W prezentowanym artykule autor zastanawia się, czym jest wrogość jako taka, przyjmując, iż ludzie z natury są wobec siebie raczej przychylni, pozbawieni negatywnych odczuć. Nie chodzi o dokładne opisanie kategorii „obcego”, ale ważniejszy jest sam proces, który sprawia, że ktoś zostaje w ten sposób określony. Wrogość jest czymś wtórnym, pochodnym, zatem tym, co przeinacza, przekłamuje prawdę o człowieku. Nie sposób jednak powiedzieć, co tak naprawdę skłania człowieka do tego, by wyzwoliła się w nim postawa wrogości. Jak rozgrywa się ten skomplikowany, jak można mniemać, akt przejścia od traktowania kogoś jako „innego” do myślenia o nim w kategorii „obcego”? Autor próbuje wskazać kilka istotnych wątków, by dojść do konkluzji, iż proces „tworzenia obcego”, choć sam w sobie nienaturalny, stanowi nieodłączny element świata, w jakim żyjemy. Konkluzja ta ma zawsze tragiczny wymiar.

Australijska polityka imigracyjna, szczególnie wobec uchodźców, oraz polityka wielokulturowości były często przywoływane w Europie jako pozytywny model, zwłaszcza przez zwolenników masowej imigracji i integracji nowo przybyłych w społeczeństwach przyjmujących. Jednak w ostatnich latach stanowisko Canberry wobec osób próbujących bez wiz dostać się na terytorium australijskie, by tam uzyskać status uchodźcy, wzbudza krytykę na świecie i w samej Australii. Zarazem, gdy Unia Europejska stanęła w obliczu fali niekontrolowanej migracji z Afryki i Azji, nie brakuje wezwań do przyjęcia australijskich rozwiązań. Trudno nie spostrzec, jak bardzo owe polemiki odzwierciedlają starcie różnych politycznych i ideologicznych perspektyw, a trafiające do polskiego czytelnika wypowiedzi są zwykle wyrwane z kontekstu. Dlatego poniższy tekst ma dwa cele: zarysowanie historii polityki australijskiej wobec uchodźców oraz wykazanie, że wprowadzone na przełomie wieku zmiany są raczej jej ewolucyjną kontynuacją niż radykalną zmianą.

Artykuł prezentuje wyniki badań nad imigracją ukraińskich studentów do Polski. Badania zostały zrealizowane metodą sondażową za pomocą ankiety audytoryjnej wśród studentów w 2015 i 2017 r. Próba badawcza liczyła 606 studentów. Badania realizowano w Krakowie, Rzeszowie i Przemyślu. Wynika z nich, że głównym motywem przyjazdu na studia do Polski była chęć uzyskania zagranicznego wykształcenia, mającego zwiększyć szanse życiowe młodzieży. Największym problemem, jaki się pojawił po przyjeździe, były wysokie koszty życia w Polsce oraz brak znajomości języka i niedostateczna integracja z polskimi rówieśnikami. Najwyżej studenci ocenili infrastrukturę techniczną i cyfrową polskich uczelni oraz serdeczne i życzliwe stosunki z pracownikami uczelni. Znaczącym problemem dla studentów był brak możliwości znalezienia odpowiedniej pracy w czasie studiów i po ich skończeniu. Większość studentów po licencjacie planuje zdobyć wykształcenie magisterskie. Po zakończeniu edukacji tylko 13% ankietowanych zamierza wrócić na Ukrainę. Ponad połowa chce pozostać w Polsce, a 1/3 wyjechać dalej na zachód.

Artykuł analizuje dane na temat cudzoziemców zarejestrowanych jako osoby bezrobotne w Polsce. Najwięcej zarejestrowanych bezrobotnych pochodzi z krajów byłego Związku Radzieckiego, w szczególności z Ukrainy, Rosji, Białorusi, Armenii. Za taki rozkład odpowiadają różne czynniki, np. Ukraińcy to największa i dynamicznie rosnąca społeczność imigrancka, więc proporcjonalnie obarczona największym ryzykiem bezrobocia. Z kolei osoby ujęte w statystykach jako Rosjanie to głównie uchodźcy z Czeczenii. Niemal nieobecni wśród zarejestrowanych bezrobotnych są imigranci z Wietnamu, Indii i Chin, mimo że społeczności z tych krajów są w Polsce relatywnie duże. Z samym statusem bezrobotnego jest związany dostęp do pewnych podstawowych świadczeń społecznych (zwłaszcza objęcie publiczną opieką zdrowotną). Natomiast udział osób z prawem do zasiłku w populacji cudzoziemców zarejestrowanych jako bezrobotni jest bardzo niski, mniejszy niż w przypadku ogółu bezrobotnych w Polsce. Ponadto analiza odsetka bezrobotnych w zależności od państwa pochodzenia wykazała, że w latach 2012–2017 udział bezrobotnych w populacji imigrantów z poszczególnych grup co do zasady zmniejszał się. Przyrost populacji imigranckiej był dużo większy niż przyrost liczby bezrobotnych. W podsumowaniu zaproponowane są wyjaśnienia niskiego poziomu bezrobocia wśród imigrantów w Polsce. Analizując bezrobocie rejestrowane imigrantów w Polsce, artykuł wypełnia ważną lukę badawczą dotyczącą analizy bierności zawodowej cudzoziemców w RP.

