The Power of Women’s Migration. Historical and Sociological Perspectives

The article is a review of research areas in the field of women’s migration studies with particular emphasis on the mobility of Polish women. We characterize the gradual paradigm shift, which has led to the observation of differences in the migration of women and men, and recognition that gender is a key variable necessary for analyzing and explaining them. Our goal is also to present the mobility of Polish women in a historical perspective, as well as to outline contemporary trends in Polish migration studies. We are looking for the strength and agency of migrant women, their determination to change lives not only for themselves but also for their families, and take into account

Streszczenie

Artykuł stanowi przegląd zagadnień badawczych w obszarze studiów nad migracjami kobiet ze szczególnym uwzględnieniem mobilności Polek. Charakteryzujemy stopniową zmianę paradygmatu, która doprowadziła do zaobserwowania odmienności migracji kobiet i mężczyzn oraz uznania w związku z tym, że płeć jest niezwykle ważną zmienną niezbędną przy ich analizowaniu i wyjaśnianiu. Naszym celem jest również przedstawienie mobilności Polek w perspektywie historycznej, jak i zarysowanie współczesnych trendów w polskich studiach migracyjnych. Poszukujemy siły i sprawczości migrantek, ich determinacji w zmianie życia nie tylko dla siebie, ale i rodzin, uwzględniając złożony ekonomiczno-społeczny kontekst globalny i krajowy. Inspiracją do przygotowania tekstu w takiej perspektywie, jak i całego tomu była 100. rocznica uzyskania przez Polki praw wyborczych.

The Fate of Polish Women in Countries of Emigration Before WWII: A Review of Research Problematics, Source Texts and Scientific Analyses

Since the end of the 18th century, Former Polish territories had been abandoned by successive waves of deportees, political refugees and emigrants. Among them there were also women. However, their participation in migratory movements, problems and experiences of travel as well as changes related to the new settlement are omitted and marginalized in most historical studies. This results from the lack of sources, lack of detailed research on the participation and role of women in subsequent waves and directions of Polish migration, as well as from the lack of interest in this subject on the part of historians. It should be stressed that the last of these barriers has been broken only since the 1980s. The examples presented here show, however, that the history of Polish emigration is based mainly on the experiences of men.
The aim of the article is to present the state of research concerning subsequent periods, different directions and familiar and less familiar issues related to the migration of Polish women from the 19th century till the outbreak of World War II. The presented issues include political migrations, study trips, various directions of economic emigration (Ruhr, France, USA, Brazil, Canada) as well as relocations from the period of World War I. The comparison of available statistical data shows a gradual increase in the number of women among Polish migrants. Their percentage, the course of fate and the processes of change in their position within the family as well as in the local and supra-local ethnic community and beyond it had been shaped in different ways. They depended both on the period of emigration, the country and place of settlement as well as the nature of the activities undertaken. Another important factor seems to be the attitude and assistance for women-immigrants in the countries of their settlement. This issue, however, still remains in the sphere of suggestions for future researchers, both men and women.

Streszczenie

Od końca XVIII w. ziemie polskie opuszczały kolejne fale zesłańców, uchodźców politycznych i emigrantów. Były wśród nich również kobiety. Ich udział w ruchach migracyjnych, problemy i doświadczenia podróży oraz zmiany związane z nowym miejscem osiedlenia są jednak w większości opracowań historycznych pomijane i marginalizowane. Wynika to z braku źródeł, z braku szczegółowych badań nad udziałem oraz rolą kobiet w kolejnych falach polskich migracji, ale też z braku zainteresowania tą sferą ze strony historyków. Ostania z wymienionych barier jest przełamywana dopiero od lat 80. XX w., a wcześniejsze opracowania bazują głównie na doświadczeniach mężczyzn.
Celem artykułu jest próba ukazania stanu badań dotyczących kolejnych okresów, różnych kierunków oraz zagadnień związanych z migracjami Polek od XIX w. do wybuchu II wojny światowej. Przedstawiona problematyka obejmuje zarówno migracje polityczne, wyjazdy na studia, różne kierunki emigracji zarobkowej jak i przemieszczenia z okresu I wojny światowej. Zestawienie dostępnych danych statystycznych dowodzi stopniowego zwiększania udziału kobiet wśród polskich migrantów. Ich odsetek, koleje losu oraz procesy przemian pozycji w rodzinie a także w lokalnej i ponadlokalnej społeczności etnicznej i poza nią zależały tak od okresu emigracji, kraju oraz miejsca osiedlenia jak i od charakteru podejmowanych zajęć. Ważnym czynnikiem wydaje się także nastawienie i pomoc dla kobiet – imigrantek w krajach ich osiedlenia.

