klasyfikację rozwoju ludnościowego ośrodków miejskich polskich i białoruskich oraz wyodrębniono 4 typy rozwoju miast: progresji ludnościowej, umiarkowanego wzrostu, depopulacyjny, kurczący się. W obu krajach zauważono występowanie dodatniej dynamiki ludnościowej w małych ośrodkach miejskich znajdujących się w granicach funkcjonalnych ośrodków miejskich. Jednak w Polsce obserwujemy zmniejszanie się liczby ludności miasta centralnego i koncentrację ludności w ośrodkach podmiejskich, natomiast na Białorusi oddziaływanie dużego ośrodka miejskiego (Mińska, Brześcia) nie prowadzi do dekoncentracji ludności w rdzeniu funkcjonalnego obszaru miejskiego. W badanych krajach niekorzystne tendencje demograficzne i występowanie zwartych obszarów charakteryzujących się depopulacją zaobserwowano w miastach peryferyjnych, także w ośrodkach poprzemysłowych. 
 
 
Abstract
Population dynamics of Polish and Belarus cities – a comparative study 
 
The development of settlement systems in Poland and Belarus has many common features such as intensive processes of industrialization and urbanization, a centrally planned development of cities, a rapid growth of importance of big cities in settlement systems. 
 On the other hand, one can observe significant differences: a faster transition of Polish cities to the post-industrial phase, earlier deindustrialization and gentrification processes in large cities, advanced processes of decentralization and suburbanization, as well as socio-economic development of small and medium cities in metropolitan areas. The aim of the article is to explain the impact of metropolization processes on the demographic development of the urban settlement network in Poland and Belarus. Based on the population dynamics analysis in the period 1970–2014,trends characteristic for the settlement development processes in the researched countries were distinguished. The classification of population development of Polish and Belarusian urban centers was constructed, and 4 types of urban development were distinguished: population progression, moderate growth, depopulation, and shrinking. Both countries have a positive population dynamics in small urban centers within the boundaries of functional urban centers. However, in Poland we observe a decline in the population of the central city and a concentration of population in suburban centers, while in Belarus the impact of a large urban center (Minsk, Brest) does not lead to decentralization of the population in the core of a functional urban area. In the investigated countries, unfavorable demographic trends and the occurrence of dense areas characterized by depopulation were observed in peripheral cities as well as in post-industrial centers.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Krzysztof Czaderny

Prace Geograficzne, Zeszyt 154, 2018, s. 93 - 105

https://doi.org/10.4467/20833113PG.18.007.8759

 W artykule zanalizowano zróżnicowanie geograficzne umieralności na wybrane nowotwory złośliwe w Polsce w okresie 2010–2014 oraz referencyjnie 1980–1984. Na przykładach omówiono trzy techniki klasteryzacji: lokalny współczynnik Morana, statystykę skanującą Kulldorffa oraz statystykę Stone’a. Środki skupień (zgrupowań) i rzędu standaryzowanej umieralności mężczyzn i kobiet na nowotwory w 10 lokalizacjach są położone poza makroregionem Polski Wschodniej. Położenie skupień przestrzennych w okresie 2010–2014 oraz 1980–1984 było odmienne, aczkolwiek w obu okresach standaryzowana umieralność na nowotwory złośliwe była niższa w Polsce Wschodniej. Na Pomorzu lub Kujawach położone są skupienia umieralności kobiet w okresie 2010–2014 na nowotwory złośliwe sutka, jajnika, szyjki macicy i pęcherza moczowego. Wysoka umieralność na nowotwory złośliwe ogółem w Polsce Północnej i zachodniej jest po części wynikiem częstszego użytkowania tytoniu przez osoby zamieszkałe w tych makroregionach i postaw prokreacyjnych. Ponadto brak jest podstaw do wnioskowania o wyższej umieralności na nowotwory złośliwe tarczycy w powiatach nadmorskich lub górskich, co można by przypuszczać na podstawie danych rejestrowych z innych krajów. Na podstawie testu Stone’a stwierdzono również niższą umieralność na nowotwory żołądka w Warszawie i w innych dużych aglomeracjach. 

