FAQ
T_LOGIN Zaloguj się

Nie masz jeszcze konta?

T_REGISTER Zarejestruj się

Prace Geograficzne

logo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Wyniki wyszukiwania

wyszukiwarka prosta

szukaj np. “cognitive architectures” AND 1993-200 NOT Urban
wyszukiwanie zaawansowane
np. 1234-6789
np. 10.4467/16890027AP.16.022.6009
np. Uniwersytet Jagielloński

Zeszyt 177

Udostępnij udostępnij __T_ARROW_DOWN

First View (2024) Następne

Data publikacji: 03.2025

Licencja: CC BY ikona licencji

Redakcja

Sekretarz redakcji Aneta Pawłowska-Legwand

Redaktor naczelny Janusz Siwek

Redaktor tomu Jarosław Balon

Zawartość numeru

Tomasz Bodnar

Prace Geograficzne, Zeszyt 177, First View (2024), s. 7-27

Celem badawczym przeprowadzonych badań terenowych była analiza postrzegania przestrzeni miasta przez uczniów, zrealizowana dzięki zastosowaniu map mentalnych. Analiza tych map została dokonana na podstawie pięciu elementów przestrzeni wyróżnionych przez Lyncha (1960). Stanowiło to kluczową część procesu badawczego, mającego na celu określenie, w jaki sposób uczniowie postrzegają przestrzeń miasta. Dodatkowo za pomocą kwestionariusza z pytaniami kafeteryjnymi uzupełnione zostały badania percepcyjne, co pozwoliło na identyfikację preferencji przestrzennych. Dane zebrane podczas badań terenowych wskazują, że zastosowane podejście badawcze dostarcza istotnych spostrzeżeń dotyczących percepcji przestrzeni własnego miasta przez uczniów będących częścią społeczności lokalnej, a otrzymane rezultaty mogą mieć implikacje w edukacji geograficznej prowadzonej w ramach zajęć szkolnych, prezentując wybrane metody nauczania, które mogą wspomagać zdobywanie wiedzy o mieście.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Jarosław Czochański

Prace Geograficzne, Zeszyt 177, First View (2024), s. 29-50

W 2015 r. nastąpiły w polskim systemie prawnym zmiany stanowiące efekt opóźnionego wdrożenia zapisów dokumentu Europejskiej Konwencji Krajobrazowej z 2000 r., wprowadzające m.in. wykonanie audytów krajobrazowych na poziomie województw. Zmiany te wprowadziła Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu – zwana powszechnie „ustawą krajobrazową”. Na potrzeby tego działania opracowana została nowa, odrębna metodyka i procedura badawcza, oparta na doświadczeniach badań krajobrazowych i kulturowych w Polsce, po raz pierwszy przyjęta w postaci aktu prawa – tj. Rozporządzenia Rady Ministrów.
Na zakres audytu krajobrazowego składa się identyfikacja cech przyrodniczych i kulturowych krajobrazu, wyróżnienie jednostek krajobrazowych stanowiących jednolite typologicznie jednostki niższego rzędu od mikroregionów, wykonanie ich badania i ustrukturyzowanej charakterystyki, ocena walorów i zagrożeń oraz – na ich podstawie, wyznaczenie tzw. krajobrazów priorytetowych, wyróżniających się najwyższymi walorami pod względem przyrodniczym, kulturowym i fizjonomicznym. Dla tych krajobrazów następuje opracowanie wniosków i rekomendacji, służących ochronie ich walorów i zrównoważonemu wykorzystaniu ich przestrzeni. Mimo relatywnie długiego okresu przygotowania wymienionego rozporządzenia (ukazało się ono dopiero w 2019 r.) nie ustrzeżono się błędów merytorycznych, polegających na niepełnym zdefiniowaniu zróżnicowania typologicznego krajobrazów Polski, nieprecyzyjnym wskazaniu metod ich wyznaczania i budzącej zastrzeżenia procedurze wyznaczania krajobrazów priorytetowych. Cała metodyka jest na tyle skomplikowana i szczegółowa, że prace nad audytem krajobrazowym, do końca 2023 r. zakończyły jedynie dwa województwa. Pomimo przygotowania dobrych założeń merytorycznych w sferze naukowej, z doświadczeń wykonywania audytów w województwach dobitnie wynika nieprecyzyjne określenie metod wyznaczania i typologizacji jednostek krajobrazowych, błędne sformułowanie sformalizowanych metod służących wyznaczeniu krajobrazów priorytetowych oraz – w rezultacie – uzyskanie zróżnicowanych, niejednorodnych w skali kraju i niezadowalających wyników.
Ze względu na bardzo szeroki zakres problemów przeprowadzenia audytu krajobrazowego w artykule skupiono się na ocenie jego pierwszej, zakończonej już części, podziału przestrzeni na jednostki krajobrazowe wg przyjętych kryteriów podziału i typologii oraz ocenie błędów i rozpoznanych problemów wdrażania procedur badawczych. Wnioskiem z tej oceny jest twierdzenie o potrzebie weryfikacji założeń metodycznych audytu, praktycznie na każdym etapie wprowadzonej procedury. Artykuł nie odwołuje się do analogicznych doświadczeń zagranicznych i ma charakter dyskusyjny, skupiając się na wykazaniu błędów i problemów, wymagających zdaniem autora naprawy.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Dominika Hołuj

