FAQ
T_LOGIN Zaloguj się

Nie masz jeszcze konta?

T_REGISTER Zarejestruj się

Wielogłos

Wyniki wyszukiwania

wyszukiwarka prosta

szukaj np. “cognitive architectures” AND 1993-200 NOT Urban
wyszukiwanie zaawansowane
np. 1234-6789
np. 10.4467/16890027AP.16.022.6009
np. Uniwersytet Jagielloński

Numer 1 (63) 2025

W stulecie wydania "Czarodziejskiej góry"

Udostępnij udostępnij __T_ARROW_DOWN

Early Access Następne

Data publikacji: 03.2025

Opis
Redaktorki numeru: Małgorzata Okupnik (autorka projektu naukowego numeru), Barbara Kaszowska-Wandor

Licencja: CC BY ikona licencji

Redakcja

Sekretarz redakcji Tomasz Kunz

Redaktor naczelny Monika Świerkosz

Redaktorki numeru Orcid Małgorzata Okupnik, Barbara Kaszowska-Wandor

Zawartość numeru

Małgorzata Okupnik

Wielogłos, Numer 1 (63) 2025, Early Access, s. 1-9

Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Rozprawy i szkice

Konrad Łyjak

Wielogłos, Numer 1 (63) 2025, Early Access, s. 7-24

Czarodziejska góra Thomasa Manna to powieść wielopłaszczyznowa, którą można interpretować z różnych punktów widzenia. Odnaleźć można w niej komentarz do psychoanalizy Sigmunda Freuda, nawiązania do teorii względności Alberta Einsteina, czy też refleksję nad kondycją moralną i intelektualną społeczeństw europejskich w przeddzień wybuchu pierwszej wojny światowej. Równie ważne są rozważania na temat sztuki, polityki, historii i teologii. To jednak przede wszystkim opowieść o gruźlicy, przewlekłej chorobie zakaźnej, która do dziś zbiera śmiertelne żniwo na całym świecie. Niniejszy artykuł jest analizą powieści Manna pod kątem rozpoznania i leczenia gruźlicy, zarówno w odniesieniu do kontekstu historycznego, a więc z uwzględnieniem ram czasowych akcji powieści, jak i aktualnego stanu wiedzy na temat zapobiegania tej chorobie i jej zwalczania. Podstawę stanowią tu nie tylko źródła literaturoznawcze, ale także niezbędne w tym kontekście publikacje z dziedziny medycyny. W artykule przedstawiono więc objawy, które wystąpiły u pacjentów Międzynarodowego Sanatorium Berghof w szwajcarskim Davos, oraz stosowane przez personel medyczny metody diagnostyczne, ograniczające się głównie do badania opukowo-osłuchowego i zdjęć rentgenowskich oraz samodzielnych kontroli temperatury przez zakażonych pacjentów. Analiza obejmuje również formy terapii polegające na leczeniu objawowym bez możliwości leczenia właściwej przyczyny choroby. Wśród metod terapii opisywanych w Czarodziejskiej górze należy wymienić formy leczenia zachowawczego, między innymi klimatoterapię, leżakowanie czy tlenoterapię, oraz leczenia inwazyjnego za pomocą sztucznej odmy, które w powieści zostało przedstawione w sposób groteskowy. Najważniejszą konkluzją płynącą z lektury utworu niemieckiego noblisty jest niezwykle trafne zilustrowanie problematyki choroby, nie tylko w ujęciu metaforycznym, ale nade wszystko w znaczeniu dosłownym.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Agnieszka Sobolewska-Alsberg

Wielogłos, Numer 1 (63) 2025, Early Access, s. 25-46

Artykuł stanowi propozycję odczytania Czarodziejskiej góry Thomasa Manna jako wykładu witalizmu tanatycznego. Śledząc opisane w powieści kultury pragnienia, autorka pokazuje, w jaki sposób Mann wykorzystał studium psychopatologii życia afektywnego sanatorium do podsumowania zmierzchu liberalnego romantyzmu wraz z jego podstawowymi ideałami. W tekście pokazano, że dyskusje, jakie powieściopisarz podjął z romantyczną koncepcją miłości, a także z dyskursami psychiatrii, psychologii, psychoanalizy i filozofii rozwijającymi się dynamicznie w epoce fin-de-siècle’u pozwoliły mu wypracować koncepcję Erosa bliską pobocznym prądom w historii psychoanalizy. Idąc tym tropem, artykuł śledzi odmienne psychoanalityczne koncepcje miłości kształtujące się w pierwszych dekadach XX wieku i wskazuje na ich ścisły związek z próbą diagnozy niemieckojęzycznej kultury u progu Wielkiej Wojny
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Tomasz Kotłowski

