FAQ
logo Uniwersytetu Jagiellońskiego

2013 Następne

Data publikacji: 02.2014

Licencja: Żadna

Redakcja

Redaktor zeszytu Andrzej Kacprzak

Sekretarz redakcji Grzegorz Micek

Redaktor naczelny Wiesław Ziaja

Zawartość numeru

Cezary Kabała, Adam Bogacz, Bernard Gałka, Kamil Jezierski, Beata Łabaz, Jarosław Waroszewski

Prace Geograficzne, Zeszyt 135, 2013 , s. 7-20

https://doi.org/10.4467/20833113PG.13.020.1548
Efektywna pojemność wymiany kationów w powierzchniowych warstwach gleb Gór Stołowych oscyluje wokół 8–10 cmol(+) kg-1, z czego aż do 60% zajmuje glin wymienny. Suma kationów zasadowych zależy od zawartości materii organicznej oraz od uziarnienia gleb, powiązanego z rodzajem skały macierzystej. Największa jest w glebach wytworzonych zwietrzelin mułowców kredowych, mniejsza z piaskowców permskich i granitów, najmniejsza z piaskowców kredowych. Spośród gleb wytworzonych z mułowców najuboższe w kationy zasadowe (2–2,5 cmol(+) kg-1) są gleby brunatne kwaśne. Gleby płowe mają sumę kationów zasadowych dwu-, a gleby brunatne właściwe – trzykrotnie wyższą. Wysycenie kompleksu sorpcyjnego zasadami osiąga 60% w glebach brunatnych właściwych i 45–47% w glebach płowych, a w glebach brunatnych kwaśnych, wytworzonych zarówno z mułowców, jak i granitów oraz piaskowców permskich, tylko 25%. Suma wymiennych kationów zasadowych oraz stopień wysycenia kationami zasadowymi wyraźnie różnicują warunki troficzne siedlisk leśnych Gór Stołowych, odzwierciedlając współoddziaływanie podłoża geologicznego i typologicznych procesów glebotwórczych.
Czytaj więcej Następne

Łukasz Musielok, Andrzej Kacprzak, Joanna Opyrchał

Prace Geograficzne, Zeszyt 135, 2013 , s. 21-40

https://doi.org/10.4467/20833113PG.13.021.1549
W artykule zaprezentowano wyniki badań właściwości gleb rozwiniętych na podłożu skał ryolitowych, a jednocześnie udokumentowano zróżnicowanie pokrywy glebowej dotychczas mało rozpoznanego obszaru Sudetów jakim, są Góry Kamienne. Zaobserwowano duże zróżnicowanie właściwości gleb mimo względnie jednorodnego podłoża skalnego. Specyfika wietrzenia masywnych skał ryolitowych przejawiająca się powstawaniem grubofrakcyjnych pokryw i bardzo niewielkiej ilości części ziemistych odzwierciedla się we właściwościach gleb, które charakteryzują się m. in. bardzo dużą przepuszczalnością. Badane gleby odznaczają się również dużą zawartością materii organicznej, która często mechanicznie transportowana jest w dół profilu glebowego. Duża przepuszczalność gleb i kwaśny odczyn sprzyjają zachodzeniu procesu bielicowania, który występuje jednak jedynie w szczególnych sytuacjach morfologicznych, w miejscach, gdzie gromadzi się znaczna ilość drobnych frakcji. Duże zróżnicowanie właściwości gleb wytworzonych na podłożu ryolitów wynika z wpływu ukształtowania terenu, nachylenia stoków oraz zachodzenia procesów morfogenetycznych, a także wpływu zróżnicowanych warunków klimatycznych związanych z wysokością n.p.m.
Czytaj więcej Następne

