Do czego literaturze regionalnej potrzebne jest imaginarium grozy? O gotycyzowaniu Dolnego Śląska
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEDo czego literaturze regionalnej potrzebne jest imaginarium grozy? O gotycyzowaniu Dolnego Śląska
Data publikacji: 2023
Wielogłos, 2023, Numer 1 (55) 2023 Narracje lokalne, regionalne, peryferyjne, s. 61 - 87
https://doi.org/10.4467/2084395XWI.23.004.17992Autorzy
Do czego literaturze regionalnej potrzebne jest imaginarium grozy? O gotycyzowaniu Dolnego Śląska
Why Does Regional Literature Need an Imaginarium of Horror? On Gothicizing Lower Silesia
The article focuses on the relationship between gothicism and regionalism in the literature of Lower Silesia. The author poses a question about the role of the imaginarium of horror in shaping the psychotopography of the region, in which real, spectral and affective topographies converge. An important context is the peripheralization of the region after the political transformation, which resulted in economic regression of Lower Silesia. Gothic regionalism is therefore interpreted as a reaction to social, economic and political processes taking place on a local and global scale, but perceived from a peripheral point of view. As a descriptive term, however, it allows to recognize several aspects: the key role of center-periphery relations, local-global interactions, the influence of late capitalism, the return of repressed events as the uncanny, the horror of everyday life and the exclusion of what exceeds the internal normativity of regional communities. Works of selected authors were analysed, e.g. Joanna Bator, Olga Tokarczuk, Henryk Waniek, Jakub Bielawski, Maciej Bobula.
Aguirre M., Geometria strachu. Wykorzystanie przestrzeni literackiej w literaturze gotyckiej, przeł. A. Izdebska [w:] Wokół gotycyzmów. Wyobraźnia, groza, okrucieństwo, red. G. Gazda, A. Izdebska, J. Płuciennik, Kraków: Universitas 2002.
Bator J., Ciemno, prawie noc, Warszawa: Grupa Wydawnicza Foksal 2012.
Bator J., Rok Królika, Kraków: Wydawnictwo Znak 2016.
Bator J., Wyspa Łza od nowa. Esej intymny, Kraków: Wydawnictwo Znak 2020.
Bielawski J., Ćma, Czerwonak: Vesper 2019.
Bjerre T.Æ., Southern Gothic Literature [w:] Oxford Research Encyclopedia of Literature, https://oxfordre.com/literature/display/10.1093/acrefore/9780190201098.001.0001/acrefore-9780190201098-e-304?rskey=FavUFo&result=1 [dostęp: 20.09.2022].
Bobula M., Szalejów, Wrocław: Wydawnictwo j 2020.
Bondi L., Davidson J., Smith M., Introduction: Geography’s “Emotional Turn” [w:] Emotional Geography, eds. J. Davidson, M. Smith, L. Bondi, Hampshire: Ashgate 2005.
Browarny W., Historie odzyskane. Literackie dziedzictwo Wrocławia i Dolnego Śląska, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2019.
Brzostek D., Wola nie-wiedzy. Horror postmodernistyczny czy groza późnej nowoczesności, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2020.
Butler J., Precarious Life, Vulnerability, and the Etics of Cohabition, „The Journal of Speculative Philosophy”2012, no. 2.
Cieśliński S., Lubelszczyzna polską stolicą horroru? O roli województwa lubelskiego we współczesnej polskiej literaturze grozy na przykładzie twórczości Stefana Dardy i antologii „Horror na Roztoczu” [w:] Światy grozy, red. K. Olkusz, Kraków: Ośrodek Badawczy Facta Ficta 2016.
Ćwiek-Rogalska K., “It’s Scary Here.”Haunted Landscape as a Research Tool to Look into Post-expulsion Landscapes, „Polish Journal of Landscape Studies” 2020, no. 6.
Ćwiklak K., Czytanie świata. Henryk Waniek – pisarz, malarz, outsider, „Porównania” 2018, nr 2.
Davidson J., Parr H., Geographies of Psychic Life [w:] Psychoanalytic Geographies, eds. P. Kingsbury, S. Pile, London–New York: Routledge 2016.
