Kationowa pojemność wymienna gleb na różnym podłożu geologicznym w Górach Stołowych

Cezary  Kabała; Adam  Bogacz; Bernard  Gałka; Kamil  Jezierski; Beata  Łabaz; Jarosław  Waroszewski

Kationowa pojemność wymienna gleb na różnym podłożu geologicznym w Górach Stołowych

Data publikacji: 02.2014

Prace Geograficzne, 2013 , Zeszyt 135, s. 7-20

https://doi.org/10.4467/20833113PG.13.020.1548

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Kationowa pojemność wymienna gleb na różnym podłożu geologicznym w Górach Stołowych

Abstrakt

Efektywna pojemność wymiany kationów w powierzchniowych warstwach gleb Gór Stołowych oscyluje wokół 8–10 cmol(+) kg-1, z czego aż do 60% zajmuje glin wymienny. Suma kationów zasadowych zależy od zawartości materii organicznej oraz od uziarnienia gleb, powiązanego z rodzajem skały macierzystej. Największa jest w glebach wytworzonych zwietrzelin mułowców kredowych, mniejsza z piaskowców permskich i granitów, najmniejsza z piaskowców kredowych. Spośród gleb wytworzonych z mułowców najuboższe w kationy zasadowe (2–2,5 cmol(+) kg-1) są gleby brunatne kwaśne. Gleby płowe mają sumę kationów zasadowych dwu-, a gleby brunatne właściwe – trzykrotnie wyższą. Wysycenie kompleksu sorpcyjnego zasadami osiąga 60% w glebach brunatnych właściwych i 45–47% w glebach płowych, a w glebach brunatnych kwaśnych, wytworzonych zarówno z mułowców, jak i granitów oraz piaskowców permskich, tylko 25%. Suma wymiennych kationów zasadowych oraz stopień wysycenia kationami zasadowymi wyraźnie różnicują warunki troficzne siedlisk leśnych Gór Stołowych, odzwierciedlając współoddziaływanie podłoża geologicznego i typologicznych procesów glebotwórczych.

The effective cation exchange capacity in the surface layers of soils in the Stołowe Mountains reached mean values of 8–10 cmol(+) kg-1, of which up to 60% is exchangeable aluminum. The sum of base cations depends on the organic carbon content and particle-size distribution, related to the parent rock type. The largest sum is in soils derived from Cretaceous mudstones, followed by Permian sandstones and granite, whereas the smallest – from the Cretaceous sandstones. Among the soils derived from mudstones, Dystric Cambisols have the smallest base cation sum (2–2.5 cmol(+) kg-1), Luvisols have a two-fold higher and Eutric Cambisols – a three-fold higher one. The mean base saturation achieved 60% in Eutric Cambisols and 45% in Luvisols, while in Dystric Cambisols developed both from mudstones, Permian sandstones and granites it was on average 25% only. The sum of exchangeable base cations and base saturation in soils clearly differentiate the trophic status of forest habitats in the Stołowe Mountains, reflecting the interactions of geology and typological soil-forming processes.

Słowa kluczowe

kationy wymienne, gleby brunatne, gleby bielicowe

exchangeable cations, Cambisols, Podzols

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Brożek S., zwydak M., 2003, Atlas gleb leśnych Polski, CiLP, Warszawa.

Drozd J., Licznar M., Weber J., Jamroz E., Dradrach A., 1998, Degradacja gleb w niszczonych ekosystemach Karkonoszy i możliwości jej zapobiegania, PTSH, Wrocław.

Gruba P., 2012, Zależności pomiędzy wybranymi właściwościami jonowymiennymi gleb leśnych oraz ich zmiany pod wpływem drzewostanów, zesz. nauk. Ur, 489, Kraków.

iUSS, 2006, World Reference Base for Soil Resources, 2nd edition, World Soil resources reports 103, fAo, rome.

Jaworska H., Długosz J., 1996, Kationowa pojemność wymienna i skład kationów wymiennych gleb płowych wytworzonych z utworów fluwioglacjalnych okolic Mochełka, roczniki Gleboznawcze, 47(3/4), 53–61.

Jędryszczak E., Miścicki S., 2001, Lasy Parku Narodowego Gór Stołowych, Szczeliniec, 5, 79–103.

Johnson C.E., 2002, Cation exchange properties of acid forest soils of the northeastern USA, European Journal of Soil Science, 53, 271–282.

Kabała C., Chodak T., Bogacz A., Łabaz B., Jezierski P., Gałka B., Kaszubkiewicz J., Glina B., 2011, Przestrzenne zróżnicowanie gleb i siedlisk Parku Narodowego Gór Stołowych, [w:] Chodak (red.), Geoekologiczne warunki środowiska przyrodniczego Parku Narodowego Gór Stołowych, WinD, Wrocław, 141–168.

Karczewska A., Bogacz A., Kabała C., Szopka K., Duszyńska D., 2006, Methodology of soil monitor- ing in a forested zone of the Karkonosze National Park with reference to the diversity of soil properties, Polish Journal of Soil Sciences, 39(2), 117–129.

Klasyfikacja Gleb Leśnych Polski, 2000, CiLP, Warszawa.

Maciaszek W., Gruba P., Lasota J., Wanic T., zwydak M., 2009, Właściwości fizyko-chemiczne gleb drzewostanów naturalnych i monokultur świerkowych w Beskidzie Zachodnim, Sylwan, 153(5), 338–345.

Marcos E., Calvo L., Marcos J. A., 2010, Tree effects on the chemical topsoil features of oak, beech and pine forests, European Journal of forest research, 129, 25–30.

Skiba S., Drewnik M., 1996, Odporność gleb pyłowych Pogórza Wielickiego na degradację chemiczną, zesz. nauk. UJ, Prace Geograficzne, 100, 113–123.

Świercz A., 2008, Chemical transformations in Podzolic soils induced by alkaline and acidic emissions in the Świętokrzyski Region of Poland, Polish Journal of Environmental Studies, 17(1), 129–138.

Van reeuwijk L.P., 2002, Procedures for soil analysis, iSriC, Wageningen.

Wojewoda J., Białek D., Bucha M., 2011, Geologia Parku Narodowego Gór Stołowych – wybrane zagadnienia, [w:] T. Chodak (red.), Geoekologiczne warunki środowiska przyrodniczego Parku Narodowego Gór Stołowych, WinD, Wrocław, 53–96.

Informacje

Informacje: Prace Geograficzne, 2013 , Zeszyt 135, s. 7-20

DOI: https://doi.org/10.4467/20833113PG.13.020.1548

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Kationowa pojemność wymienna gleb na różnym podłożu geologicznym w Górach Stołowych

Angielski: Cation exchange capacity of soils developed on various bedrock in the Stołowe Mountains