FAQ

Topofrenia – wina – enoengram. Zielona Góra jako miejsce „schowane, zasłonięte”

Data publikacji: 2023

Wielogłos, 2023, Numer 1 (55) 2023 Narracje lokalne, regionalne, peryferyjne, s. 41 - 59

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.23.003.17991

Autorzy

Małgorzata Mikołajczak
Uniwersytet Zielonogórski, ul. Licealna 9, 65-417 Zielona Góra, Polska
https://orcid.org/0000-0002-7570-581X Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Topofrenia – wina – enoengram. Zielona Góra jako miejsce „schowane, zasłonięte”

Abstrakt

Topophrenia – Guilt – Enoengram. Zielona Góra as a “Hidden, Covered” Place

In the contemporary prose of Zielona Góra, which is focused on the experience of the post-war past of the city, the sense of place-consciousness is topophrenic. Topophrenia, a concept introduced by Robert Tally as a notion of affective geography, provides a compelling explanation of feeling of the disorder, anxiety and dis-ease that exist between locals and the post-German town, which turns out to be the “hidden, covered” place. The concept of topophrenia is used to describe the dynamic, recursive interactions between the affected and the place understood as a “guilty city.” The associations revealed in the semantic game illustrate the transposition of “feeling guilty” into “connected with wine” (in Polish the word “winny” has two meanings: “being guilty” and “connected with wine”). Hence, the key figure of the contemporary Zielona Góra prose is the enographic mnemotopos – it transmits precognitive experiences and acts as an enoengram, transferring the “hidden, covered” into symbolic imagination.

Bibliografia

Angutek D., Rozdział VI. Zielonogórska tradycja bachiczna w Polsce Ludowej w świetle koncepcji ideologicznych funkcji święta Victora Turnera [w:] Winiarska i bachiczna tradycja Zielonej Góry, red. D. Angutek et al., Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Epigram 2019.

Augé M., Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, przeł. R. Chymkowski, Warszawa: PWN 2011.

Bal M., Afekt jako siła kulturowa, przeł. A. Turczyn [w:] Historie afektywne i polityki pamięci, red. E. Wichrowska et al., Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN 2015.

Banaszak M., Miejsca, Olkusz: Galeria Literacka przy Galerii Sztuki Współczesnej BWA w Olkuszu 2018.

Carroll S., Atopia/Non-place [w:] The Routledge Handbook of Literature and Space, ed. R. Tally Jr., London–New York: Tylor and Francis Group 2017.

Czermińska M., Miejsca autobiograficzne. Propozycja w ramach geopoetyki, „Teksty Drugie” 2011, nr 5.

Dziuban Z., Atopia – poza miejscem i nie-miejscem [w:] Czas przestrzeni, red. K. Wilkoszewska, Kraków: Universitas 2009.

Fedorowicz K., Grünberg, Kraków: Wydawnictwo Libron 2012.

Gosk H., Nie-mieszkańcy, nie-miejsca. Literackie ślady powojennego osadzania się „gdzieś” ludzi „skądś” [w:] Narracje migracyjne w literaturze polskiej XX i XXI wieku, red. H. Gosk, Kraków: Universitas 2012.

Grabowski M., Krajobraz winy. Próba analizy fenomenologicznej, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu 2001.

Gumbrecht H. U., Po roku 1945. Latencja jako źródło współczesności, przeł. A. Paszkowska, wstęp A. Krzemiński, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2015.

Jaspers K., Problem winy, przeł. J. Garewicz, „Etyka” 1979, nr 17.

Jurgoński M., Mniejsza epopeja, Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego 2014.

Kajan T., Zielona Góra – miasto nowe [w:] Odzyskane gniazda. Proza i poezja o Ziemi Lubuskiej, wybór E. Paukszta, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1963.

Konończuk E., Psychogeograficzne poetyki miejskie [w:] Nowe poetyki miejskie. Z problematyki urbanistycznej w literaturze XX i XXI wieku, red. M. Roszczynialska, K. Wądolny-Tatar, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego 2015.

Kuleba M., Enographia Thalloris, Zielona Góra: Fundacja „Gloria Monte Verde” 2013.

LaCapra D., Historia w okresie przejściowym. Doświadczenie, tożsamość, teoria krytyczna, przeł. K. Bojarska, Kraków: Universitas 2009.