Na początku lat 80. XX w., w związku z napiętą sytuacją polityczną i kryzysem ekonomicznym w Polsce, tysiące ludzi wyruszyło na emigrację do Europy Zachodniej. Preferowanym kierunkiem stał się wówczas nie tak odległy Berlin Zachodni. Polacy włożyli wiele energii, by zintegrować się ze społeczeństwem przyjmującym, wypracowując odpowiednie strategie pobytowe. Przyczyniły się one do powstania określonych stylów życia, czyli zespołu zachowań charakterystycznych dla tej właśnie grupy. W ostatnich latach ulegają one modyfikacjom, m.in. w związku z procesem transnacjonalizacji migrantów. W artykule analizuję zachodzące zmiany na podstawie wyników badań, które przeprowadziłam w latach 2009–2015.

W 2011 roku w Kanadzie mieszkało około 250 tysięcy osób czysto portugalskiego pochodzenia i prawie 180 tysięcy o korzeniach częściowo portugalskich. Pierwsza grupa emigrantów portugalskich dotarła do Kanady w 1953 roku, początkując tym samym niemal pół wieku dość licznego osadnictwa Portugalczyków w tym kraju. W ciągu kolejnych dekad Portugalczycy migrowali do Kanady w ponad 95% w ramach sponsoringu rodzinnego, sąsiedzkiego czy udzielanego bliższym i dalszym znajomym. W efekcie kolejne grupy emigrantów portugalskich miały bardzo zbliżone do siebie charakterystyki: niemal zupełny brak wykształcenia, brak  jakiegokolwiek przygotowania zawodowego, znajomość jedynie rodzimego języka. Diaspora portugalska w Kanadzie wywodzi się przede wszystkim z Azorów. Do dziś ponad 65% portugalskiej grupy etnicznej to pierwsze lub kolejne pokolenia emigrantów z tych wysp. Portugalska grupa etniczna jest zaliczana przez badaczy do grup w trakcie przekształceń, choć niemal wszyscy przyznają, że są to procesy spóźnione w stosunku do innych zbiorowości etnicznych. Powodów takiego stanu jest wiele, wśród nich najważniejsze to: dominacja pierwszej generacji, która de facto nie posiada żadnego wykształcenia i dodatkowo nie ma nawyków  edukacyjnych; socjalizacja większości emigrantów w czasach reżimu Salazara, skutkująca między innymi brakiem samodzielności; wewnętrzne rozbicie grupy jako efekt relacji wywiezionych z Europy, w tym poczucie marginalizowania pochodzącej z Azorów większości przez grupę z Portugalii kontynentalnej.

Punktem wyjścia prowadzonego w tym artykule wywodu jest teza o istniejących między Polską a Portugalią podobieństwach z zakresu zagadnień migracyjnych. W pierwszym rzędzie, celem wykazania owych podobieństw, autorka prześledziła historię Portugalii z perspektywy migracyjnej od czasów wielkich odkryć geograficznych. Jednocześnie wybrane portugalskie doświadczenia odniesiono do sytuacji Polski w omawianym zakresie. Następnie przybliżono wdrożone w Portugalii określone rozwiązania o charakterze politycznym, które wpisują się w ramy – wysuwanych przez Rafała Matyję, Annę Siewierską-Chmaj i Konrada Pędziwiatra –  poszczególnych postulatów zasadniczych wytycznych polskiej doktryny imigracyjnej. A wspomnianymi postulatami są: po pierwsze, udzielanie ochrony uchodźcom; po drugie, działanie na rzecz szeroko pojmowanej repatriacji; po trzecie, otwarcie na migrantów z Europy, a także z innych zbliżonych do niej pod względem kulturowym obszarów i dostrzeżenie w nich potencjalnych współobywateli oraz po czwarte, przedsiębranie działań mających na celu sprowadzenie do Polski wysoko wykwalifikowanych obcokrajowców.

Autor artykułu przyjmuje perspektywę mikrohistoryczną. Na przykładzie Norberta Żaby, polskiego uchodźcy w Szwecji w latach 1945–1994, zajmuje się problemem obowiązków emigranta wobec kraju pochodzenia w sytuacji łączności z dawną ojczyzną i zarazem częściowej alienacji od spraw polskich. Twierdzi, że Żaba należał do tak zwanych aktorów transformacyjnych, przyczyniał się do poszerzenia horyzontów poznawczych przybyszów z kraju i tym samym do wyłaniania się demokratycznej wspólnoty społeczno-politycznej w Polsce. Analiza uwzględnia problematykę taktyki działania, przywództwa, konfliktu, tożsamości grupowej, motywacji, emocji emigranta politycznego, mediów społecznych, polityki na odległość.

Izabella Main, 2018, Lepsze światy medyczne? Zdrowie, choroba i leczenie polskich migrantek w perspektywie antropologicznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar: Warszawa, 2018, 208 s.