 

Abstract

Poland A and Poland B. Spatial distribution and clustering  of mortality due to selected cancers in Poland 

This article describes the geographical distribution of mortality due to selected cancers in Poland in 2010–2014 and in 1980–1984 as reference. Using examples, three cluster identification techniques are discussed: the local Moran’s index, the Kulldorff’s scan statistic and the Stone’s statistic. The centres of primary spatial clusters (groupings) of age-adjusted mortality of men and women due to cancers at 10 sites are situated outside the Eastern Poland macroregion. The location of spatial clusters in the 2010–2014 and 1980–1984 was different, although age-adjusted cancer mortality was lower in the Eastern Poland in both periods. Clusters of female mortality due to cancers of breast, ovary, uterus and bladder in the 2010–2014 period were detected in Pomerania and Kuyavia. The high all-site cancer mortality in the Northern and Western Poland is partly determined by a higher smoking prevalence in these macroregions and procreative attitudes. The data provide no basis for a hypothesis of an elevated risk of thyroid cancer mortality in seaside and mountainous counties, which could be hypothesised based on registry data from other countries. According to the Stone’s test results, stomach cancer mortality was found to be statistically importantly lower in Warsaw and in other large agglomerations.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Mateusz Rogowski

Prace Geograficzne, Zeszyt 154, 2018, s. 107 - 125

https://doi.org/10.4467/20833113PG.18.011.9443
W ostatnich latach widoczny jest coraz większy wzrost ruchu turystycznego 
 w najpopularniejszych obszarach górskich. Znamienne, z punktu widzenia zarządzania turystyką w parkach narodowych, jest rozpoznanie jego wielkości. Celem pracy była czasoprzestrzenna charakterystyka ruchu turystycznego w rejonie szczytu Śnieżki jako najpopularniejszego miejsca Karkonoskiego Parku Narodowego. Do analizy wykorzystano dane z czujników pyro-elektrycznych zlokalizowanych na wszystkich szlakach podejściowych na szczyt. Przedstawione dane pozwalają stwierdzić, że w 2015 r. na szczycie Śnieżki zanotowano około 650 tys. wejść (obejmujących około 460 tys. zanotowanych przez czujniki pyro-elektryczne, 46 tys. stanowiących doszacowanie powyższej wartości oraz 150 tys. związanych z wjazdem koleją linową 
 z miejscowości Pec pod Snezkou, Czechy). Całkowita liczba przejść, stanowiąca obciążenie ruchem turystycznym (obejmująca wejścia – IN i zejścia – OUT) na analizowanych szlakach, 
 w rejonie szczytu, wyniosła 852 tys. Najpopularniejszą i najbardziej obciążoną ruchem turystycznym trasą były „Zakosy” (447,281 przejść IN+OUT i 267,627 wejść IN). Ponad połowa turystów zdobyła szczyt w okresie letnim, a miesiącem o największym natężeniu ruchu turystycznego był sierpień (217,926 przejść IN+OUT). Uzyskane wyniki mogą mieć zastosowanie w efektywniejszym zarządzaniu ruchem turystycznym w rejonie szczytu Śnieżki.

Abstract

Spatiotemporal distribution of visitors on the summit  of Śnieżka in 2015 

 In recent years, there has been an increase in tourism in the most popular mountain areas. A characteristic feature of tourism management in national parks is the recognition of its size. The aim of the study was to investigate the spatiotemporal distribution of visitor flows in the Śnieżka summit area (Karkonosze Mts., SW Poland) in 2015. Mt Śnieżka is the most popular destination in the Karkonosze National Park, as well the highest summit in the Sudety Mts. The data on the number of visitors used in the study originate from the pyroelectric sensors located on all ascending trails to the Śnieżka summit. The analyses revealed that in 2015 there were ca. 650,000 visitors on the summit Śnieżka (460,000 entries recorded by pyroelectric sensors, 46,000 upward adjustment of the above value and 150,000 entries via the cableway from Pec pod Snezkou (Czech Republic). The total visitor load on  hiking trails that includes all entries – IN and all exits – OUT in the Śnieżka summit area amounted to about 852,000. The most popular trail was the “Zakosy” trail with 447,281 visitor load (IN+OUT) and 267,627 visitor entries (IN). More than a half of the tourists reached the Śnieżka summit in the summer, and the month with the highest tourist traffic was August (217,926 IN+OUT). The results can be used to increase the efficiency of the management of tourist traffic in the Śnieżka summit area, one of the most popular tourist destination in the Polish mountains.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Mateusz Smolarski