Duda M., Ciemne i jasne. Tożsamościowe zmagania straumatyzowanych bohaterek Joanny Bator, „Czas Kultury” 2021, nr 4.
Edensor T., The Ghosts of Industrial Ruins. Ordering and Disordering Memory in Excessive Space, „Environment and Planning D: Society and Space”2005, vol. 23.
Elemental Ecocriticism. Thinking with Earth, Air, Water, and Fire, eds. J.J. Cohen, L. Duckert, Minneapolis–London: University of Minneapolis Press 2015.
Filipczak D., Pod „powierzchnią życia” – twórczyni i „Femme Maison” w prozie Alice Munro, „Teksty Drugie” 2014, nr 4.
Franczak J., Dziki Zachód, dziki Wschód. Western a sprawa polska, „Przestrzenie Teorii” 2015, nr 24.
Frampton K., W stronę krytycznego regionalizmu. Sześć punktów architektury oporu, przeł. D. Leśniak-Rychlak, „Autoportret” 2017, nr 2.
Gothic Britain. Dark Places in the Provinces and Margins of the British Isles, eds. W. Hughes, R. Heholt, Cardiff: University of Wales Press 2018.
Gothic Landscapes. Changing Eras, Changing Cultures, Changing Anxieties, eds. S.R. Yang, K. Healey, London: Palgrave Macmillan 2016.
Haraway D., Anthropocene, Capitalocene, Plantationocene, Chthulucene. Making Kin, „Environmental Humanities” 2015, vol. 6.
Izdebska A., Gotyckie labirynty [w:] Wokół gotycyzmów. Wyobraźnia, groza, okrucieństwo, red. G. Gazda, A. Izdebska, J. Płuciennik, Kraków: Universitas 2002.
Izdebska A., Gotycyzm/gotycyzmy – rekwizyty i metamorfozy, „Poznańskie Studia Polonistyczne” 2017, nr 30.
Izdebska A., Opowieści o „miastach odzyskanych” – proza Stefana Chwina, Pawła Huellego, Joanny Bator i Ingi Iwasiów, „Białostockie Studia Literaturoznawcze” 2014, nr 5.
Izdebska A., W Kanadzie, w domu, w kuchni, na linoleum – o opowiadaniach Alice Munro, „Białostockie Studia Literaturoznawcze” 2015, nr 6.
Janion M., Gorączka romantyczna, Kraków: Universitas 2000.
Kantner K., Jak działać za pomocą słów? Proza Olgi Tokarczuk jako dyskurs krytyczny, Kraków: Universitas 2019.
Klimko-Dobrzaniecki H., Wariat, Olsztyn: Stowarzyszenie Artystyczno-Kulturalne „Portret” 2007.
Koczanowicz L., Wspomnienia z dzieciństwa w widmowym świecie, „Teksty Drugie” 2019, nr 4.
Kołodziejczyk D., Odzyskiwanie miejsca: realizm magiczny w powieści postkolonialnej i polskiej powieści lat dziewięćdziesiątych XX wieku [w:] (Nie)obecność. Pominięcia i przemilczenia w narracjach XX wieku, red. H. Gosk, Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa 2008.
Kubicka H., Tam, gdzie czai się zło. Przestrzeń w horrorze jako mechanizm budzenia strachu, „Literatura i Kultura Popularna” 2010, nr 16.
Leszkowicz P., Kitliński T., Obce. Gotycyzm amerykański i kultura traumy [w:] Inny, inna, inne. O inności w kulturze, red. M. Janion, C. Snochowska-Gonzales, K. Szczuka, Warszawa: Wydawnictwo IBL 2004.
Limón J.E., Border Literary Histories, Globalization, and Critical Regionalism, „American Literary History”2008, no. 1–2.
Lösch K., Paul H., Crititical Regionalism: An Introduction [w:] Critical Regionalism, eds. K. Lösch, H. Paul, M. Zwingenberger, Heidelberg: Universitätsverlag Winter 2016.
Miszewska B., Szmytkie R., Likwidacja linii kolejowych na Dolnym Śląsku a zmiany w strukturze funkcjonalno-przestrzennej miast, „Studia Miejskie” 2015, nr 20.
Morgart J., Haunted States of America. Gothic Regionalism in Post-war American Fiction, Cardiff: University of Wales Press 2022.
Nieszczerzewska M., Ruinologie. Kontekstualizacje pozostałości architektury, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM 2018.
Pile S., Emotions and Affect in Recent Human Geography, „Transactions of the Institute British of British Geographers”2010, no. 1.
Powell D.R., Critical Regionalism. Connecting Politics and Culture in the American Landscape, Chapel Hill: University of North California Press 2012.
Rybicka E., Relacje centro-peryferyjne a polityka konstruowania tożsamości regionalnej [w:] Centra – peryferie w literaturze polskiej XX i XXI wieku, red. W. Browarny, E. Rybicka, D. Lisak-Gębala, Kraków: Universitas 2015.
Siewior K., Wielkie poruszenie. Pojałtańskie narracje migracyjne w kulturze polskiej, Warszawa: Wydawnictwo IBL 2018.
Sobolczyk P., Gotycyzm – modernistyczny sobowtór odmieńca, Gdańsk: Fundacja Terytoria Książki 2016.
Space and Fiction of the Weird and Fantastic. Ecologies, Geographies and Oddities, eds. J. Greve, F. Zappe, London: Palgrave Macmillan 2019.
Spectral Readings. Towards a Gothic Geography, eds. G. Byron, D. Punter, London: Palgrave Macmillan 1999.
Szewczyk J., Czułe narratorki. Cztery pokolenia kobiet i kobieca saga w najnowszej literaturze polskiej, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2022, nr 2.
Świerkosz M., W przestrzeniach tradycji. Proza Izabeli Filipiak i Olgi Tokarczuk w sporach o literaturę, kanon i feminizm, Warszawa: Wydawnictwo IBL 2014.
Tokarczuk O., Bezimienny krajobraz [w:] Nieswojość, red. A. Pankiewicz, M. Przybyłko, Wrocław: Wrocławski Dom Literatury/Wrocławskie Wydawnictwo Warstwy 2019.
Tokarczuk O., Czuły narrator, Kraków: Wydawnictwo Literackie 2020.
Tokarczuk O., Dom dzienny, dom nocny, Kraków: Wydawnictwo Literackie 2011.
Tokarczuk O., Moment niedźwiedzia, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2012.
Tokarczuk O., Prowadź swój pług przez kości umarłych, Kraków: Wydawnictwo Literackie 2010.
Tomasik W., Ikona nowoczesności. Kolej w literaturze polskiej, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2015.
Waniek H., Hermes w Górach Śląskich, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1995.
Waniek H., Martwa natura z niczym. Szkice z lat 1990–2004, Kraków: Wydawnictwo Znak 2004.
Waniek H., Obrazy napisane, Ruda Śląska: Miejska Biblioteka Publiczna w Rudzie Śląskiej 2022.
Waniek H., Wyprzedaż duchów. Sudety, jakich nie znamy, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 2007.
Warbisch M., W Wałbrzychu straszy. „Ciemno, prawie noc” Joanny Bator jako powieść gotycka [w:] W kręgu czarnego romantyzmu. Inspiracje, motywy, interpretacje, red. M. Piechota, J. Strzałkowski, A. Szumiec, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2018.
Woldan A., Mityczny Śląsk – o śląskiej prozie Henryka Wańka [w:] Apokalipsa. Symbolika – tradycja – egzegeza, t. 2, red. K. Korotkich, J. Ławski, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku 2007.
Zatora A., Użycie konwencji. Instrumentarium grozy i jego misja w „Ciemno, prawie noc” Joanny Bator, „Acta Humana” 2015, nr 6.
Zawada A., Dolny Śląsk. Miejsce spotkania, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut 2002.
Informacje: Wielogłos, 2023, Numer 1 (55) 2023 Narracje lokalne, regionalne, peryferyjne, s. 61 - 87
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Do czego literaturze regionalnej potrzebne jest imaginarium grozy? O gotycyzowaniu Dolnego Śląska
Why Does Regional Literature Need an Imaginarium of Horror? On Gothicizing Lower Silesia
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Publikacja: 2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 528
Liczba pobrań: 410