Prace Geograficzne, Zeszyt 177, First View (2024), s. 51-72

W artykule przedstawiono wyniki analizy zbiorowości stowarzyszeń zwykłych działających w/na rzecz obiektów i przestrzeni dziedzictwa. Wyniki zaprezentowano w ujęciu regionalnym i w podziale na typy organizacji odnoszące się do celów ich aktywności w obiektach i przestrzeniach dziedzictwa. Rezultaty badania wskazują, że stowarzyszenia zwykłe stosunkowo rzadko podejmują bezpośrednie działania wobec obiektów i przestrzeni, zasadniczo wykorzystują swój potencjał do realizacji celów popularyzatorskich, edukacyjnych, dokumentacyjnych, strażniczych i rzeczniczych (szczególnie zwracając uwagę na dziedzictwo lokalne, obiekty niszczejące, opuszczone). Najwięcej organizacji zidentyfikowano w województwach: mazowieckim, wielkopolskim, śląskim, małopolskim i dolnośląskim, najmniej zaś w opolskim, podlaskim, lubuskim, warmińsko-mazurskim, podkarpackim i świętokrzyskim. Wyraźnie dominują organizacje realizujące cele w zakresie: pielęgnowania kultury lokalnej i regionalnej, podtrzymywania pamięci o wydarzeniach, postaciach historycznych i okresie w dziejach oraz opieki nad wybranym typem dziedzictwa materialnego. Podkreślenia wymaga fakt, że rozmieszczenie organizacji działających w i na rzecz obiektów i przestrzeni dziedzictwa w podziale na typy działalności wskazuje zupełnie inne obszary ich koncentracji w stosunku do statystyk dla całej zbiorowości.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Alicja Krzemińska, Anna Zaręba, Kamil Pawłowski, Anna Dzikowska