Prace Geograficzne, Zeszyt 154, 2018, s. 127 - 145

https://doi.org/10.4467/20833113PG.18.012.9444
 Problematyka funkcjonowania transportu kolejowego w skali lokalnej i regionalnej stanowi istotny element polityki transportowej województwa. z kolei kwestia koordynacji przewozów pasażerskich między różnymi spółkami kolejowymi oraz tworzenia atrakcyjnej oferty przewozowej staje się kluczową kwestią w tworzeniu spójnego systemu kolei regionalnej. Celem analizy jest określenie roli i identyfikacja prawidłowości funkcjonowania regionalnego transportu kolejowego na obszarach peryferyjnych na podstawie danych o potokach podróżnych. Ponadto zbadane zostały zależności korelacyjne między liczbą pasażerów a liczbą mieszkańców oraz ofertą przewozową. obszar badań został zawężony do dwóch jednostek NUTS 3 (jeleniogórski oraz wałbrzyski). Największy wpływ na liczbę pasażerów na badanych terenach wiejskich miał potencjał demograficzny, czyli liczba mieszkańców danej miejscowości. Kolejną zmienną kształtującą wartości analizowanej cechy była ta opisująca ofertę przewozową. oceniony został związek między ofertą przewozową a liczbą pasażerów. Podkreśla to fakt, że liczba pociągów jest związana ze stosunkowo wysokim stopniem wykorzystania kolei przez mieszkańców. Najmniejsza zależność istnieje między ofertą przewozową a liczbą mieszkańców. oznacza to, że brak jest ścisłego dostosowania liczby par pociągów do potencjału demograficznego miejscowości. Dodatkowo zbadane zostały nierównomierności (roboczo-weekendowe) przewozowe w zakresie liczby połączeń kolejowych oraz potoków pasażerskich. Transport kolejowy może zostać uznany jako szkielet powiązań komunikacyjnych regionu i na jego podstawie powinien być tworzony zintegrowany system (kolejowo-autobusowy) obsługi komunikacyjnej terenów wiejskich. Przeprowadzone badania stanowią przykład empirycznej analizy na podstawie danych dotyczących potoków pasażerskich, które w polskich realiach są często trudno dostępne albo niepełne.

 

 
Abstract

Passenger rail transport in rural areas (on the example  of the borderland of Lower Silesia Voivodship)

 The issues of railway transport functioning on a local and regional scale constitute an important element of the voivodship transport policy. Coordinating passenger transport between various companies and creating a transport offer adequate to the needs becomes a key issue in creating a coherent regional rail system. The aim of the analysis was to determine the role and to identify the rules of functioning of regional rail transport in peripheral areas based on the data on passenger flows. Correlation relationships between the number of passengers and the number of inhabitants as well as the transport offer were investigated. The research area was narrowed down to two NUTS 3 units (Jelenia Góra and Wałbrzych). The demographic potential, i.e. the number of inhabitants of a given town had the greatest impact on the number of passengers in the studied rural areas. The smallest dependence exists between the transport offer and the number of inhabitants. This means that there is no exact adjustment of the number of train pairs to the demographic potential of the town. In addition, transport unevenness (weekday-weekend) in terms of the number of rail connections and passenger flows was examined. Rail transport can be considered as the backbone of the region’s transport links and on its basis an integrated system (rail and bus) of communication services for rural areas should be created. The conducted research is an example of empirical analysis based on the data on passenger flows, which, in the Polish realities, are often difficult to access or incomplete.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Pliki do pobrania

Pobierz PDF Spis treści PDF Pobierz PDF Strona redakcyjna PDF Pobierz PDF Wydawnictwa IGiGP UJ PDF

Słowa kluczowe: Polska, samorząd lokalny, reforma terytorialna, podział gminy, demokracja lokalna, wybory samorządowe ; Poland, local government, territorial reform, municipal de-amalgamation, local democracy, local elections, gentryfikacja, turystyka, miasto, gentryfikacja turystyczna, turystyka miejska ; gentrification, tourism, city, tourism gentrification, urban tourism, budżet obywatelski, partycypacja, aktywność społeczna, miasta ; participatory budgeting, participation, social activity, cities, system osadniczy, rozwój policentryczny, procesy metropolizacji, Polska, Białoruś ; settlement system, polycentric development, metropolisation, Poland, Belarus, nowotwory złośliwe, skupienia przestrzenne, geografia zdrowia, Polska Wschodnia, rak żołądka ; malignant tumours, spatial clusters, health geography, Eastern Poland, gastric cancer, monitoring ruchu turystycznego, Śnieżka, Karkonosze, czujnik pyro-elektryczny ; visitor flow monitoring, Karkonosze Mts., pyroelectric sensor, obszary peryferyjne, transport kolejowy, pogranicze, wykluczenie komunikacyjne, popyt pasażerski, transport wiejski ; peripheral area, rail transport, borderland, transport exclusion, passenger demand, rural transport