FAQ
T_LOGIN Zaloguj się

Nie masz jeszcze konta?

T_REGISTER Zarejestruj się

Prace Geograficzne

logo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Wyniki wyszukiwania

wyszukiwarka prosta

szukaj np. “cognitive architectures” AND 1993-200 NOT Urban
wyszukiwanie zaawansowane
np. 1234-6789
np. 10.4467/16890027AP.16.022.6009
np. Uniwersytet Jagielloński

Zeszyt 144

Udostępnij udostępnij __T_ARROW_DOWN

2016 Następne

Data publikacji: 13.05.2016

Licencja: Żadna

Redakcja

Redaktorzy zeszytu Jolanta Święchowicz, Mirosław Mika

Sekretarz redakcji Grzegorz Micek

Redaktor naczelny Jolanta Święchowicz

Zawartość numeru

Paweł Jokiel, Beata Stanisławczyk

Prace Geograficzne, Zeszyt 144, 2016, s. 9-33

https://doi.org/10.4467/20833113PG.16.001.5126
Celem opracowania jest wielopłaszczyznowa analiza zmian oraz wieloletniej zmienności sezonowej struktury odpływu rzecznego w zlewniach położonych w różnych regionach Polski. Oceny stopnia sezonowości przepływu poszczególnych rzek w wieloleciu dokonano na podstawie indeksu sezonowości zaproponowanego przez Markhama (1970). Materiał hydrometryczny stanowiły szeregi przepływów dobowych z 40 przekrojów wodowskazowych z wielolecia 1951–2010. Obliczone średnie indeksy sezonowości przepływów badanych rzek zawierające się w przedziale 8%–37% oraz zakres ich zmienności w wieloleciu, świadczą o podobieństwie skali i dynamiki zmian sezonowych przepływów do zmian zaobserwowanych w obrębie wieloletnich sum opadów atmosferycznych (Kożuchowski, Wibig 1988) oraz odpływów całkowitych ze zlewni z obszaru środkowej Polski (Bartnik, Jokiel 2001). Jednocześnie, jak się wydaje, sezonowa struktura odpływu rzecznego jest nadal w Polsce dość stabilnym w czasie i przestrzeni elementem ustroju rzecznego. Statystycznie istotne trendy (α=0,05) w wieloletnich szeregach indeksów sezonowości zaobserwowano jedynie w siedmiu rzekach. Najmniejszą sezonowością przepływu charakteryzują się rzeki pojezierne i przymorskie. Najsilniej zarysowaną sezonową strukturę odpływu mają zaś rzeki karpackie o ustroju pluwialno- niwalnym oraz niwalno-pluwialnym, a także rzeki nizinne o ustroju niwalnym silnie wykształconym. Współczynniki korelacji wzajemnej obliczone dla szeregów czasowych rocznych indeksów sezonowości poszczególnych rzek dowodzą, że sezonowa struktura odpływu zmienia się w wieloleciu niemal synchronicznie w rzekach sąsiednich, a podobnie w rzekach odwadniających te same regiony.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Andrzej Kostrzewski

Prace Geograficzne, Zeszyt 144, 2016, s. 35-47

https://doi.org/10.4467/20833113PG.16.002.5127
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Andrzej Kostrzewski, Zbigniew Zwoliński, Małgorzata Mazurek, Alfred Stach, Anna Dmowska

Prace Geograficzne, Zeszyt 144, 2016, s. 49-67

https://doi.org/10.4467/20833113PG.16.003.5128
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Michał Zatorski, Paweł Franczak

