The architectural heritage of post-war modernism in Poland is often named a “dissonant” or “unwanted heritage”. Its evaluation and interpretation is often ambiguous, whereas the social reception, in spite of the growing common awareness of the matter, very diversified. A proper assessment of the phenomenon requires analysis against the background of twentieth-century European architecture. The InnovaConcrete project is comprised of multidisciplinary studies on strategies for the preservation of concrete-based heritage which provide for identification of the most valuable assets in Europe. The aim of this paper is to place the local Polish cultural heritage of twentieth-century architecture against the broad context of global and universal values and to present the methodology of the research.

Keywords: concrete-based architecture, post-war modernism, socialist modernism, conservation, 20th century heritage

Streszczenie
Architektoniczne dziedzictwo powojennego modernizmu w Polsce często bywa określane jako “kłopotliwe” bądź “niechciane dziedzictwo”. Jego ocena i interpretacja są niejednoznaczne, a społeczna recepcja, pomimo rosnącej powszechnej świadomości, bardzo zróżnicowana. Właściwa ocena zjawiska wymaga analizy na tle europejskiej architektury XX wieku. Projekt InnovaConcrete obejmuje multidyscyplinarne badania nad strategiami zachowania dziedzictwa architektury betonowej, które przewidują indentyfikację najbardziej wartościowych obiektów w Europie. Celem niniejszego artykułu jest umiejscowienie lokalnego dziedzictwa kulturowego architektury XX-wieku w szerokim kontekście wartości globalnych i uniwersalnych oraz prezentacja metodologii badań.

The ideas presented by Bernard Rudofsky in the exhibition and book entitled Architecture Without Architects are being proposed by the author as the starting point of discussion on the condition of the architectural profession. Rudofsky focused the world’s attention on architecture formed by the forces of Nature and as a result of natural development processes. The article raises the question of the future of the architectural profession seen from the perspective of the present time, whilst the technological development, in particular automation and computerization of design and construction processes, has gone so far that it is possible in the near future that man might be replaced by machines,  which in turn may lead to a deep change in the architectural profession, or to its eventual complete disappearance

Keywords: architecture, artificial intelligence, AI, nature and architecture, BIM

Streszczenie
Autor za punkt wyjścia do dyskusji przyjmuje idee przedstawione przez Bernarda Rudofsky’ego w wystawie i książce zatytułowanej Architecture Without Architects, idee architektury formowanej siłami Natury i w wyniku naturalnych procesów rozwojowych. Następnie stawia pytanie o przyszłość architektury widzianej z perspektywy czasu obecnego, w którym rozwój technologiczny, w szczególności automatyzacja i komputeryzacja procesów projektowania i budowy, zaszedł tak daleko, iż możliwe jest w nieodległej przyszłości zastąpienie człowieka przez maszyny, co w konsekwencji doprowadzić może do zmiany charakteru zawodu architekta lub do jego częściowego zaniku.

Infrastructure planning in most cities is a process of sectoral implementation which produces independent sectoral solutions to urbanisation issues. With the advent of sustainable practices, along with the challenges posed by climate change, cities are discovering important synergies among urban infrastructure sectors which are being used to reduce the urban footprint. In the need for sustainable infrastructure, the city of Frankfurt am Main, although operating in a sectoral manner, has learned from past experiences and has progressively developed a collaborative approach to infrastructure planning. This collaborative approach increases the possibilities for trans-sectoral projects and reduces the consumption of natural resources. This paper showcases interesting sectoral and trans-sectoral projects in the infrastructure sectors of energy, water, wastewater, solid waste and urban agriculture. The showcased projects have been selected from a study of 36 operational, programmatic and educational initiatives implemented by the city.

Keywords: collaborative planning, sustainable infrastructure, trans-sectoral projects, renewable energies

Streszczenie
Planowanie infrastruktury w miastach jest procesem wdrażania sektorowego, który przynosi rozwiązania problemów urbanizacyjnych. Wraz z pojawieniem się zrównoważonych praktyk obok wyzwań związanych ze zmianami klimatu miasta zaczęły odkrywać ważną synergię między sektorami infrastruktury miejskiej. Korzystając z wielu lat doświadczeń, architekci i urbaniści z Frankfurtu nad Menem stopniowo rozwijają swoją współpracę w planowaniu infrastruktury. Podejście oparte na współdziałaniu zwiększa możliwości projektów międzysektorowych i zmniejsza zużycie zasobów naturalnych. Niniejszy artykuł przedstawia interesujące koncepcje sektorowe i międzysektorowe w zakresie infrastruktury sektorów energii, wody, ścieków, odpadów stałych i rolnictwa miejskiego. Prezentowane propozycje zostały wybrane z 36 inicjatyw operacyjnych, programowych i edukacyjnych realizowanych przez miasto.