Prace Geograficzne, Zeszyt 177, First View (2024), s. 73-94

Celem artykułu jest porównanie stanu zachowania i walorów krajobrazowych oraz kulturowych cmentarzy położonych w Miłkowie w gminie Podgórzyn w południowo- -zachodniej części Polski (woj. dolnośląskie) oraz prezentacja wyników powiązań krajobrazowo- przyrodniczych i analizy dziedzictwa kulturowego wiejskich cmentarzy przykościelnych. Na potrzeby artykułu przeprowadzono następujące analizy: uwarunkowań historycznych cmentarzy przykościelnych w Miłkowie, zmian struktury funkcjonalno-przestrzennej badanego obszaru wiejskiego, zmian elementów struktury krajobrazu wsi i cmentarzy oraz analizę systemu wielkoskalowych połączeń tworzących niebiesko-zieloną infrastrukturę w skali regionalnej i lokalnej. Stwierdzono, że obydwa zachowane do dziś cmentarze wraz z kościołami w Miłkowie posiadają dużą wartość historyczną i artystyczną oraz kompozycyjno- architektoniczną. Obydwa cmentarze w Miłkowie, aczkolwiek niepołączone z sobą przyrodniczo, wzbogacają bioróżnorodność wsi i tworzą ważne wnętrze krajobrazowo-przyrodnicze z dominantami w postaci wież kościelnych. Ich znaczenie w lokalnym i regionalnym systemie niebiesko-zielonej infrastruktury powinno być priorytetem w przyszłych planach zagospodarowania wsi.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Magdalena Kwiek

Prace Geograficzne, Zeszyt 177, First View (2024), s. 95-114

Kwestia kształtowania przestrzeni publicznych, choć jest tematem licznych analiz, rzadko odnosi się bezpośrednio do obszarów wiejskich. Tymczasem coraz częściej pojawia się potrzeba tworzenia i modernizacji wspólnych przestrzeni na terenach wiejskich. Celem pracy była ocena znaczenia rewitalizacji i potencjału turystycznego przestrzeni publicznej w opinii osób decydujących o zagospodarowaniu przestrzennym gmin powiatu tarnowskiego. W badaniach zastosowano kwestionariusz ankiety on-line przesłany do urzędów 16 gmin wiejskich i miejsko-wiejskich powiatu tarnowskiego oraz wywiady z przedstawicielami urzędów odpowiedzialnych za planowanie przestrzenne i promocję gminy. Wykazano, że gminy powiatu tarnowskiego są atrakcyjne pod względem turystycznym i zarówno mieszkańcy, jak i turyści chętnie korzystają z dostępnych elementów przestrzeni publicznej. Włodarze gmin doceniają znaczenie przestrzeni publicznej w życiu mieszkańców oraz w promocji gminy i w planach zagospodarowania często ujmują rewitalizację oraz tworzenie nowych miejsc wspólnych.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Wojciech Maciejowski

Prace Geograficzne, Zeszyt 177, First View (2024), s. 115-134

Typologia to jedna z najważniejszych procedur umożliwiających podział i systematyzowanie jednostek taksonomicznych w środowisku przyrodniczym, której efektem jest mapa typów klasyfikowanych jednostek. Główny cel pracy stanowiło opracowanie typologii środowiska przyrodniczego południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej przy wykorzystaniu metody indukcyjnej (kartowanie terenowe), a także sprawdzenie, czy granice wyróżnionych jednostek jakkolwiek nawiązują swoim przebiegiem do granic najnowszych podziałów regionalnych i krajobrazowych Polski, przeprowadzonych metodami dedukcyjnymi. Obszarem badań była urozmaicona wapiennymi ostańcami i rozcięta głębokimi dolinami krasowymi wierzchowina Wyżyny Olkuskiej, a także fragmenty obniżenia Rowu Krzeszowickiego i zrębu Garbu Tenczyńskiego. Rezultatem przeprowadzonego kartowania było wyodrębnienie 872 odrębnych jednostek (uroczysk), zgrupowanych później w 22 typy. Za główne kryteria typologii uznano różnorodność geologiczno-morfologiczną, typy gleb i zmienność potencjalnej roślinności naturalnej, a więc elementy uznane przez German (1992) za najbardziej reprezentatywne. Przyjmując te kryteria dokonano grupowania typologicznego, a w wyniku nałożenia cech wskaźnikowych uzyskano cztery typy środowiska przyrodniczego, którymi są: I – typ środowiska dolin martwych wyciętych w skałach średnio i bardzo odpornych, z kompleksem mad i gleb deluwialnych oraz potencjalnym zbiorowiskiem łęgów i grądów niskich; II – typ środowiska sterasowanych den dolin, wyciętych w skałach mało odpornych, z kompleksem mad oraz potencjalnym zbiorowiskiem łęgów i grądów niskich; III – typ środowiska wysoczyzn zbudowanych ze skał mało odpornych, z kompleksem gleb płowych, brunatnych i deluwialnych próchnicznych oraz potencjalnym zbiorowiskiem grądów wysokich; IV – typ środowiska wyżyn węglanowych zbudowanych ze skał średnio i bardzo odpornych, z kompleksem rędzin i gleb płowych oraz potencjalnym zbiorowiskiem buczyn, borów mieszanych i grądów wysokich.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Piotr Windak

