FAQ
T_LOGIN Zaloguj się

Nie masz jeszcze konta?

T_REGISTER Zarejestruj się

Prace Geograficzne

logo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Wyniki wyszukiwania

wyszukiwarka prosta

szukaj np. “cognitive architectures” AND 1993-200 NOT Urban
wyszukiwanie zaawansowane
np. 1234-6789
np. 10.4467/16890027AP.16.022.6009
np. Uniwersytet Jagielloński

Zeszyt 175

Udostępnij udostępnij __T_ARROW_DOWN

2024 Następne

Data publikacji: 2024

Opis
Zdjęcia na okładce: Logo Jubileuszu 175-lecia Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Autor: Zbigniew Prokop („CREATOR” S.C.)

Licencja: CC BY ikona licencji

Redakcja

Sekretarz redakcji Aneta Pawłowska-Legwand

Redaktor naczelny Janusz Siwek

Redaktor zeszytu Anita Bokwa

Zawartość numeru

Stefan Brönnimann

Prace Geograficzne, Zeszyt 175, 2024, s. 9-34

https://doi.org/10.4467/20833113PG.24.009.2095
Chociaż globalne ocieplenie trwa od dziesięcioleci, monitorowanie i wykrywanie zmian klimatycznych nadal stanowi ważne zadanie, o czym świadczy gwałtowne ocieplenie w latach 2023/2024, które zaskoczyło nawet naukowców. Kiedy osiągniemy wzrost temperatury o 1,5 °C w porównaniu z poziomami sprzed epoki przemysłowej? Jak nietypowa jest obecna temperatura w długoterminowej perspektywie, a także jak nietypowe są obecne ekstremalne zjawiska klimatyczne? Niniejszy artykuł podsumowuje wyzwania związane z wykrywaniem zmian klimatycznych na przestrzeni ostatnich 50 i 300 lat. Zawiera omówienie najnowszych globalnych trendów w wielkościach termodynamicznych, a także wieloletnich trendów regionalnych w zakresie temperatury i cyrkulacji atmosferycznej, podkreślając różnice między wielkościami dynamicznymi a termodynamicznymi w kontekście owych trendów. Artykuł krótko przedstawia historyczne rekonstrukcje klimatu, które mogą pomóc w detekcji zmian klimatycznych, oraz podsumowuje globalne skutki zmian klimatycznych.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Estela Nadal-Romero, Melani Cortijos-López, Celina Wagner, Teodoro Lasanta

Prace Geograficzne, Zeszyt 175, 2024, s. 35-51

https://doi.org/10.4467/20833113PG.24.011.20952
Gleby stanowią podstawę produkcji 95% żywności oraz zapewniają kluczowe usługi ekosystemowe, takie jak regulacja zasobów wodnych i bioróżnorodności, a także są najbardziej efektywnym magazynem CO₂ na powierzchni Ziemi. Degradacja gleb stanowi poważne zagrożenie, a znaczne zmiany w większości gleb na Ziemi przypisuje się działalności człowieka. Do typowych zagrożeń dla gleb w antropocenie należą: (i) zagęszczanie gleby, (ii) zasolenie, (iii) zanieczyszczenie gleby, (iv) osuwiska, (v) spadek zawartości materii organicznej oraz (vi) erozja gleby. Działalność człowieka znacząco wpływa na zawartość węgla organicznego w glebie (ang. soil organic carbon, SOC) poprzez zmiany w użytkowaniu i pokryciu terenu, praktyki rolnicze i zarządzanie gruntami. Wpływają na to również pośrednie czynniki, takie jak pożary. Większość badań wskazuje, że zmiany użytkowania ziemi oraz zarządzanie gruntami mają większy wpływ na SOC niż bezpośrednie skutki zmian klimatycznych. Erozja gleby, mimo że jest procesem naturalnym, została znacznie nasilona przez czynniki antropogeniczne, co prowadzi do drastycznego wzrostu globalnych wskaźników erozji w antropocenie. Zidentyfikowano liczne wyzwania, możliwości oraz luki w wiedzy. Konieczne jest jednak głębsze zrozumienie zarówno naturalnych, jak i wywołanych przez człowieka zagrożeń i wyzwań związanych z glebami. Niniejszy krótki przegląd podkreśla, że wciąż potrzeba znacznych nakładów pracy, aby w pełni zrozumieć wpływ działalności ludzkiej na gleby. Kontynuacja badań, odpowiadających na nowe pytania, jest kluczowa.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Chiara Rabbiosi