This article describes three reconstruction designs for the Eagle Pavilion (Pawilon pod Orłem, trans. by author) developed by three architects at different moments in history and created using different methods in accordance with the technical means available at the time. The article presents a comparative analysis of the methodologies applied with these designs with regard to the context of the historical accuracy of reconstruction. In the conclusion of the article, I refer to the dilemmas related to the justification of restoring historical objects understood as the reconstruction of historical space, as well as the risks of conveying improper meaning that bears the appearance of authenticity.

Keywords: reconstruction, heritage buildings, architectural conservation

Streszczenie
Przedmiotem artykułu są trzy projekty rekonstrukcji Pawilonu pod Orłem, opracowane przez trzech architektów w różnych przedziałach czasowych, realizowane przy użyciu różnych metod w zależności od dostępnych środków technicznych. W artykule przeprowadzona zostanie analiza porównawcza zastosowanej w nich metodologii w kontekście wiarygodności historycznej rekonstrukcji. W konkluzji artykułu odniesiono się do dylematów związanych z zasadnością przywracania dziedzictwa w formie szeroko rozumianych rekonstrukcji zabytkowej przestrzeni i związanych z tym niebezpieczeństw błędnego przekazu noszącego pozory autentyczności.

This paper provides a summary of the benefits of 3D computer graphics for preserving, reconstructing and obtaining information pertaining to historically valuable architectural objects. The current technology is discussed including its most common applications and examples of solutions as well as the creative process of three-dimensional architectural modelling.

Keywords: 3D modelling, 3D graphics, digital reconstruction

Streszczenie
W artykule przedstawiono zastosowanie modelowania przy pomocy komputerowej grafiki 3D w celu pokazania korzyści płynących z wykorzystania tej metody w zachowywaniu, odtwarzania i pozyskiwaniu informacji wraz z wizerunkiem w kontekście historycznie cennych obiektów architektury. Omówiono aktualną technologię z jej najczęstszym zastosowaniem wraz z przykładami rozwiązań i procesem twórczym trójwymiarowych modeli architektury.

In recent years, there has been a trend to reuse abandoned buildings. Adaptive re-use allows preservation of the original structure and implements a new function to it. Suchactivity could help to preserve the historic value of buildings; moreover, many other advantages can be found in educational, ecological and economic fields. However, the question arises of whether every object can be freely adapted. This article examines the case of old prisons which have, for instance, been adapted into hotels and museums. Knowledge of the history of prison architecture as well as experience in preserving and adapting prisons could help to identify the appropriate function for the abandoned penitentiary facilities.

Keywords: heritage, architecture, prison, adaptive re-use, penitentiary architecture, correctional facility, panopticon

Streszczenie
W ostatnich latach zauważalny staje się pozytywny trend kładący nacisk na wykorzystanie istniejących budynków. Adaptive re-use pozwala na wprowadzenie nowej funkcji obiektu przy zachowaniu jego oryginalnej struktury. Tego typu działania mogą pomóc w zachowaniu historycznych wartości budynku, mają również zalety edukacyjne, ekologiczne i ekonomiczne. Rodzi się jednak pytanie: czy każdy obiekt można dowolnie zaadaptować? Niniejszy artykuł bada kwestię dawnych więzień, które zostały zaadaptowane jako m.in. hotele i muzea. Poznanie historii architektury więziennej i przykładów sposobu zachowania i ponownego wykorzystania tych obiektów może pomóc w odnalezieniu dla nich odpowiedniej nowej funkcji, a zarazem posłużyć jako przykład dla innych, obecnie opuszczanych budynków więziennych.

The intention of the subject is to analyse and evaluate examples of the adaptive reuse of synagogal architecture in the area of north-eastern Poland. Several dozen synagogues survived the period of wartime destruction and genocide in these areas, constituting a testimony to the presence of Jewish people there. Both the Holocaust and emigration led to a situation in which these buildings found themselves without owners after the war. During the post-war reconstruction, the problem of their adaptation to new functions arose.

