Polany stanowią bardzo ważny element środowiska przyrodniczego Gorców. Zaprzestanie na nich wypasu i wykaszania zapoczątkowało proces samorzutnych zmian krajobrazu w wyniku zarastania polan. W artykule opisano zmiany powierzchni górnoreglowych polan w latach 1954–2003, czyli w ciągu niemal 50 lat, kiedy te nieużytkowane już obszary stopniowo ulegały renaturalizacji.

Celem pracy jest ocena warunków śniegowych na potrzeby uprawiania narciarstwa w Gaiku-Brzezowej (Pogórze Wielickie). Podstawę opracowania stanowią codzienne pomiary grubości pokrywy śnieżnej w okresie 1988–2011. Rozpatrzono okres występowania, liczbę dni i grubość pokrywy śnieżnej. Klasyfikację śniegu narciarskiego przyjęto za Łobożewiczem (1979): >10 cm dla narciarstwa biegowego i >20 cm dla narciarstwa zjazdowego. Stwierdzono, że warunki te na Pogórzu Wielickim są niezbyt korzystne, ale umożliwiają uprawianie narciarstwa.

W artykule autor ukazuje cztery problemy regionalizacji fizycznogeograficznej w słowackiej części Karpat. Należą do nich: granica pomiędzy Małą Fatrą a Magurą Orawską, przynależność fizycznogeograficzna Szypskiej Fatry, przynależność fizycznogeograficzna Szczyrbskiego Działu oraz ranga taksonomiczna Gór Lewockich. Omówiono dotychczasowe rozwiązania tych problemów przez autorów polskich i słowackich, dokonano krytycznej ich oceny i zaproponowano nowe rozwiązania

Anthropogenic hazards to the Białka Valley natural environment

The Białka Valley natural environment is currently exposed to anthropogenic hazards. The main elements of this anthropopressure are: settlement, agriculture, other unproper economic activities and tourism growth. The river of Białka still has a natural, mountain character in most of its sections. But in the remaining ones the river is engineered, in order to protect villages along its course from floods. Considerable transformations of the discussed valley occur at Łysa Polana, where the river is a natural border between Poland and Slovakia. To keep the border in accordance with documents, after each change of the bed location, the former course of the Białka is restored. Moreover, at the Białka mouth there are two mines of river gravel used in construction. Also water is taken from the river. Effects of this action are the most negative in winter, when water is used also to make snow on ski slopes. The Kotelnica ski station takes 650 m3 per hour during the period of maximal demand for water. The Białka river is receives various pollution, from the villages nearby. In winter people burn refuse in their stoves, which make the aerosanitary conditions worse and worse. The Białka Valley links the Tatras with the Gorce Mts and the Pieniny Mts. This ecological corridor is important in the scale of the whole Polish Carpathians, but its functioning is nowadays at hazard. The anthropopressure should be reduced in this area. All human activity should be conducted according to the principles of sustainable development. (Translated by Zygmunt Górka)

Poznanie i zrozumienie funkcjonowania zróżnicowanego systemu środowiska przyrodniczego obszarów wysokogórskich wymaga jego uporządkowania. Właściwa jest zatem analiza oparta o jedną cechę lub element środowiska. Badania na potrzeby niniejszego opracowania przeprowadzone zostały przez autorkę w południowej części Doliny Kościeliskiej w Tatrach Zachodnich. Rzeźba terenu jest jednym z najważniejszych elementów kształtujących środowisko przyrodnicze Tatr, dlatego też stanowi doskonałe „tło” dla zilustrowania zmienności pozostałych jego cech. Podstawą poniższego opracowana było wyznaczenie morfotopów (jednostek charakteryzujących się jednorodnością cech morfologicznych oraz zachodzących współcześnie procesów morfogenetycznych), na bazie których możliwe było przedstawienie zróżnicowania pozostałych cech środowiska – budowy geologicznej, klimatu, gleb i szaty roślinnej. Na podstawie przeprowadzonych prac terenowych i analiz, wyznaczone zostały 3 główne grupy morfotopów oraz opisane poszczególne ich rodzaje.