Wielogłos, Numer 1 (63) 2025, Early Access, s. 47-76

Artykuł jest próbą komparatystycznego zestawienia dwóch powieści powstałych w okresie międzywojnia: Czarodziejskiej góry (1924) Thomasa Manna oraz Pożegnania jesieni (1927) Stanisława Ignacego Witkiewicza. Autor traktuje je jako dokumenty epoki będące parodią Bildungsroman ze względu na nieprzystawalność modelowego gatunku oświeceniowego do czasów kryzysu. W wyniku chybionego procesu edukacyjnego w powieściach pojawia się dekadencja, lecz mimo to stanowią one krytykę opisywanego modelu życia, co przejawia się w narratorskiej ironii. Obaj twórcy polemizują z filozofią Friedricha Nietzschego, zarzucając mu zbytni optymizm wobec problemu dekadencji, która zdaniem autora utożsamiana może być z wypracowanym przez Johna B. Calhouna pojęciem zapaści behawioralnej
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Wiktoria Pierzak

Wielogłos, Numer 1 (63) 2025, Early Access, s. 77-98

Artykuł wydobywa podobieństwa między powieścią Kraina śniegu Yasunari Kawabaty i Czarodziejską górą Thomasa Manna. W centrum analizy i interpretacji znajdują się świat przedstawiony, jego właściwości czasoprzestrzenne, poetyka opisu i to, w jaki sposób zostaje on przekształcony w percepcji głównych bohaterów, Shimamury i Hansa Castorpa. Zestawieniu poddano również: postawy obu postaci, nastawienie do ich miejsca pobytu, stosunek do spotkanych tam kobiet, prowadzony przez nich tryb życia, a także ich spojrzenie na świat społeczny i ludzką aktywność w tymże świecie. Autorka wyjaśnia, jak para złożona z mężczyzny obserwatora i obserwowanej kobiety służy budowie narracji obu utworów oraz jak wiąże się to z obecnymi w powieści zagadnieniami piękna, miłości, życia i śmierci. Tekst posiłkuje się bachtinowskim pojęciem chronotopu i foucaultowską heterotopią.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Wiktoria Kulak

Wielogłos, Numer 1 (63) 2025, Early Access, s. 99-124

Artykuł zawiera analizę Empuzjonu (2022), pierwszej ponoblowskiej powieści Olgi Tokarczuk w kontekście literatury sanatoryjnej. Autorka zwraca uwagę na wykreowaną w utworze przestrzeń w jej w wymiarze doświadczeniowym, performatywnym, afektywnym i kulturowym, a także na wykorzystywane przez Tokarczuk strategie narracyjno- gatunkowe. Przedmiotem refleksji jest również (prze)tworzony w Empuzjonie obraz patriarchalnej kultury, stanowiący krytyczną diagnozę współczesności.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Maria Świątkowska

Wielogłos, Numer 1 (63) 2025, Early Access, s. 125-145

Niniejszy artykuł stanowi próbę prezentacji i analizy przykładów zjawiska zaobserwowanego we współczesnych (auto)patografiach, jakim jest osadzenie indywidualnych doświadczeń choroby (illness) w kontekście ich społecznych uwarunkowań. W tym celu wykorzystane zostaną trzy przykłady opublikowanych w ostatnich latach tekstów z szeroko rozumianej literatury (auto)patograficznej: Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję Mateusza Pakuły (2021), Mireczek Aleksandry Zbroi (2021) oraz Jak płakać w miejscach publicznych Emilii Dłużewskiej (2023). W analizie każdego z nich kluczowe będą sposoby reprezentacji nieprzepracowanej, zbiorowej traumy historycznej, która, na co zwracał uwagę Michał Bilewicz (Bilewicz 2024) wywiera kluczowy wpływ na sposób funkcjonowania współczesnego polskiego społeczeństwa. Taka metoda analizy wskazuje na zjawisko, które Lisa Diedrich określała jako przejawianie się w narracjach (auto)patograficznych „narodowych sposobów chorowania” (Diedrich, Treatments: Language, Politics and the Culture of Illness). Pozwala również dowartościować emancypacyjny i wspólnototwórczy potencjał prezentowanych tekstów, którego istotność w analizach krytycznych literatury maladycznej podkreślała Klaudia Muca (Muca, Tekst jako terapia).
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Recenzje i omówienia

Fryderyk Nguyen

Wielogłos, Numer 1 (63) 2025, Early Access, s. 147-162

Stanisław Przybyszewski to pisarz, którego twórczość, choć doceniana w międzynarodowych kręgach, zwłaszcza niemieckojęzycznych, nie zawsze była przychylnie odbierana w Polsce. Nowa jedenastotomowa edycja krytyczna redagowana przez Gabrielę Matuszek-Stec stanowi szansę na ponowne odkrycie tego twórcy i uwolnienie jego postaci od krzywdzących stereotypów. Zawiera szczegółowy aparat krytyczny, wyjaśniający kontekst biograficzny i literacki, a autorzy i autorki wstępów do kolejnych tomów prezentują oryginalne interpretacje dzieł artysty. Zaprezentowana panorama badań nad spuścizną Przybyszewskiego jest szeroka, lecz można zauważyć powtarzające się punkty odniesienia: problematyka płci, stosunek do duchowości oraz psychoanaliza. Seria jest skierowana głównie do literaturoznawców i badaczy.
Pobierz PDF PDF
Czytaj więcej Następne

Pliki do pobrania

Pobierz PDF Spis treści PDF

Informacje o finansowaniu

Publikacja dofinansowana przez Uniwersytet Jagielloński ze środków Wydziału Polonistyki.