Keywords: architectural adaptation, synagogue

Streszczenie
Podstawowym zamierzeniem artykułu było poddanie analizie i ocenie przykładów adaptacji pożydowskiej architektury sakralnej na obszarze północno-wschodniej Polski. Czas zniszczeń i zagłady wojennej na tych terenach przetrwało w różnym stanie kilkadziesiąt budynków synagog będących świadectwem obecności Żydów na tych terenach. Holocaust i emigracja sprawiły, że po wojnie zabrakło właścicieli tych obiektów, a w czasach odbudowy powojennej pojawił się problem ich przystosowania do nowego przeznaczenia. Przekrój nowych funkcji w adaptowanych obiektach jest zaskakująco szeroki.

This paper presents selected examples of interaction between architecture, iconography and theology in contemporary Orthodox, Greek- and Roman-Catholic religious architecture built after the World War II period in Poland. It also shows the process of the evolution of traditional spatial and functional structures and applications of new iconography conventions in Christian temples. It covers problems in art as well as new essential ideological aspects of a symbological and liturgical nature. Examples of modern churches seem to prove that the separatist tendencies of Christian Churches and cultures are now being reversed; this is not only an outcome of mutual dialogue, exchange of ideas, values and different forms of worship, but it also confirms the authentic will of ecumenical unity in art. These examples are representative of the architecture of the cultural borderland, which attempts to synthesise both Western and Eastern Christian art.

Keywords: architecture, art, icon, theology, dialogue

Streszczenie
W artykule przedstawiono wybrane przykłady interakcji między architekturą, ikonografią chrześcijańską a teologią we współczesnej ortodoksyjnej, greckokatolickiej i rzymskokatolickiej architekturze sakralnej, zbudowanej po II wojnie światowej w Polsce. Ukazano proces ewolucji tradycyjnych konwencji architektonicznych i ikonograficznych. Ujawniono problemy sztuki oraz jej nowe, istotne aspekty ideologiczne natury symbolologicznej i liturgicznej. Przykłady współczesnych świątyń dowodzą odwrócenia separacyjnych tendencji chrześcijańskich Kościołów i kultur, co jest nie tylko symptomem wzajemnego dialogu, wymiany idei, wartości i różnych form kultu, lecz także symptomem potwierdzającym autentyczną wolę ekumenicznej jedności w sztuce. Przykłady te reprezentują architekturę pogranicza kulturowego i są próbą syntezy sztuki chrześcijańskiego Zachodu i Wschodu.

This paper presents the wind tunnel investigations of the mean aerodynamic coefficients of the stationary iced model in cable-stayed bridges. The investigations were performed in a Climatic Wind Tunnel Laboratory at the Czech Academy of Sciences in Telč. The icing of the inclined cable model was made experimentally. The shape of the iced model was mapped by a photogrammetry method. The new iced cable model was made by using a 3D printer. The aerodynamic drag, lift and moment coefficients were determined with respect to three principal angles of wind attack within the range of the Reynolds number between 2.5·104 and 13.6·104 at a turbulence intensity of 5 %. It was found that the drag coefficient values of the iced cable model are higher than for a circular smooth cylinder. The obtained results could constitute a basis to formulate a mathematical description of the wind load acting on the iced cables of cable-supported bridges.

Keywords: bridge cable, ice accretion, angle of wind attack, aerodynamic coefficient

Streszczenie
W pracy podano sposób i wyniki badań statycznych współczynników aerodynamicznych nieruchomego modelu oblodzonego cięgna mostu podwieszonego. Badania wykonano w tunelu aerodynamicznym Laboratorium Czeskiej Akademii Nauk w Telč. Zrealizowano doświadczalne oblodzenie nachylonego modelu cięgna. Otrzymane oblodzenie zarejestrowano metodą fotogrametrii. Wykonano nowy model oblodzonego cięgna metodą druku 3D. Współczynniki aerodynamiczne wyznaczono przy trzech podstawowych kierunkach napływającego powietrza w zakresie liczby Reynoldsa od 2,5·104 do 13,6·104 i przy średniej intensywności turbulencji powietrza 5%. Stwierdzono, że wartości współczynnika oporu aerodynamicznego modelu oblodzonego cięgna są większe w porównaniu do wartości otrzymanych dla cylindra. Otrzymane wyniki mogą stanowić podstawę do sformułowania matematycznego opisu modelu obciążenia wiatrem oblodzonych cięgien mostowych.

