Chociaż globalne ocieplenie trwa od dziesięcioleci, monitorowanie i wykrywanie zmian klimatycznych nadal stanowi ważne zadanie, o czym świadczy gwałtowne ocieplenie w latach 2023/2024, które zaskoczyło nawet naukowców. Kiedy osiągniemy wzrost temperatury o 1,5 °C w porównaniu z poziomami sprzed epoki przemysłowej? Jak nietypowa jest obecna temperatura w długoterminowej perspektywie, a także jak nietypowe są obecne ekstremalne zjawiska klimatyczne? Niniejszy artykuł podsumowuje wyzwania związane z wykrywaniem zmian klimatycznych na przestrzeni ostatnich 50 i 300 lat. Zawiera omówienie najnowszych globalnych trendów w wielkościach termodynamicznych, a także wieloletnich trendów regionalnych w zakresie temperatury i cyrkulacji atmosferycznej, podkreślając różnice między wielkościami dynamicznymi a termodynamicznymi w kontekście owych trendów. Artykuł krótko przedstawia historyczne rekonstrukcje klimatu, które mogą pomóc w detekcji zmian klimatycznych, oraz podsumowuje globalne skutki zmian klimatycznych.

Gleby stanowią podstawę produkcji 95% żywnościoraz zapewniają kluczowe usługi ekosystemowe, takie jak regulacja zasobów wodnych i bioróżnorodności, a także są najbardziej efektywnym magazynem CO₂ na powierzchni Ziemi. Degradacja gleb stanowi poważne zagrożenie, a znaczne zmiany w większości gleb na Ziemi przypisuje się działalności człowieka. Do typowych zagrożeń dla gleb w antropocenie należą: (i) zagęszczanie gleby, (ii) zasolenie, (iii) zanieczyszczenie gleby, (iv) osuwiska, (v) spadek zawartości materii organicznej oraz (vi) erozja gleby. Działalność człowieka znacząco wpływa na zawartość węgla organicznego w glebie (ang. soil organic carbon, SOC) poprzez zmiany w użytkowaniu i pokryciu terenu, praktyki rolnicze i zarządzanie gruntami. Wpływają na to również pośrednie czynniki, takie jak pożary. Większość badań wskazuje, że zmiany użytkowania ziemi oraz zarządzanie gruntami mają większy wpływ na SOC niż bezpośrednie skutki zmian klimatycznych. Erozja gleby, mimo że jest procesem naturalnym, została znacznie nasilona przez czynniki antropogeniczne, co prowadzi do drastycznego wzrostu globalnych wskaźników erozji w antropocenie. Zidentyfikowano liczne wyzwania, możliwości oraz luki w wiedzy. Konieczne jest jednak głębsze zrozumienie zarówno naturalnych, jak i wywołanych przez człowieka zagrożeń i wyzwań związanych z glebami. Niniejszy krótki przegląd podkreśla, że wciąż potrzeba znacznych nakładów pracy, aby w pełni zrozumieć wpływ działalności ludzkiej na gleby. Kontynuacja badań, odpowiadających na nowe pytania, jest kluczowa.

Artykuł przeglądowy poszukuje odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób myślenie geograficzne może wzbogacić badania nad turystyką, zwłaszcza w kontekście rosnącego wpływu turystyki na przestrzeń i miejsce oraz jej transformacji w różnorodne konfiguracje przestrzenne i społeczne. Artykuł wskazuje wzajemne relacje między geografią a turystyką, zwracając uwagę na znaczenie wyobrażeń geograficznych i performatywności miejsc, które są ze sobą powiązane. Turystyka, poprzez wyobrażenia i praktyki, jest przedstawiana jako istotny czynnik w procesie kreowania miejsc, kształtujący ich dynamikę przestrzenną. Artykuł, inspirowany analizą sztuki jako formą „poznawania inaczej” oraz kuratorskim zwrotem w turystyce, przyjmuje formę wirtualnej wystawy, w której znajdują się cztery dzieła sztuki ilustrujące paradoksy miejsc jako „scen turystycznych,” wpływ ekologiczny turystyki, wymiar płci w turystyce oraz powrót do tak podstawowego aktu, jakim jest spacer, jako temat turystyczny. Dzieła sztuki „wystawiane” w ramach niniejszej pracy przeglądowej dostarczają bezpośrednich spostrzeżeń dotyczących doświadczenia, realizacji i postrzegania turystyki. Artykuł sugeruje, że interdyscyplinarne podejście do wiedzy geograficznej, uwzględniające jej różnorodne dziedziny, może przyczynić się do głębszego zrozumienia złożonego wpływu turystyki na przestrzeń i miejsce. Przyszłe badania powinny dążyć do przekraczania granic akademickich i dyscyplinarnych w odpowiedzi na pojawiające się globalne wyzwania.

Uczestnictwo w procesach społecznych i wkład w podejmowanie decyzji są cechami charakterystycznymi otwartego i demokratycznego społeczeństwa. Skuteczne uczestnictwo wymaga wyrobienia świadomych opinii, które w większości kwestii potrzebują orientacji w przestrzeni i oceny kontekstu przestrzennego. Postępująca cyfryzacja informacji (nie tylko) geoprzestrzennych znacznie zwiększyła dostępność przestrzennych perspektyw, jednocześnie ułatwiając generowanie osobistych, zorientowanych na lokalizację poglądów i komunikatów. Dostęp do technologii geoprzestrzennych jest kluczowym czynnikiem łączącym jednostki z bogatą i różnorodną bazą usług danych przestrzennych, które dostarczają niezbędnego kontekstu dla opinii dotyczących zagadnień związanych z określonymi lokalizacjami. Poza tym oczywistym i prostym przypadkiem wyraźnego wspomagania procesów partycypacyjnych przez technologie geoprzestrzenne, artykuł przedstawia szerszy kontekst i kwestie, które należy uwzględnić, projektując udział publiczny. Siły napędowe partycypacji geoprzestrzennej omawiane są z perspektywy technologii, kompetencji i polityki, przy jednoczesnym rozważeniu wyzwań wynikających z dominujących postaw NIMBY (ang. not in my backyard – „nie na moim podwórku”), które mogą motywować intelektualne uproszczenia u niektórych obywateli biorących udział w procesach decyzyjnych. Dodatkowo, dominacja mediów społecznościowych w dyskursie publicznym jednocześnie ułatwia świadome uczestnictwo, ale także niesie ryzyko mniej świadomego powielania popularnych poglądów o przeważająco negatywnym wydźwięku. W końcowej części przedstawiono przykłady z doświadczeń dydaktycznych autora, poświęcone wprowadzeniu obywatelskiej nauki na rzecz wspólnego generowania wiedzy, co z kolei stanowi punkt wyjścia do inicjatyw partycypacyjnych. W sytuacji, gdy dowody naukowe są często ignorowane lub konfrontowane z pseudonauką i teoriami spiskowymi, fundamenty dzisiejszych demokracji, opierających się na reprezentacji i uczestnictwie, są wyraźnie zagrożone.

Celem artykułu jest uchwycenie związków między zatrudnianiem pracowników tymczasowych i zagranicznych a rozwojem zorientowanej na eksport działalności produkcyjnej w Polsce. Przeprowadzone badania ilościowe i jakościowe, obejmujące analizę regresji i 85 pogłębionych wywiadów z menedżerami firm i związkowcami, pokazują, że „wysoka ścieżka” rozwoju i ograniczone wykorzystanie pracy tymczasowej są również skorelowane. Skłonność do szerokiego wykorzystania pracowników tymczasowych zależy od cech produkcji i rynku, strategii firm i ich menedżerów oraz sytuacji na lokalnym rynku pracy. Jest ona większa w dużych aglomeracjach miejskich. Co ciekawe, sięganie po pracowników zagranicznych niekoniecznie musi prowadzić do równania w dół pod względem warunków zatrudnienia.