Prace Geograficzne, Zeszyt 144, 2016, s. 69-89

https://doi.org/10.4467/20833113PG.16.004.5129
Antropogeniczne formy rzeźby stanowią ważny element krajobrazu Magurskiego Parku Narodowego. Gospodarka prowadzona na jego obszarze przez wieki doprowadziła do znacznych przekształceń rzeźby i stosunków wodnych. Zamieszkujący go Łemkowie zajmowali się pasterstwem, gospodarką rolno-leśną, obróbką surowców skalnych czy pozyskiwaniem tzw. oleju drzewnego. Gwałtowny przyrost liczby ludności doprowadził do intensywnego zagęszczenia zabudowy na przełomie XIX i XX w. oraz zwiększenia antropopresji. Po zakończeniu II wojny światowej w latach 1946–1947 wysiedlono większość mieszkańców Beskidu Niskiego. Wówczas nastąpiła zmiana użytkowania gruntów. Stoki górskie, które do tej pory były wykorzystywane rolniczo jako pastwiska i pola uprawne, poddane zostały zalesieniu lub stopniowo podlegały wtórnej sukcesji roślinnej. Mimo obecnie małej gęstości zaludnienia i rozproszonej zabudowy Magurskiego Parku Narodowego formy antropogeniczne są nadal bardzo wyraźne. Ze względu na ich pierwotne przeznaczenie można wyróżnić formy związane z: dawną zabudową mieszkalną i gospodarczą, gospodarką rolno-leśną i eksploatacją surowców skalnych, kultem religijnym oraz działaniami militarnymi z okresu I i II wojny światowej. Lokalnie na ślady dawnej kultury materialnej nakładają się również efekty działalności gospodarczej, podjętej na tym obszarze po II wojnie światowej. Na podstawie badań zinwentaryzowano najciekawsze obiekty i formy świadczące o antropogenicznej georóżnorodności. Szczególnie istotne pod tym względem są tu zespoły teras rolnych w Nieznajowej, Ciechani, Żydowskiem i Rozstajnem. Wyraźne ślady dawnej zabudowy mieszkaniowej i gospodarczej, w postaci m.in. podmurówek domów, piwnic oraz studzienek i ujęć wody, zachowały się w dawnym przysiółku Parszywskie w Hucie Polańskiej. Z kolei liczne ślady obiektów militarnych z okresu II wojny światowej znajdują się na stokach góry Baranie, Nad Tysowym, Wysokie oraz Dąb. Na obszarze Magurskiego Parku Narodowego liczną grupę stanowią również obiekty związane z kultem religijnym. Podczas badań zaobserwowano efekty ewidentnej renaturalizacji, a przez to również zanikania antropogenicznych form rzeźby. Dokładna ich inwentaryzacja skłania do zabezpieczenia wielu miejsc pod kątem zachowania wielowiekowej antropogenicznej georóżnorodności.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Szymon Wiśniewski

Prace Geograficzne, Zeszyt 144, 2016, s. 91-104

https://doi.org/10.4467/20833113PG.16.005.5130
W artykule przedstawiono analizę przestrzennego zróżnicowania dostępności do sieci drogowej województwa łódzkiego. Polem podstawowym badania była gmina. Dla każdej z gmin ustalono liczbę jej mieszkańców zgodnie z Bankiem Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego na koniec 2014 r. Drugim elementem prowadzonego badania były węzły drogowe i skrzyżowania dróg rozmieszczone we wcześniej wskazanym zakresie przestrzennym analizy. Badanie przeprowadzono w dwóch wariantach – przyjmując obecny układ węzłowych elementów sieci transportowych oraz układ, jaki przyniosą inwestycje, które dziś, zgodnie z planami GDDKiA, są w fazie realizacji lub planowania. Całość postępowania badawczego podzielono na trzy główne etapy. Pierwsze dwa z nich wynikają z zastosowania dwuetapowej metody analizy obszarów rynkowych. Pierwsza część z dwuetapowej metody opiera się na określeniu obszaru oddziaływania każdego węzła/skrzyżowania, przyjmując graniczną wartość czasu dojazdu. Każdemu węzłowi/skrzyżowaniu przypisano wagę odpowiadającą ich znaczeniu w regionalnej sieci drogowej. Druga część postępowania skupia się zaś na gminach i wskazuje poziom dostępności każdej z nich do regionalnej sieci drogowej. Trzeci, ostatni, etap badania to wskazanie, na podstawie wcześniej uzyskanych wyników, obszarów województwa łódzkiego wyróżniających się in plus lub in minus pod względem dostępności. Istotność zależności przestrzennych zmiennej w obrębie określonego promienia wykonano, stosując miarę lokalnej autokorelacji przestrzennej zaproponowanej przez Getisa i Orda (1995). Stwierdzono wyraźne zróżnicowanie poziomu dostępności mieszkańców poszczególnych gmin do punktowych elementów drogowej sieci transportowej. Pomimo realizowanych i planowanych inwestycji w tym zakresie uwidaczniają się obszary szczególnego zapóźnienia w odniesieniu do dostępności do sieci drogowej. Jednocześnie należy zwrócić dużą uwagę na potencjał czterech obszarów województwa. Ponadprzeciętny poziom dostępności gmin wchodzących w ich skład może stanowić o przewadze konkurencyjnej jako potencjalnych miejsc działalności inwestycyjnej.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Jakub Taczanowski