Light pollution is one of the most widespread but at the same time least noticeable environmental hazards resulting from human activity. It is defined as disturbing the nocturnal environment with light emitted by anthropogenic sources. Light pollution is described as the glare, the trespass, and the sky glow resulting from the scattering of artificial light in the atmosphere. The paper analyses the impact of these three categories on the environment. The results of the long-term research on this problem are presented. It was found that the largest impact on the environment, both direct by the glare and indirect by the sky glow, result from lamps with spherical shields and LED advertising billboards. The possible influence of light pollution on the eutrophication of reservoirs was also researched.

Keywords: light pollution, glare, sky glow, eutrophication

Streszczenie
Zanieczyszczenie świetlne jest jednym z najpowszechniejszych, lecz jednocześnie najmniej zauważalnych zagrożeń środowiskowych. Jest ono rozumiane jako zaburzanie nocnego środowiska naturalnego światłem emitowanym przez źródła antropogeniczne. Przejawia się poprzez: olśnienie, zaświecanie oraz łunę świetlną, powstającą wskutek rozpraszania sztucznego światła w atmosferze. Przedstawiono wpływ wymienionych kategorii zanieczyszczenia świetlnego na środowisko naturalne. Zaprezentowano wyniki własnych badań tego zagadnienia. Stwierdzono, że największy wpływ, zarówno bezpośredni poprzez olśnienie, jak też pośredni, poprzez łunę świetlną, mają lampy z kulistymi osłonami oraz reklamowe tablice LED. Zbadano również możliwy wpływ zanieczyszczenia świetlnego na eutrofizację zbiorników wodnych.

The article presents a dynamic model of an electric device supporting the steering system of a passenger car; the model was verified through a series of bench tests. The research object was an integrated electric power steering system (EPS) mounted on a steering column and cooperating with a steering gear. The results of the theoretical analysis were compared with the results of tests performed on a specially built research bench fully reflecting the work of assistance in the car. A satisfactory level of agreement between the results of the model tests and the bench tests was obtained.

Keywords: EPS, modelling, bench tests

Streszczenie
W artykule przedstawiono zweryfikowany testami laboratoryjnymi dynamiczny model elektrycznego urządzenia wspomagającego kierownicę. Przedmiotem badań było zintegrowane elektryczne urządzenie wspomagające kierownicę (EPS) zamontowane na kolumnie kierownicy. Wyniki analizy teoretycznej porównano z wynikami testów przeprowadzonych na specjalnie zbudowanym stanowisku badawczym w pełni odzwierciedlającym pracę urządzenia w samochodzie. Uzyskano zadawalającą zgodność między wynikami badań stanowiskowych a wynikami analiz teoretycznych.

This paper presents the application of failure mode and effects analysis (FMEA) for the risk assessment of changes in the maintenance system of railway vehicles based on the example of the 6Dg type shunting locomotive. The application example is preceded with an introduction to the methodological basis of FMEA, which is specified in literature and standards. In order to ensure the comparability of the analysis results with vehicles of a similar type and to quantify the risk components (the probability of hazard occurrence, the consequences of the occurrence of a hazard and the possibilities of hazard detection) the classification which applies to shunting locomotives was used. Based on the conducted analysis, the possibility to make changes to the maintenance plan for 6Dg locomotives which would not be in breach of the acceptable safety level was demonstrated and preventive safety measures were determined.

Keywords: railway systems, maintenance systems, risk assessment, FMEA

Streszczenie
W pracy przedstawiono zastosowanie analizy przyczyn i skutków uszkodzeń (FMEA) do oceny ryzyka zmian w systemie utrzymania kolejowych środków transportu na przykładzie lokomotywy manewrowej typu 6Dg. Przykład aplikacyjny poprzedzono wprowadzeniem do podstaw metodycznych analiz FMEA, które są precyzowane w licznej literaturze i normach. W celu zapewnienia porównywalności wyników analizy z pojazdami podobnego typu do kwantyfikacji składowych ryzyka: prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia, skutków zagrożenia i możliwości wykrycia zagrożenia, zastosowano klasyfikację odnoszącą się do lokomotyw manewrowych. Na podstawie przeprowadzonej analizy wykazano możliwość wprowadzenia zmian w planie utrzymania lokomotyw, jak również określono prewencyjne środki bezpieczeństwa.