Topofrenia – wina – enoengram. Zielona Góra jako miejsce „schowane, zasłonięte”Leszkowicz-Baczyński J., Wyznaczniki winiarstwa lubuskiego XIX i XX stulecia oraz ich współczesna recepcja [w:] Winiarska i bachiczna tradycja Zielonej Góry, red. D. Angutek et al., Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Epigram 2019.

Majewski T., Engram [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, współpraca J. Kalicka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2014.

Markiewicz C., Niewinne Miasto, Poznań–Zielona Góra: Stowarzyszenie Producentów i Dziennikarzy Radiowych 2003.

Mąkosa Z., Wendyjska Winnica. Winne miasto, Poznań–Wrocław: Wydawnictwo Publicat S.A. 2019.

Mikołajczak M., „Czarcia kraina”. O lubuskim kontr-micie tożsamościowym [w:] (P)o zaborach, (p)o wojnie, (p)o PRL. Polski dyskurs postzależnościowy dawniej i dziś, red. H. Gosk, E. Kraskowska, Kraków: Universitas 2013.

Mikołajczak M., Narracja enograficzna jako projektowanie wspólnoty (na przykładzie utworów mówiących o Zielonej Górze) [w:] Wspólnota. Formy – historie – horyzonty, red. M. Telicki et al., Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 2021.

Mikołajczak M., Nie-miejsce pod arkadyjskim szyldem, „Teksty Drugie” 2013, nr 3.

Neumann B., Literatura, pamięć, tożsamość, przeł. A. Pełka [w:] Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. M. Saryusz-Wolska, Kraków: Universitas 2009.

Podróż do zielonych wzgórz. Almanach opowiadań pisarzy lubuskich, przedmowa H. Bereza, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1964.

Rataj K., Nie jestem stąd [w:] Fantazje zielonogórskie: antologia opowiadań fantastycznych, t. 1, Zielona Góra: Zielonogórski Klub Fantastyki Ad Astra 2011.

Ricoeur P., Pamięć, historia, zapomnienie, przeł. J. Margański, Kraków: Universitas 2012.

Rybicka E., Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Kraków: Universitas 2014.

Rybicka E., Pamięć i miasto: palimpsest vs. pole walki, „Teksty Drugie” 2011, nr 5.

Sendyka R., Pryzma. Zrozumieć nie-miejsce pamięci („non-lieux de mémoire”), „Teksty Drugie” 2013, nr 1/2.

Szalewska K., Urbanalia – miasto i jego teksty. Humanistyczne studia miejskie, Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz/terytoria 2017.

Szczegóła H., Pierwsze lata powojennej Zielonej Góry 1945–1950 [w:] Historia Zielonej Góry. Dzieje miasta w XIX i XX wieku, t. II, red. W. Strzyżewski, Zielona Góra: Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego 2012.

Tabaszewska J., Przeszłe przyszłości. Afektywne fakty i historie alternatywne, „Teksty Drugie” 2017, nr 5.

Tally R. Jr., Topophrenia. Place, Narrative, and the Spatial Imagination (the Spatial Humanities), Indiana: Indiana University Press 2018.

Tilley Ch., Cameron-Daum K., A Storied Landscape: Emotion, Time, Memory and Place [w:] Antropology of Landscape. The Extraordinary in the Ordinary, London: UCL Press 2017.

Trigg D., The Memory of Place: a Phenomenology of the Uncanny, Athens: Ohio University Press, 2012.

Tuan Y.-F., Topophilia. A Study of Enviromental Perception, Attitudes and Values, Englewood Cliffs–New Jersey: Prentice Hall 1974.

Waśkiewicz A. K., Dziedzictwo, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1966.

Zielone krajobrazy. Antologia prozy pisarzy ziemi lubuskiej, wybrał i napisał posłowie A.K. Waśkiewicz, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1975.

Informacje

Informacje: Wielogłos, 2023, Numer 1 (55) 2023 Narracje lokalne, regionalne, peryferyjne, s. 41 - 59

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Topofrenia – wina – enoengram. Zielona Góra jako miejsce „schowane, zasłonięte”

Angielski:

Topophrenia – guilt – enoengram. Zielona Góra as a “hidden, covered” place

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-7570-581X

Małgorzata Mikołajczak
Uniwersytet Zielonogórski, ul. Licealna 9, 65-417 Zielona Góra, Polska
https://orcid.org/0000-0002-7570-581X Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Zielonogórski, ul. Licealna 9, 65-417 Zielona Góra, Polska

Publikacja: 2023

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Małgorzata Mikołajczak (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski