FAQ

Numer 2 (60) 2024

Karol Irzykowski i jego epoka

2024 Następne

Data publikacji: 07.06.2024

Opis
Publikacja dofinansowana przez Uniwersytet Jagielloński ze środków Wydziału Polonistyki.

Projekt Okładki: Maciej Godawa

Licencja: CC BY  ikona licencji

Redakcja

Redakcja naukowa Orcid Katarzyna Deja, Orcid Kamil Kaczmarek

Redaktor naczelny Monika Świerkosz

Sekretarz redakcji Tomasz Kunz

Zawartość numeru

Rozprawy i szkice

Katarzyna Sadkowska

Wielogłos, Numer 2 (60) 2024, 2024, s. 1 - 17

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.24.008.19754
Artykuł zestawia myśli Irzykowskiego o roli klerka z projektem Intelektualizmu Radykalnego Jerzego Kowalskiego. Jego autor był uczonym i artystą-pisarzem. Przeznaczał intelektualistom najważniejszą rolę w kontrolowaniu i kształtowaniu władzy politycznej, czyli ustanawiania dobrego rządzenia. Intelektualista miał być bezpartyjnym fachowcem, zdobywającym zaufanie ludzi dzięki wiedzy i szukaniu nieideologicznych, sprawiedliwych rozwiązań. Teoria hiperetyki Richarda Coudenhove-Kalergiego cytowana w artykule tłumaczy sprzeczności niepowtarzalnej postawy klerkowskiej Irzykowskiego.
Czytaj więcej Następne

Sylwia Panek

Wielogłos, Numer 2 (60) 2024, 2024, s. 19 - 41

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.24.009.19755

Artykuł dotyczy stosunku Karola Irzykowskiego do Leona Chwistka. Spór autora Słonia wśród porcelany z Chwistkiem koncentruje się wokół sposobu rozumienia i konceptualizowania rzeczywistości, granic i racji autonomii sztuki, stosunku do tradycji realizmu i wartości zabiegów sztuki nowoczesnej (formizmu i futuryzmu). Autorka rekonstruuje nie tylko stematyzowane przez Irzykowskiego płaszczyzny jego konfrontacji z filozofem, ale także odsłania konteksty, w których krytyk umieszcza tę polemikę, diagnozuje korzenie sporu oraz prezentuje odmienność pozycjonowania się obu krytyków na mapie literackiej i politycznej w drugiej dekadzie międzywojnia.

Czytaj więcej Następne

Marcin Jauksz

Wielogłos, Numer 2 (60) 2024, 2024, s. 43 - 68

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.24.010.19756

Celem artykułu jest prześledzenie „związków z Pałubą” snów Karola Irzykowskiego. A może trafniej byłoby rzec: związków Pałuby z dziennikowymi zapiskami z lat 90. XIX wieku aspirującego pisarza, w których autoanaliza i rozważania na temat własnej twórczości inkrustowane są obficie sprawozdaniami ze snów o Zosi Piotrowskiej, kuzynce, w której Irzykowski był zakochany. Paralela między snami o miłości i snami o twórczości jest silna dzięki neoromantycznym inklinacjom młodego Irzykowskiego, jednocześnie ujawniając siłę jego racjonalizmu, która jego niedokończony projekt „analizy marzeń sennych” pozwala ustawić obok Freudowskiego jako jednego z kluczowych symptomów modernistycznego przewartościowania.

Czytaj więcej Następne

Kamil Kaczmarek

Wielogłos, Numer 2 (60) 2024, 2024, s. 69 - 92

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.24.011.19757
Postulat szczerości Karola Irzykowskiego podobny jest nowoczesnemu zagadnieniu autentyczności i wpisuje się w dyskusję nad kondycją nowoczesnego podmiotu. Szczerość jest kategorią krytyczną oraz ma wymiar antropologiczny, estetyczny i etyczny. Irzykowski redefiniuje tradycyjne założenia komunikacyjne tego zjawiska poprzez odwrócenie porządku zasad moralnych i stosunku sztuki do rzeczywistości. Kategoria pozoru, to jest fantazji, fikcji, kłamstwa i fałszu, leży u podstawy tego, co szczere i umożliwia estetyczne doświadczenie autentyczności. Kryzys autentyczności i lęk przed nieautentycznością są dla Irzykowskiego pozytywnymi stanami, służą bowiem kreacji oryginalnej i aktywnej podmiotowości w ramach porządku komunikacji społecznej.
Czytaj więcej Następne