Prace Geograficzne, Zeszyt 175, 2024, s. 53-73

https://doi.org/10.4467/20833113PG.24.012.20953
Artykuł przeglądowy poszukuje odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób myślenie geograficzne może wzbogacić badania nad turystyką, zwłaszcza w kontekście rosnącego wpływu turystyki na przestrzeń i miejsce oraz jej transformacji w różnorodne konfiguracje przestrzenne i społeczne. Artykuł wskazuje wzajemne relacje między geografią a turystyką, zwracając uwagę na znaczenie wyobrażeń geograficznych i performatywności miejsc, które są ze sobą powiązane. Turystyka, poprzez wyobrażenia i praktyki, jest przedstawiana jako istotny czynnik w procesie kreowania miejsc, kształtujący ich dynamikę przestrzenną. Artykuł, inspirowany analizą sztuki jako formą „poznawania inaczej” oraz kuratorskim zwrotem w turystyce, przyjmuje formę wirtualnej wystawy, w której znajdują się cztery dzieła sztuki ilustrujące paradoksy miejsc jako „scen turystycznych”, wpływ ekologiczny turystyki, wymiar płci w turystyce oraz powrót do tak podstawowego aktu, jakim jest spacer, jako temat turystyczny. Dzieła sztuki „wystawiane” w ramach niniejszej pracy przeglądowej dostarczają bezpośrednich spostrzeżeń dotyczących doświadczenia, realizacji i postrzegania turystyki. Artykuł sugeruje, że interdyscyplinarne podejście do wiedzy geograficznej, uwzględniające jej różnorodne dziedziny, może przyczynić się do głębszego zrozumienia złożonego wpływu turystyki na przestrzeń i miejsce. Przyszłe badania powinny dążyć do przekraczania granic akademickich i dyscyplinarnych w odpowiedzi na pojawiające się globalne wyzwania.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Josef Strobl

Prace Geograficzne, Zeszyt 175, 2024, s. 75-95

https://doi.org/10.4467/20833113PG.24.013.20954
Uczestnictwo w procesach społecznych i wkład w podejmowanie decyzji są cechami charakterystycznymi otwartego i demokratycznego społeczeństwa. Skuteczne uczestnictwo wymaga wyrobienia świadomych opinii, które w większości kwestii potrzebują orientacji w przestrzeni i oceny kontekstu przestrzennego. Postępująca cyfryzacja informacji (nie tylko) geoprzestrzennych znacznie zwiększyła dostępność przestrzennych perspektyw, jednocześnie ułatwiając generowanie osobistych, zorientowanych na lokalizację poglądów i komunikatów. Dostęp do technologii geoprzestrzennych jest kluczowym czynnikiem łączącym jednostki z bogatą i różnorodną bazą usług danych przestrzennych, które dostarczają niezbędnego kontekstu dla opinii dotyczących zagadnień związanych z określonymi lokalizacjami. Poza tym oczywistym i prostym przypadkiem wyraźnego wspomagania procesów partycypacyjnych przez technologie geoprzestrzenne, artykuł przedstawia szerszy kontekst i kwestie, które należy uwzględnić, projektując udział publiczny. Siły napędowe partycypacji geoprzestrzennej omawiane są z perspektywy technologii, kompetencji i polityki, przy jednoczesnym rozważeniu wyzwań wynikających z dominujących postaw NIMBY (ang. not in my backyard – „nie na moim podwórku”), które mogą motywować intelektualne uproszczenia u niektórych obywateli biorących udział w procesach decyzyjnych. Dodatkowo, dominacja mediów społecznościowych w dyskursie publicznym jednocześnie ułatwia świadome uczestnictwo, ale także niesie ryzyko mniej świadomego powielania popularnych poglądów o przeważająco negatywnym wydźwięku. W końcowej części przedstawiono przykłady z doświadczeń dydaktycznych autora, poświęcone wprowadzeniu obywatelskiej nauki na rzecz wspólnego generowania wiedzy, co z kolei stanowi punkt wyjścia do inicjatyw partycypacyjnych. W sytuacji, gdy dowody naukowe są często ignorowane lub konfrontowane z pseudonauką i teoriami spiskowymi, fundamenty dzisiejszych demokracji, opierających się na reprezentacji i uczestnictwie, są wyraźnie zagrożone.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Bolesław Domański, Grzegorz Micek, Agnieszka Świgost-Kapocsi

Prace Geograficzne, Zeszyt 175, 2024, s. 97-119

https://doi.org/10.4467/20833113PG.24.010.20951
Celem artykułu jest uchwycenie związków między zatrudnianiem pracowników tymczasowych i zagranicznych a rozwojem zorientowanej na eksport działalności produkcyjnej w Polsce. Przeprowadzone badania ilościowe i jakościowe, obejmujące analizę regresji i 85 pogłębionych wywiadów z menedżerami firm i związkowcami, pokazują, że „wysoka ścieżka” rozwoju i ograniczone wykorzystanie pracy tymczasowej są również skorelowane. Skłonność do szerokiego wykorzystania pracowników tymczasowych zależy od cech produkcji i rynku, strategii firm i ich menedżerów oraz sytuacji na lokalnym rynku pracy. Jest ona większa w dużych aglomeracjach miejskich. Co ciekawe, sięganie po pracowników zagranicznych niekoniecznie musi prowadzić do równania w dół pod względem warunków zatrudnienia.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Pliki do pobrania

Pobierz PDF Strony tytułowe i redakcyjne PDF Pobierz PDF Spis treści PDF Pobierz PDF Preface (Anita Bokwa) PDF Pobierz PDF Wydawnictwa IGiGP UJ PDF