FAQ
T_LOGIN Zaloguj się

Nie masz jeszcze konta?

T_REGISTER Zarejestruj się

Wielogłos

Wyniki wyszukiwania

wyszukiwarka prosta

szukaj np. “cognitive architectures” AND 1993-200 NOT Urban
wyszukiwanie zaawansowane
np. 1234-6789
np. 10.4467/16890027AP.16.022.6009
np. Uniwersytet Jagielloński

Numer 1 (55) 2023 Narracje lokalne, regionalne, peryferyjne

Udostępnij udostępnij __T_ARROW_DOWN

2023 Następne

Data publikacji: 2023

Opis

Projekt okładki: Maciej Godawa.

Licencja: CC BY ikona licencji

Redakcja

Redakcja naukowa Paweł Bukowiec, Elżbieta Rybicka

Sekretarz redakcji Tomasz Kunz

Redaktor naczelny Paweł Bukowiec

Zawartość numeru

Rozprawy i szkice

Wojciech Browarny

Wielogłos, Numer 1 (55) 2023 Narracje lokalne, regionalne, peryferyjne, 2023, s. 1-15

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.23.001.17989
Artykuł opisuje pamięć zbiorową oraz pole tożsamości regionalnej współczesnych mieszkańców obszaru między Kwisą i Nysą Łużycką. Jest to obszar pograniczny i policentryczny, dlatego autor artykułu uwzględnia związki „polskich Łużyc” z identyfikacją ogólnopolską i serbołużycką, „poniemieckimi” śladami w lokalnym krajobrazie i dominującą regionalnie (dolno)śląskością. Z tej perspektywy omawia powieści Haliny Barań o tematyce łużyckiej, analizując historiozofię i geopolitykę jej prozy fabularnej, a także popularne tropy wykorzystane przez bogatyńską pisarkę, między innymi metafory „worka” i „trójstyku”.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Tomasz Kaliściak

Wielogłos, Numer 1 (55) 2023 Narracje lokalne, regionalne, peryferyjne, 2023, s. 17-40

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.23.002.17990
Artykuł koncentruje się wokół zagadnień paleontologii, nauki o skamieniałościach, ze szczególnym uwzględnieniem wątków paleobotanicznych poświęconych kopalnej roślinności. W XIX wieku paleontologia pozostawała w bliskim związku z filologią, reprezentowaną zarówno przez nauki o literaturze, jak i o języku. Autor wydobywa pojęcia „literatury kopalnej” (Adam Mickiewicz), „poezji kopalnej” (Ralph Waldo Emerson), wskazując na ich związek z „paleobotaniką nieświadomości” (Kazimierz Wyka), ujmowaną w perspektywie psychoanalitycznej (Eduard von Hartmann, Carl Gustav Jung, Charles Baudouin), jako archetyp zbiorowej, międzygatunkowej pamięci, sięgającej jakiegoś wspólnego przodka i praprzyczyny przypominającej o odwiecznym współistnieniu świata organicznego z nieorganicznym, roślinnego ze zwierzęcym, ludzkiego z nie-ludzkim. Autor zwraca także uwagę na ekologiczne i ekokrytyczne aspekty literatury kopalnej, którą postrzega jako skamieniałość śladową aktywności życiowej (ichnoskamieniałość) człowieka, składającą się na metawarstwę antropocenu.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Małgorzata Mikołajczak

Wielogłos, Numer 1 (55) 2023 Narracje lokalne, regionalne, peryferyjne, 2023, s. 41-59