Łukasz Pawlik

Prace Geograficzne, Zeszyt 135, 2013 , s. 41-56

https://doi.org/10.4467/20833113PG.13.022.1550

Karkonosze są masywem w granicach Sudetów, w którym powierzchniowe procesy degradacyjne są najbardziej aktywne. Dotyczy to przede wszystkim obszarów powyżej górnej granicy lasu, powierzchni stoków przekształconych antropogenicznie i koryt rzecznych. W dotychczasowych badaniach nie brano pod uwagę procesu saltacji wykrotowej, a domena morfogenetyczna piętra leśnego rzadko była przedmiotem szczegółowych analiz geomorfologicznych. Wyniki prezentowanych tu badań sugerują, że saltacja wykrotowa powodowana przede wszystkim przez częste epizody wiatru fenowego jest prawdopodobnie najważniejszym czynnikiem prowadzącym do biomechanicznego przekształcania pokryw stokowych w reglu górnym Karkonoszy. Może być czynnikiem inicjującym nie tylko szereg dalszych procesów geomorfologicznych (erozji, odpadania, osypywania i in.) w obrębie karp i zagłębień posaltacyjnych, ale również glebotwórczych, w tym regresyjnego przemodelowania profili glebowych.

Czytaj więcej Następne

Mateusz Stolarczyk

Prace Geograficzne, Zeszyt 135, 2013 , s. 57-72

https://doi.org/10.4467/20833113PG.13.023.1551

Celem pracy było przedstawienie zawartości różnych form fosforu (Ptot, Porg, P-Al, P-Fe, P-Ca, Plab) w profilu glebowym typowych gleb łąk porolnych w Tarnawie Wyżnej (Bieszczady Zachodnie) oraz zaprezentowanie przestrzennego zróżnicowania tych form w poziomach stropowych gleb w nawiązaniu do podstawowych właściwości gleby i występującego na tym terenie składowiska nawozów mineralnych. W toku badań laboratoryjnych oznaczono podstawowe właściwości gleby oraz wykonano szereg ekstrakcji form fosforu (Porg, Plab, P-Al, P-Fe, P-Ca). Całkowita zawartość fosforu została obliczona jako suma fosforu związanego we frakcjach mineralnej i organicznej. Badane gleby charakteryzują się zawartością fosforu typową dla gleb występujących w średnich szerokościach geograficznych oraz typowym rozkładem poszczególnych frakcji fosforu dla gleb słabo kwaśnych. Ponadto stwierdzono, że wpływ składowiska na ogranicza się do najbliższego sąsiedztwa pryzmy nawozów.

Czytaj więcej Następne

Jarosław Waroszewski, Cezary Kabała, Katarzyna Koszelnik

Prace Geograficzne, Zeszyt 135, 2013 , s. 87-100

https://doi.org/10.4467/20833113PG.13.025.1553
Prezentowany w niniejszym opracowaniu materiał potwierdza występowanie nieciągłości litologicznych w bielicach z reguły na styku poziomów E i B. Obserwacje te uwierzytelnia analiza uziarnienia wyraźnymi zmianami zawartości podfrakcji piasku średniego, grubego i drobnego oraz pyłu drobnego i iłu. Na występowanie strefy nieciągłości wskazują także wskaźniki sedymentologiczne, w tym przede wszystkim przeciętne średnice ziaren, jak również wartości parametru asymetrii rozkładu uziarnienia. Opierając się na przedstawionych argumenty można wysunąć wniosek o heterogenicznej budowie bielic wytworzonych ze zwietrzelin górnokredowych piaskowców w Górach Stołowych.
Czytaj więcej Następne

Katarzyna Wasak

Prace Geograficzne, Zeszyt 135, 2013 , s. 101-120

https://doi.org/10.4467/20833113PG.13.026.1554
Budowa poziomów organicznych i próchnicznych jest odzwierciedleniem warunków środowiska, w jakich kształtuje się gleba, toteż zagadnienie morfologii materii organicznej jest bardzo istotne dla zrozumienia warunków i procesów ją kształtujących. W lasach Tatr Zachodnich istnieje duże zróżnicowanie czynników, które wpływają na kształtowanie właściwości gleb oraz materii organicznej. W podłożu występują łupki ilaste oraz skały węglanowe (wapienie i dolomity). Na dużych obszarach w miejsce naturalnych lasów bukowojodłowych nasadzono świerki, które zmieniły środowisko glebowe, a w konsekwencji także właściwości materii organicznej. Celem opracowania jest ocena przydatności Systematyki gleb Polski (2011), Klasyfikacji gleb leśnych Polski (2000) oraz nowo zaproponowanej klasyfikacji typów materii organicznej Jabiola i współautorów (2013) do określenia zróżnicowania morfologii materii organicznej tych gleb w nawiązaniu do warunków środowiska.
Czytaj więcej Następne