W pracy przedstawiono wpływ budowy geologicznej oraz warunków meteorologicznych na zróżnicowanie i sezonową zmienność chemizmu trzech źródeł w lewobrzeżnej części zlewni Potoku Olczyskiego. Podczas prac terenowych zmierzono podstawowe cechy fizyczno-chemiczne wody oraz wydajność źródeł metodą wolumetryczną, a w laboratorium IGiGP UJ metodą chromatografii jonowej oznaczono stężenie jonów, w tym jonów głównych, związków biogennych i mikroelementów. Stwierdzono wpływ budowy geologicznej na skład chemiczny badanych wód oraz zmienność ich chemizmu w ciągu roku, spowodowaną głównie opadami
deszczu i topnieniem pokrywy śnieżnej.

W niniejszej pracy zaprezentowano wyniki porównania wartości wybranych metryk krajobrazowych otrzymanych na podstawie obliczeń wykonanych dwiema metodami: metodą tradycyjną, w której pomiarów dokonuje się po zrzutowaniu mozaiki jednostek przestrzennych na powierzchnię planimetryczną, oraz metodą uwzględniającą trzeci wymiar krajobrazu – opartą na analizie numerycznego modelu terenu. Badania wykazały, że zastosowane metody mogą mieć wpływ na uzyskany obraz struktury krajobrazu wysokogórskiego. Ponadto w pracy zawarto uwagi dotyczące obliczania średniej szorstkości powierzchni oraz analiz wykonywanych przy wykorzystaniu pól geometrycznych w danym typie krajobrazu

Jedną z konsekwencji nadmiernie rozwiniętego ruchu turystycznego na obszarze Tatr jest stosunkowo duża liczba wypadków. Wypadki te były już wielokrotnie analizowane, zwracano jednak głównie uwagę na przyczyny subiektywne, wiążące się z brakiem przygotowania do trudnych wycieczek, w tym niedoborem odpowiedniej wiedzy oraz niewłaściwym ubiorem i wyposażeniem. Autorzy artykułu skupili się na określeniu tzw. „obiektywnych” przyczyn wypadków, związanych z warunkami naturalnymi. Zanalizowali dane z lat: 1999, 2004 i 2009 i określili główną przyczynę każdego wypadku, starając się wiązać ją z elementami środowiska przyrodniczego. Uwzględnili także warunki pogodowe, w jakich wypadek zaistniał. Typologii wypadków dokonano w nawiązaniu do porządków przestrzennych środowiska przyrodniczego Tatr: pasowości, piętrowości i sekwencji morfologicznej.

Beskid Niski należy do regionów karpackich o największych zmianach ludnościowych, które wraz z przemianami polityczno-gospodarczymi wpłynęły na przebieg granicy rolno-leśnej. W pracy pokazano zmiany powierzchni lasu, oraz przebiegu i kształtu jego granic od lat 1978–1980 do lat 2003–2004. Stwierdzono, że granica rolno-leśna w tym okresie uległa obniżeniu o około 18 m, a powierzchnia leśna wzrosła o około 5,5%. Wzrosły też wartości wskaźników świadczących o fragmentacji płatów leśnych. Wszystko to wskazuje na trwający tu nadal proces reforestacji, dla którego fragmentacja krajobrazu jest prawidłowym stadium przejściowym.

W artykule zbadano wieloletni i roczny przebieg najwyższych miesięcznych sum opadów atmosferycznych w Polskich Karpatach Zachodnich na podstawie danych z 6 stacji: Nowy Sącz, Sanok, Bielsko-Biała, Maków Podhalański, Krynica i Zakopane z okresu 1951–2005 oraz wyznaczono ich wartości prawdopodobne. Wykazano, że najwyższe miesięczne sumy opadów mogą występować w ciągu całego roku, z największą częstością w miesiącach letnich. Nie stwierdzono istotnych statystycznie trendów zmian wieloletnich, a jedynie krótkookresowe fluktuacje.