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.23.003.17991
We współczesnej prozie zielonogórskiej, która po latach próbuje rozliczyć się z powojenną przeszłością, doświadczenie miejsca ma charakter topofreniczny. Topofrenia, kategoria zaproponowana przez Roberta Tally’ego w ramach postulowanej przez niego geografii afektywnej, pozwala diagnozować odczucia związane z zamieszkiwaniem w „poniemieckim” mieście, jawiącym się jako miejsce „schowane, zasłonięte”. Jej badawczy potencjał zostaje zoperacjonalizowany w charakterystyce narracji mapujących dynamiczne, powtarzalne interakcje, które zachodzą między afektem a miejscem, określanym za pomocą dwuznacznego epitetu jako „winne miasto”. Skojarzenia, wydobyte w grze semantycznej, obrazują mechanizm przechodzenia od „winy” do „wina”. Stąd kluczową figurą omawianej prozy jest enograficzny mnemotopos, który transmituje prekognitywne doznania i działa jak enoengram, przenosząc to, co „schowane, zasłonięte”, w obszar symbolicznego imaginarium.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Elżbieta Rybicka

Wielogłos, Numer 1 (55) 2023 Narracje lokalne, regionalne, peryferyjne, 2023, s. 61-87

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.23.004.17992
Artykuł koncentruje się na związkach gotycyzmu i regionalizmu w literaturze Dolnego Śląska. Autorka stawia pytanie o rolę imaginarium grozy w kształtowaniu psychotopografii regionu, w której przenikają się topografie realne, widmowe i afektywne. Ważny kontekst stanowi peryferyzacja regionu po transformacji politycznej, której skutkiem był regres ekonomiczny na Dolnym Śląsku. Gotycki regionalizm jest w związku z tym interpretowany jako reakcja na procesy społeczne, ekonomiczne czy polityczne zachodzące w skali lokalnej, jak i globalnej, ale postrzegane z peryferyjnego punktu widzenia. Jako pojęcie opisowe natomiast umożliwia rozpoznanie kilku aspektów: kluczowej roli relacji centro-peryferyjnych, interakcji lokalno-globalnych, wpływu późnego kapitalizmu, powrotu wypartych wydarzeń, tego, co niesamowite, grozy codzienności oraz wykluczania tego, co przekracza wewnętrzną normatywność regionalnych społeczności. Analizie poddane zostały wybrane utwory między innymi Joanny Bator, Olgi Tokarczuk, Henryka Wańka, Jakuba Bielawskiego, Macieja Bobuli.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Katarzyna Sawicka-Mierzyńska

Wielogłos, Numer 1 (55) 2023 Narracje lokalne, regionalne, peryferyjne, 2023, s. 89-110

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.23.005.17993
Artykuł składa się z dwóch części. Pierwsza zawiera podsumowanie i interpretację projektu „Nowy regionalizm w badaniach literackich”, zainicjowanego w 2012 przez Małgorzatę Mikołajczak i Elżbietę Rybicką, do którego dołączyli badacze między innymi z Białegostoku, Olsztyna, Katowic i Wrocławia. Autorka przygląda się zarówno recepcji zewnętrznej, analizując recenzje publikacji stanowiących pokłosie noworegionalistycznych konferencji, jak też wewnętrznej, czyli autodiagnozom formułowanym przez jego uczestników. Jednym z wniosków jest postulat wzmocnienia międzyregionalnej komparatystyki, czemu może posłużyć zastosowanie narzędzi wypracowanych w ramach przekładoznawstwa, zwłaszcza w jego kulturowej odmianie. Część druga została poświęcona białoruskiemu pisarzowi z Podlasia Sokratowi Janowiczowi, który traktował przekład jako sposób na przełamanie partykularnych determinant własnej twórczości i białoruskiej kultury.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Marta Tomczok

Wielogłos, Numer 1 (55) 2023 Narracje lokalne, regionalne, peryferyjne, 2023, s. 111-129

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.23.006.17994
Artykuł jest propozycją zastosowania nowego pojęcia „węglopolis”, które pozwala opisywać regiony wydobycia węgla kamiennego i regiony powydobywcze poprzez uwzględnienie zarówno ich geologii, jak i kultury górniczo-ekonomicznej. Węglopolis jest perspektywą literatury i sztuki, przydatną szczególnie w próbach oceny przeszłości regionów węglowych i projektowania ich przyszłości. Autorka pokazuje skorelowanie węglopolis z dostępną tradycją nazewniczą (Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, polis, megalopolis), jak i z badaniami nad karbocenem, wyszczególnionym wariantem antropocenu, w którym bierze się pod uwagę rolę węgla kamiennego w tworzeniu i niszczeniu społeczeństw, środowiska naturalnego oraz kultury.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Recenzje i omówienia

Elżbieta Winiecka

Wielogłos, Numer 1 (55) 2023 Narracje lokalne, regionalne, peryferyjne, 2023, s. 131-144

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.23.007.17995
Artykuł jest omówieniem dwóch tomów czasopisma MiroFor. Jego autorzy, znawcy twórczości Białoszewskiego, przedstawiają nowe perspektywy badań nad dziełem twórcy Pamiętnika z powstania warszawskiego. Po śmierci poety ukazało się wiele utworów nieznanych, niepublikowanych za jego życia, rzucających na nie nowe światło. W perspektywie nowej wrażliwości i nowych metodologii twórczość Białoszewskiego okazuje się wciąż ważna, aktualna i atrakcyjna dla czytelników. Tematy takie jak trauma wojenna, homoseksualizm, autobiografizm zyskują nowe oświetlenie. W tomach znajdują się także nieznane stenogramy nagrań i materiały archiwalne. To cenny materiał dla badaczy i miłośników Białoszewskiego. Oba tomy MiroFora prezentowane są jako cenne i inspirujące zaproszenie do wspólnej rozmowy o twórczości Mirona Białoszewskiego.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Katarzyna Ciemiera

Wielogłos, Numer 1 (55) 2023 Narracje lokalne, regionalne, peryferyjne, 2023, s. 145-159

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.23.008.17996
Artykuł stanowi recenzję książki Aleksandry Kremer The Sound of Modern Polish Poetry. Performance and Recording after World War II (2021), która bada nieomawiane dotąd zjawisko krystalizacji nowoczesnej kultury głosowych realizacji poetyckich w Polsce w drugiej połowie XX wieku, związane: po pierwsze, z narastającym zainteresowaniem poetek i poetów autorskimi realizacjami własnych utworów; po drugie, z przekraczaniem granic tekstu poprzez wykorzystywanie możliwości nowych technologii dystrybucji i reprodukcji dźwięku. Zasadniczym celem recenzji jest usytuowanie książki Kremer na tle badań nad związkami najnowszej literatury i dźwięku w dobie wtórnej oralności oraz ukazanie jej potencjalnego wpływu na literaturoznawczą dyskusję na temat sposobu funkcjonowania najnowszej literatury we współczesnej kulturze audiowizualn ej.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Pliki do pobrania

Pobierz PDF Spis treści PDF Pobierz PDF Strony tytułowe i redakcyjne PDF Pobierz PDF Noty o autorach PDF

Słowa kluczowe: Łużyce Wschodnie, Śląsk, regionalizm, współczesna polska powieść, Halina Barań, skamieniałości, paleobotanika, literatura kopalna, nieświadomość, archetyp, topofrenia, miejsce „schowane, zasłonięte”, geografia afektywna, wina, enograficzne imaginarium, enoengram, gotyk, gotycki regionalizm, widmontologia, psychotopografia, współczesna literatura polska, Olga Tokarczuk, Joanna Bator, Dolny Śląsk, nowy regionalizm, przekład kulturowy, Sokrat Janowicz, literatura białoruska, węglopolis, węgiel, utopia, metropolia, literatura, sztuka, Górny Śląsk, Zagłębie Dąbrowskie, Miron Białoszewski, poezja, dzieła wszystkie, reinterpretacja, archiwalia, inedita, nienormatywność, trauma, dwudziestowieczna poezja polska, głos autora, wtórna oralność, badania dźwiękowe, badania literackie

Informacje o finansowaniu

Publikacja dofinansowana przez Uniwersytet Jagielloński ze środków Wydziału Polonistyki.