This paper presents an experimental method of determining the velocity of chip flow on the rake surface of a cutting insert during the longitudinal turning of Ti-6Al-4V titanium alloy. A Seco CNMG120408-M1 833 carbide cutting insert without a protective coating was used for the purposes of research. In order to record phenomena in the cutting zone, a PHANTOM V5.2 high-speed camera was used and placed above the area of machining. The camera recorded the process at a speed of 3000 fps. Placing the camera near the cutting zone allowed recording the process of chip formation and its flow along the rake face of the insert. Trials of longitudinal turning were performed in accordance with the test plan, where vc and f were the independent variables. In addition, the tests were performed for two different cutting depths. Processing and analysis of the obtained video sequences were performed with the use of CineViewer 663 and Tracker computer applications. Experimental determination of the velocity of chip flow at the rake face of a cutting insert was conducted by analysing the movement of the characteristic point on the outside side of the chip. Analysis of variance for the obtained results was performed using ANOVA and the regression functions were determined.

Keywords: Ti-6Al-4V, fast-changing phenomena, ANOVA

Streszczenie
W artykule przedstawiono eksperymentalny sposób wyznaczania prędkości spływu wióra po powierzchni natarcia płytki skrawającej podczas toczenia wzdłużnego stopu tytanu Ti-6Al-4V. W ramach badań wykorzystano płytkę skrawającą z węglika spiekanego, bez powłoki ochronnej, Seco CNMG120408-M1 833. Do rejestracji zjawisk w strefie skrawania zastosowano kamerę szybkoklatkową PHANTOM V5.2 umieszczoną nad strefą obróbki. Szybkość rejestracji kamery wynosiła 3000 kl/s. Ustawienie kamery w tym miejscu umożliwiało rejestrację procesu powstawania i spływu wióra po powierzchni natarcia płytki. Próby toczenia wzdłużnego realizowano zgodnie z przyjętym planem badań, gdzie zmiennymi niezależnymi były vc i f. Dodatkowo próby wykonano dla dwóch różnych głębokości skrawania. Obróbkę i analizę otrzymanych sekwencji wideo przeprowadzono w aplikacjach komputerowych CineViewer 663 oraz Tracker. Eksperymentalne wyznaczenia prędkości spływu wióra na powierzchni natarcia płytki skrawającej realizowano przez analizę ruchu punktu charakterystycznego na zewnętrznej stronie wióra. Dla uzyskanych wyników przeprowadzono analizę wariancji ANOVA i wyznaczono funkcje regresji.

This article presents the results of laboratory tests involving the measurement of cutting forces during the orthogonal turning of a tube made of GRADE 2 titanium alloy. The nominal diameter of the turned tube was D = 60 mm, and its wall thickness was 2.77 mm. For research purposes, a Kennametal chisel with an insert marked A3G0500M05P04DF and a holder marked A3SAR2520M0425-075-100 was used. An experimental research plan for variable cutting parameters (f, vc) was developed according to the Taguchi method and statistical analysis of the results was performed using an ANOVA. Three series of tests were performed, one for each of the three different values of tube wall thickness (ap = 2.77, 1.77, 0.5 mm). In accordance with the prepared test plan, nine trials were conducted within each series. Cutting forces were measured during each test with the use of a 3-axis Kisler 9257B piezoelectric dynamometer. DynoWare computer software was used for the archiving and analysis of measurement results.

Keywords: GRADE 2, cutting forces, ANOVA

Streszczenie
Artykuł prezentuje wyniki badań laboratoryjnych pomiaru sił skrawania podczas toczenia ortogonalnego rury z tytanu GRADE 2. Nominalna średnica toczonej rury wynosiła D = 60 mm, natomiast grubość ścianki 2,77 mm. Do badań wykorzystano przecinak firmy Kennametal o oznaczeniu płytki A3G0500M05P04DF, zamontowanej w oprawce A3SAR2520M0425-075-100. Eksperymentalny plan badań dla zmiennych parametrów skrawania (f, vc) opracowano według metody Taguchi, natomiast statystyczne opracowanie wyników wykonano za pomocą analizy ANOVA. W czasie prac zostały przeprowadzone trzy serie prób trzech różnych wartości grubości ścianki rury (ap = 2,77; 1,77; 0,5 mm). W ramach każdej serii zgodnie z opracowanym planem badań wykonano 9 prób. Pomiar sił skrawania był realizowany w każdej próbie za pomocą 3-osiowego siłomierza piezoelektrycznego Kisler 9257B. Do archiwizacji i analizy wyników pomiarów zastosowano program komputerowy DynoWare.