Rafał Milan

Wielogłos, Numer 2 (60) 2024, 2024, s. 93 - 115

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.24.012.19758

Tekst stanowi próbę wskazania miejsc wspólnych utworów wydanych przez Kasprowicza jako tom VI jego Dzieł poetyckich. W polu badawczego zainteresowania znajdują się podstawowe ludzkie doświadczenia, którymi są – według Kasprowicza – ból i związany z nim lęk, oraz literackie strategie ich oswajania. Cykle Ginącemu światu i Salve Regina, a także poematy z tomu O bohaterskim koniu i walącym się domu odczytywane są w perspektywie nowocześnie rozumianej alegorii. W szczegółowych interpretacjach wykorzystano pojęcia klasycznej psychoanalizy (takie jak fetysz, symptom, wyparcie). Źródło inspiracji stanowi również proponowany przez Waltera Benjamina opis zaniku doświadczenia i rozpadu struktur znaczących – zjawisk charakterystycznych dla nowoczesności.

Czytaj więcej Następne

Urszula M. Pilch

Wielogłos, Numer 2 (60) 2024, 2024, s. 117 - 134

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.24.013.19759
Artykuł poświęcony jest specyfice relacji, jaka istniała między Wacławem Roliczem-Liederem i Stefanem Georgem, ale także metakrytycznemu spojrzeniu na zmianę w badaniach nad twórczością obydwu poetów. Analiza wierszy Liedera pozwala pokazać, jak rozkłada on proporcje między rolą nadawcy i adresata. Ujawnia się tu polemika Liedera z tradycją dedykacji, ponadtekstową sytuację ofiarowania utworu traktuje on jako pretekst do eksponowania samego siebie i do procesu autokreacji.
Czytaj więcej Następne

Lidia Kamińska

Wielogłos, Numer 2 (60) 2024, 2024, s. 135 - 150

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.24.014.19760
Cierpienie stanowi jedną z afektywnych dominant poezji Kazimierza Przerwy-Tetmajera, której znaczna część jest zapisem stanów dolorystycznych o różnej intensywności. Celem artykułu jest analiza sposobów tekstowej reprezentacji cierpienia w wierszach młodopolskiego poety. W interpretacji stanów maladycznych wykorzystane zostały założenia studiów afektywnych (m.in. Briana Massumiego) oraz studiów nad cielesnością (m.in. somatopoetyka Anny Łebkowskiej) i zmysłami. W tekście omówione zostały relacje pomiędzy cierpieniem a cielesnością (mikroanalizy wewnętrznych reakcji – serce, krew; obserwacje zachowań cierpiącego ciała – konwulsje), haptyczność cierpienia, sfera audialna jako przestrzeń ekspresji cierpienia (krzyk).
Czytaj więcej Następne

Recenzje i omówienia

Agata Zawiszewska-Semeniuk

Wielogłos, Numer 2 (60) 2024, 2024, s. 151 - 166

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.24.015.19761

Artykuł stanowi omówienie monografii Dominiki Niedźwiedź Jak Tadeusz Żeleński stworzył Boya. Strategie, autokreacje, wizerunki, poświęconej analizie pionierskich na gruncie polskim strategii marketingowych w dziedzinie literatury stosowanych przez pisarza (takich jak budowanie własnej intelektualnej marki, tworzenie i promocja tekstów jako produktów dostosowanych do oczekiwań odbiorcy, komercjalizacja talentu, współpraca z innymi graczami na rynku, np. prasą, wydawnictwami, grupami literackimi).

Czytaj więcej Następne

Karolina Krasuska, Anna Dżabagina

Wielogłos, Numer 2 (60) 2024, 2024, s. 167 - 173

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.24.017.19763

Artykuł jest krytycznym omówieniem Xięgi poezji idyllicznej w opracowaniu Barbary Stelingowskiej, wydanej w 2023 roku. Autorki skupiają się na problemach edytorskich i merytorycznych analizowanej edycji – w szczególności na zagadnieniach związanych z tożsamością osoby autorskiej tomu, Marii Komornikckiej/Piotra Odmieńca Własta, ukazanych w niezbędnym kontekście współczesnych studiów genderowych i queerowych.

Czytaj więcej Następne

Informacje o finansowaniu

Publikacja dofinansowana przez Uniwersytet Jagielloński ze środków Wydziału Polonistyki.