Prace Geograficzne, Zeszyt 144, 2016, s. 105-125

https://doi.org/10.4467/20833113PG.16.006.5131
Celem artykułu jest próba udowodnienia tezy, że komunikacja tramwajowa w porównaniu z innymi środkami transportu miejskiego w bardzo wysokim, a w pewnych warunkach być może największym, stopniu realizuje założenia zrównoważonego transportu w obszarach zurbanizowanych. Jej bardzo wysokie potencjalne możliwości w tym zakresie wiążą się przede wszystkim z niewielkim negatywnym oddziaływaniem na środowisko, wysoką dostępnością przestrzenną przystanków również dla osób o ograniczonej sprawności poruszania się, a także istotną możliwością kształtowania przestrzeni miejskiej. W opracowaniu poddano analizie inwestycje tramwajowe zrealizowane od 2000 r. w miastach posiadających wcześniej tego typu komunikację – Krakowie i Linzu, oraz dwie zbudowane od podstaw sieci – we Florencji i Nicei. Potencjał tramwaju w kształtowaniu zrównoważonego transportu nie jest jeszcze w pełni wykorzystany, szczególnie w Krakowie, gdzie inwestycje w komunikację szynową realizowane są razem ze znaczącą rozbudową równoległej infrastruktury drogowej. Nawet jednak miasta mające możliwość kształtowania od podstaw nowoczesnej komunikacji tramwajowej w świetle paradygmatu zrównoważonego transportu (Florencja, Nicea) często nie wykorzystują wszystkich istniejących w tym zakresie możliwości.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Anna Łobodzińska

Prace Geograficzne, Zeszyt 144, 2016, s. 127-142

https://doi.org/10.4467/20833113PG.16.007.5132
Demograficzne starzenie się społeczeństwa to problem o wymiarze globalnym. W 2011 r. 11% światowej populacji stanowiły osoby w wieku 60 lat i więcej, do 2050 r. co piąty mieszkaniec Ziemi znajdzie się w tej grupie. Jeszcze do niedawna starzenie się populacji utożsamiane było wyłącznie z krajami wysoko rozwiniętymi. Obecnie znaczna część populacji osób starszych żyje w krajach Globalnego Południa. Co więcej, tempo demograficznego starzenia w tej części świata jest i będzie szybsze niż w krajach wysoko rozwiniętych. Coraz większy udział osób starszych w globalnej populacji niesie z sobą szereg wyzwań, tym istotniejszych, że osoby te są uczestnikami i „współtwórcami” zrównoważonego rozwoju. Konsekwencje demograficznego starzenia nadal postrzegane są przeważnie jako zagrożenie dla rozwoju państw i gospodarek. Coraz częściej podkreśla się jednak rolę osób starszych jako zasobu, a nie obciążenia, oraz polityk, które są szansą na przekształcenie barier związanych ze starzeniem się ludności w możliwości dalszego rozwoju. Kraje Globalnego Południa, w których starzenie się populacji jest zjawiskiem nowym, nierozpoznanym, a jednocześnie zachodzącym gwałtownie, stają w obliczu sytuacji, w której przemiany demograficzne wyprzedziły wzrost gospodarczy.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Paweł Krzemień

Prace Geograficzne, Zeszyt 144, 2016, s. 143-161

https://doi.org/10.4467/20833113PG.16.008.5133
W artykule omówiono specyfikę społeczno-gospodarczą regionu autonomicznego Nawarry (Hiszpania) oraz scharakteryzowano sposób funkcjonowania instytucji otoczenia biznesu oddziałujących na jego rozwój. Położenie regionu oraz bogata przeszłość wpływają na wysoką pozycję gospodarczą regionu na tle kraju. W artykule zaprezentowano funkcjonujący w regionie Nawarry model współdziałania różnych instytucji regionalnych oraz przedstawiono wdrażane plany unowocześnienia gospodarki regionalnej. Stwierdzono, że współpracę pomiędzy sektorem gospodarczym, naukowym a instytucjami otoczenia biznesu i władzami lokalnymi można uważać za determinantę rozwoju regionalnego. W artykule odniesiono się do konkretnych działań administracji regionalnej wynikających z wdrażania planów technologicznych oraz strategii rozwoju do roku 2030. Odniesiono się również do branż gospodarki uznanych za kluczowe w regionie oraz ukazano pozycję regionu na tle Hiszpanii z wykorzystaniem wybranych wskaźników ekonomicznych.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Pliki do pobrania

Pobierz PDF Spis treści PDF Pobierz PDF Strona redakcyjna PDF Pobierz PDF Wydawnictwa Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ PDF

Słowa kluczowe: indeks sezonowości, odpływ rzeczny, Polska, geoecosystem, observation, experiment, geomorphological monitoring, geoecology, Integrated Environmental Monitoring, Upper Parsęta catchment, spatial variability of physical and chemical properties of river water, hydrochemical classification, fuzzy-k-means, Beskid Niski, formy antropogeniczne, renaturalizacja, georóżnorodność, dostępność przestrzenna, sieć drogowa, dwuetapowa metoda określania obszarów rynkowych, autokorelacja przestrzenna, województwo łódzkie, transport zrównoważony, zrównoważony transport miejski, komunikacja tramwajowa, zrównoważony rozwój miasta, starzenie się populacji, globalne starzenie się, zrównoważony rozwój, aktywne starzenie się, rozwój regionalny, innowacje, współpraca, instytucje otoczenia biznesu, klastry, Nawarra