Between the Old and the New World: Similarities, Differences, Opportunities and Limitations

Having arrived in the United States at the turn of the 19th and 20th centuries, Polish emigrants found themselves in a foreign and often unfriendly environment. Despite cultural differences, Polish women who did not know the language and American traditions were able to create themselves and their own/new space by transcending the borders of the home world and through involvement in social life. From the end of the 19th century, women of Polish origin had created an educational system that allowed them to work within their ethnic community, establish orphanages, work in charitable associations and organize strikes and boycotts, thus proving their political strength. Taking advantage of the freedom of association existing in American society and the tradition ofv solidarity and self-help in the neighborhood, Polish immigrant women began to establish local societies of mutual assistance, which in 1898 united in one central organization – the Polish Women’s Union in America – providing women with insurance, care for the preservation of national identity and emancipation.

Streszczenie

Przybywszy do Stanów Zjednoczonych na przełomie XIX i XX wieku polskie emigrantki znalazły się w obcym często nieprzyjaznym środowisku. Pomimo różnic kulturowych, nieznające języka i obyczajów Polki w USA kreowały siebie oraz własną/nową przestrzeń wykraczając poza granice świata domowego i angażując się w szeroko pojęte życie społeczne. Od końca XIX wieku kobiety polskiego pochodzenia tworzyły system oświatowy, który pozwał im na pracę w ramach wspólnoty etnicznej, zakładały sierocińce, działały w stowarzyszeniach dobroczynnych, organizowały strajki i bojkoty, udowadniając tym samym swoją polityczną siłę. Korzystając z istniejących w społeczeństwie amerykańskim swobód zrzeszania się oraz wyniesionych z kraju pochodzenia tradycji solidarności i samopomocy sąsiedzkiej, polskie emigrantki zaczęły zakładać lokalne towarzystwa wzajemnej pomocy, które pod koniec lat 80. XIX w. zjednoczyły się w jednej, centralnej organizacji, tworząc w 1898 roku Związek Polek w Ameryce, zapewniający kobietom ubezpieczenie, dbałość o zachowanie świadomości narodowej oraz emancypację.

Traditionally, international migration from Podhale was perceived from the point of view of the economic consequences of departures of Podhale highlanders – men travelling for seasonal work in agriculture (continental departures) or in heavy industry like construction or metallurgy (overseas departures). However, women have participated in international migration from Podhale for decades. Until the end of the 20th century, female migrants from Podhale mainly accompanied the men leaving for work, especially when migrating to the United States. Changes in migration streams from Podhale, present since the 90s of the XXth century, also concerned the participation of women in migration. Female Podhale highlanders increasingly made their own decisions about leaving, and their active participation in international migration triggered changes in the communities which sent them. A confirmation of this fact is the data from my own research, which I conducted in one of the Podhale rural communities – Ludźmierz. On the basis of the conducted research, interesting issues related to migration of female highlanders can be discovered. The article analyses one of the issues, namely changes in the social, cultural and economic capital of the female participants of international migration from Podhale (before departure, during, after the migration) and their impact on the types of activity in the sending and receiving communities.

Streszczenie

Tradycyjnie migracje międzynarodowe z Podhala postrzegane były przez pryzmat ekonomicznych konsekwencji wyjazdów górali podhalańskich – mężczyzn udających się do prac sezonowych w rolnictwie (wyjazdy kontynentalne) lub w przemyśle ciężkim: budownictwie czy metalurgii (wyjazdy zamorskie). Jednak od dekad w migracjach międzynarodowych z Podhala uczestniczyły kobiety. Do końca XX wieku migrantki z Podhala głównie towarzyszyły wyjeżdżającym do pracy mężczyznom, szczególnie w przypadku migracji do Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Obecne od lat 90. XX wieku zmiany w strumieniach migracyjnych z Podhala dotyczyły także uczestnictwa kobiet w migracjach. Góralki podhalańskie coraz częściej samodzielnie podejmowały decyzje o wyjeździe, a ich aktywne uczestnictwo w migracjach międzynarodowych powodowało zmiany w społecznościach wysyłających. Potwierdzeniem tego faktu są dane z badań własnych, które prowadziłam w jednej z podhalańskich społeczności wiejskich – Ludźmierzu. Na podstawie przeprowadzonych badań wyłonić można interesujące kwestie związane z migracjami góralek. W artykule podjęto analizę jednego z takich zagadnień, mianowicie zmian w kapitale społecznym, kulturowym i ekonomicznym uczestniczek migracji międzynawowych z Podhala (przez wyjazdem, w trakcie, po zakończonej migracji) i ich wpływu na podejmowane rodzaje aktywności w społeczności wysyłającej i przyjmującej

“They Do the Heavy Lifting Around Here.” Civic Activism Amongst Polish Female Migrants – A Case Study of Polish Saturday Schools in Italy and the UK

The aim of the article is to discuss female migrants’ activities and voluntary work in Polish supplementary schools within the context of civic engagement. A growing number of Polish Saturday schools provide a good example of effective forms of cooperation for the benefit of others and represent a potential source of social participation and mobilization. Women play a significant role in setting up and running these schools. They work as teachers, occupy administrative positions, join Parent Councils, raise grant funds, cooperate with local authorities as well as with non-governmental organizations. Not only do female migrants efficiently use their social and cultural capital, but they also constantly increase their access to social networks and other forms of support. The paper stems from qualitative research conducted in the UK and Italy.

Streszczenie

Celem artykułu jest ukazanie zaangażowania migrantek w polskich szkołach uzupełniających w Wielkiej Brytanii i we Włoszech w kontekście aktywizmu obywatelskiego. Rosnąca liczba polskich szkół uzupełniających w różnych krajach osiedlenia polskich migrantów stanowi przykład skutecznych form współdziałania na rzecz innych i potencjalnego źródła dalszej mobilizacji i aktywizacji obywatelskiej. Szczególną rolę w tworzeniu i funkcjonowaniu szkół odgrywają kobiety. Podejmują pracę dydaktyczną, wchodzą w skład zarządu szkół i rad rodzicielskich, pozyskują fundusze na działalność szkoły, są odpowiedzialne za sprawy administracyjne, współpracują z innymi organizacjami. Migrantki nie tylko skutecznie potrafią wykorzystać posiadany kapitał kulturowy, ale nieustannie go rozwijają. Artykuł ma charakter analityczno-empiryczny i opiera się na wywiadach częściowo ustrukturyzowanych przeprowadzonych w Wielkiej Brytanii i we Włoszech.

The Role of Polish Women in Shaping and Supporting the Identity of Children of Polish Origin in Polish Saturday Schools in France

The history of migration of Polish women and men to France is long, rich and diverse in terms of gender, education level, age structure and purpose of emigration. The last wave of emigration, which dates to around Poland’s accession to the European Union and the opening of the French labor market for Poles, is characterized by a clear self-organization in the sphere of educational practices for children. The grassroots of educational mobilization is definitely determined by gender and numerous supplementary schools created from individual and collective initiatives illustrate its strength and determination. In the article I present the preliminary results of my research resulting from in-depth interviews with leaders and teachers of the Polish diaspora in France. I conclude with the analysis of questionnaires and participant observation.

Streszczene

Historia migracji Polek i Polaków do Francji jest długa, bogata i zróżnicowana pod względem płci migrujących osób, wykształcenia, struktury wieku oraz powodów emigracji. Ostatnia fala emigracji, która opuściła kraj w okresie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej i otwarcia francuskiego rynku pracy dla Polaków, charakteryzuje się wyraźną samoorganizacją w sferze praktyk edukacyjnych dla dzieci. Oddolna mobilizacja edukacyjna jest zdecydowanie zdeterminowana przez płeć, a jej siłę i determinację unaoczniają liczne szkoły społeczne powstałe z indywidualnych i kolektywnych inicjatyw. W artykule przedstawię wstępne wyniki moich badań pochodzące z wywiadów pogłębionych z liderkami i nauczycielkami tamtejszego środowiska polonijnego oraz uzupełnię je wnioskami z obserwacji uczestniczącej.

Mobile Generation of Choice? International Migration, Gender and Family Roles of Polish Female Millennials

While many studies have focused on the international migration of Polish women, the main wave of gendered research has covered the experiences of women who went abroad during the 1980s and 1990s, up until about five years after EU accession (2009). As such, from a generational stance, existing studies have investigated the mobility paths of Baby-Boomers and Generation X. Today migration shapes the biographies of Polish women from Generation Y (i.e. Millennials) who have traits that potentially differentiate them from mobile women in the past and in areas beyond the labor market. Drawing on empirical material from “Peer-groups and Migration” study (2016–2020), we analyze international mobility pathways and migratory decision-making processes of educated women from Gen Y and investigate how mobility intersects with gender and social roles in family/personal life for Millennials. We argue that the „mobile generation of choice” engages in new forms of migration. Although certain family roles have changed among migrant-Millennials, the motherhood/mobility junction remains less prone to generational shifts.

Streszczenie

Chociaż migracje Polek cieszyły się dużym zainteresowaniem naukowym, szczyt rozwoju badań genderowych dotyczących wyjazdów zagranicznych objął przede wszystkim doświadczenia kobiet migrujących w latach 80. i 90. XX w., aż do pierwszego pięciolecia poakcesyjnego (2004–2009). Soczewka pokoleniowa oznacza, że badanymi były przede wszystkim migrujące Polki z pokoleń baby-boomers i X. Dekadę później migracje kształtują biografie Milenialsek, jednak wyróżniające je doświadczenia mobilności nie są szczegółowo eksplorowane poza kontekstem rynku pracy. Opierając się na materiale empirycznym z projektu „Paczki przyjaciół i migracje” (2016–2020), w artykule analizujemy wzory migracyjne wykształconych Polek z pokolenia Y. Pokazujemy decyzje mobilnościowe Milenialsek oraz śledzimy relacje między płcią a rolami społecznymi w życiu osobistym i rodzinnym młodych kobiet. Wskazujemy na nowe wzory migracji „mobilnego pokolenia wyboru”, a także stwierdzamy, że o ile pewne relacje i role rodzinne Milenialsek uległy transformacji, o tyle sprzężenie mobilności z macierzyństwem zdaje się mniej podatne na międzypokole-
niową zmianę.

The Autonomy of Women in the Migratory Context. Reflections on the Example of Polish Migrant Women in Norway

The article aims at presenting a research strategy that provides a better understanding of the presence of Polish females in Norway. A significant part of female migrants’ inflow as well as their strategies and career paths have been shaped by an irregular and undocumented character of work. However, other Polish women have legalized their stay using family reunification procedures, recruitment agencies or other channels providing legal employment. The rapid increase in the number of Polish migrants in Norway was evident after 2004. Although female migrants are lees numerous than male ones, they are better educated.
An investigation that is limited to economic motivations does not reflect the more complex nature of their mobility. Using a conceptual framework of desire, aspiration and autonomy, together with a biographical approach, seems to be more fruitful. The author analyses interviews with women who started their international mobility on their own. Phases of a biography are related to corresponding desires, aspirations, decision-making processes and a way of fulfilling or transforming an initial desire. The article is based on Transfam research and material gathered by the author during her visits as a visiting researcher at Oslo Metropolitan University (former Oslo and Akershus University College of Applied Sciences).

Streszczenie

Celem artykułu jest przedstawienie strategii badawczej, którą warto zastosować, starając się lepiej zrozumieć obecność Polek w Norwegii. Ich napływ do Norwegii i późniejsze ścieżki migracyjne w dużym stopniu kształtował nieformalny charakter podejmowanych prac. Polki korzystały też z w pełni sformalizowanych możliwości przyjazdu. Dynamiczny wzrost liczby polskich migrantów rozpoczął się po 2004 roku. Wciąż obserwujemy dysproporcję między liczbą mężczyzn i kobiet. Tych ostatnich jest mniej, ale są lepiej wykształcone.
Analizowanie migracji jedynie z perspektywy ekonomicznej motywacji, nie oddaje bardziej złożonego charakteru zjawiska. Migracje Polek można lepiej zrozumieć, odwołując się do perspektywy biograficznej i używając pojęć, takich jak pragnienia, aspiracja i autonomia. W artykule wykorzystałam materiał z własnych badań, zebrany podczas pobytów w Norwegii jako visiting researcher na Oslo Metropolitan University (dawniej Oslo and Akershus University College of Applied Sciences) oraz projektu Transfam. Przeanalizowałam wywiady z kobietami, które do pracy za granicę wyjechały samodzielnie. Poszczególnym fazom biografii przypisane zostały odpowiadające im pragnienia, aspiracje, proces podejmowania decyzji oraz sposób realizacji pragnień

After Poland’s accession to the European Union and the opening of the Norwegian market for Polish employees, the gender structure of Polish migrants in Norway changed radically. The number of men increased rapidly in relation to the number of women due to the demand of the Norwegian labor market for employees in the construction industry. For several years, the number of women has been growing slightly faster than the number of men due to family reunification. Poles living in Norway are relatively young and well-educated. Research carried out so far indicates that Polish migrants experience many problems finding employment that is in line with their education (Czapka 2010; Huang, Krzaklewska, Pustulka 2016).
The article presents partial results of qualitative research carried out in Oslo in 2015 among Polish assistants working in Norwegian kindergartens in the framework of the project “Barne-
hagen som tillitsarena: hvordan lages den flerkulturelle samfunnskontrakten?”, which is part of the Polish-Norwegian project POLFAMIGRA (“Polish female migrants and their families – a study of care deficit “).
The research results indicate that the work of an assistant in a kindergarten is for many Polish women the next stage in their professional careers in Norway and is often perceived in terms of career advancement. For the part of women participating in the study, work in the kindergarten was to be only a temporary type of employment, which was to ensure their income until they find a job consistent with their education. Most of them believed that their work does not enjoy high social prestige and is associated with relatively low wages.

Strength in Weakness, or the (In)effectiveness of Rights Protection of Polish Migrant Women in Mixed Marriages

The concept of mixed marriage refers to the relationship of people representing different cultures (intercultural marriage), religions (interreligious marriage or interfaith marriage) or nationality (transnational marriage). Polish women are increasingly deciding to marry foreigners, which are concluded both in Poland and abroad. Marriages of people from different countries, using different languages, brought up and educated in different cultural or religious systems may encounter difficulties in building social / family relationships. This may mean that Polish women in mixed marriages may be /
become victims of domestic, economic, psychological, physical and sexual violence, often conditioned by customary norms. What’s more, not all types of violence or crimes against women are ever banned in the countries where Polish migrant women live. The situation can be further complicated when it comes to a marriage regulated, for example, by Sharia law.
The article attempts to answer the question whether Polish legal regulations (or international agreements ratified by Poland) guarantee that women from mixed marriages receive any kind of protection, and if so, where and how they can apply for it.

Streszczenie

Pojęcie małżeństwa mieszanego (mixed marriage) odnosi się do związku osób reprezentujących różne kultury (intercultural marriage), religie (interreligious marriage lub interfaith marriage) czy narodowości (transnational marriage). Polki coraz częściej decydują się na małżeństwa z obcokrajowcami, które zawierane są zarówno w Polsce, jak i za granicą. Małżeństwa osób pochodzących z różnych krajów, posługujące się różnymi językami, wychowane i wykształcone w odmiennych systemach kulturowych czy religijnych, mogą napotkać na trudności w budowaniu relacji społecznych/rodzinnych. Może to powodować, że Polki będące w małżeństwa mieszanych mogą być/stać się ofiarami przemocy domowej w wymiarze ekonomicznym, psychicznym, fizycznym i seksualnym, często uwarunkowanej normami zwyczajowymi. Co więcej, nie wszystkie rodzaje przemocy czy przestępstw wobec kobiet są w ogóle w krajach zamieszkania Polek-migrantek zabronione pod groźbą kary. Sytuacja może komplikować się dodatkowo, gdy w grę wchodzi małżeństwo regulowane np. prawem szariatu.
Artykuł podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie czy polskie przepisy prawne (lub ratyfikowane przez Polskę umowy międzynarodowe) gwarantują Polkom z małżeństw mieszanych jakąkolwiek ochronę, a jeśli tak, to gdzie i w jaki sposób mogą się one o takową starać. Ważnym pytaniem jest również, jakie instytucje publiczne angażują się w pomoc tej konkretnej grupie migrantek oraz jak daleko w praktyce sięgają ich możliwości, szczególnie w sytuacji, gdy doświadczająca przemocy Polka przebywa w kraju, gdzie prawo nie rozdziela życia świeckiego i religijnego, a sprawy małżeństw podlegają (przede wszystkim) sądownictwu religijnemu