Prace Geograficzne, Zeszyt 177, First View (2024), s. 135-146

Celem artykułu jest przedstawienie teoretycznego zarysu zachodzącej wzajemnej relacji pomiędzy miejskim krajobrazem a człowiekiem i jej wpływu na szczęście jednostki. W artykule omówiono pojęcia szczęścia i miejskiego szczęścia oraz miasta i jego krajobrazu, a także przedstawiono przegląd istniejącej literatury międzynarodowej oscylującej wokół relacji pomiędzy miejskim krajobrazem i miejskim szczęściem, aby w rezultacie przedstawić teoretyczny zarys relacji krajobraz – szczęście. Krajobraz wpływa na dobrostan oraz warunki obiektywne i subiektywne wysokiej jakości życia człowieka, niezależnie od tego, czy zdefiniujemy go jako przestrzeń informacji i źródło znaczeń, czy jako skomplikowany system przestrzenny obejmujący elementy abiotyczne, biotyczne i antropogeniczne. Krajobraz i jego widok tworzy kadr codziennej egzystencji człowieka i oddziałuje na odczucie przywiązania, bezpieczeństwa, doznania estetyczne oraz stanowi źródło niezbędnych dla życia człowieka usług ekosystemowych. Jest istotnym elementem w procesie poznawania i waloryzowania przestrzeni życia człowieka.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Irena Żurawska-Bartosik

Prace Geograficzne, Zeszyt 177, First View (2024), s. 147-164

Celem artykułu było przedstawienie wyników badania opinii gestorów bazy turystyki wiejskiej wobec prowadzenia działalności agroturystycznej oraz ich relacji z gośćmi. Artykuł stanowi ogólne spojrzenie na kluczowe aspekty funkcjonowania obiektów turystyki wiejskiej, podkreślając znaczenie budowania lojalności gości, efektywnej współpracy z różnymi podmiotami, rozwijania kompetencji menedżerskich oraz zrozumienia motywacji nieekonomicznych przy rozpoczynaniu działalności w branży turystycznej. Współczesny rozwój infrastruktury noclegowej w turystyce wiejskiej na Białorusi stanowi zjawisko społeczne, które można rozpatrywać na dwa sposoby: w aspekcie finansowym oraz społecznym. Aspekt finansowy przedsiębiorstw turystycznych w odniesieniu do społeczności wiejskiej polega głównie na przewidywanych i realnych korzyściach ekonomicznych, jakie przynoszą działalność turystyczna i świadczenie usług dla gości. Z relacji uczestników badań wyraźnie wynika, że turystyka wiejska odgrywa istotną rolę w rozwoju osobistym i samorealizacji jednostek, zwłaszcza w kontekście gestorów obiektów, dla których praca ta jest „spełnieniem duchowym”. Goście powracający dodatkowo świadczą o budowaniu silniejszych powiązań między właścicielami miejsc noclegowych, ich rodzinami a odwiedzającymi.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Pliki do pobrania

Pobierz PDF Spis treści PDF Pobierz PDF Strony tytułowe i redakcyjne PDF Pobierz PDF Wydawnictwa IGiGP UJ PDF