Artykuł analizuje działania państwa polskiego mające na celu wsparcie jednostek polonoznawczych za granicą i bada relacje między tymi jednostkami a instytucjami w Polsce. Celem artykułu jest zrozumienie form i zakresu wsparcia oferowanego jednostkom polonoznawczym oraz wyjaśnienie, dlaczego działania z zakresu dyplomacji publicznej adresowane są także do polskiej diaspory. Analiza opiera się na oficjalnych dokumentach dotyczących dyplomacji publicznej i polityki polonijnej, a także na wynikach badania empirycznego przeprowadzonego wśród przedstawicieli polskich instytucji odpowiedzialnych za promocję polskiego wizerunku za granicą oraz przedstawicieli jednostek polonoznawczych. Wnioski wskazują na heterogeniczność tych jednostek oraz różnice między wsparciem dla jednostek na Wschodzie i Zachodzie. W przypadku jednostek funkcjonujących w krajach byłego ZSRR wyraźnie dominuje polityka polonijna, która ma na celu podtrzymywanie związków miejscowych Polaków z Polską i polskością. Na Zachodzie wsparcie dla jednostek polonoznawczych wynika zarówno z polityki polonijnej, jak i dyplomacji publicznej.
 

Poland’s support for Polish Studies units abroad – a tool of public diplomacy or diaspora policy?

The paper analyses the Polish government’s actions to support Polish studies units abroad and examines the relationships between these units and institutions in Poland. It aims to understand the forms and scope of support offered to Polish studies units and to explain why public diplomacy actions also target the Polish diaspora. The analysis is based on official documents related to public diplomacy and Polish diaspora policy, as well as the results of an empirical study conducted among representatives of Polish institutions responsible for promoting the Polish image abroad and representatives of Polish studies units. The conclusions indicate the heterogeneity of these units and differences in support for units in the East and the West. In the case of units operating in former Soviet Union countries, Polish diaspora policy dominates, aiming to maintain connections between local Polish communities and Poland. In the West, support for Polish studies units stems from both Polish diaspora policy and public diplomacy.

Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie o miejsce polskich organizacji imigracyjnych o profilu kulturalnym, artystów mieszkających za granicą oraz zbiorowości migrantów w polu organizacyjnym, obejmującym systemowe działania promujące polską kulturę za granicą. Aby odpowiedzieć na tak postawione pytanie, poddano analizie dokumenty strategiczne wyznaczające kierunki polityki kulturalnej i polonijnej, przedstawiono strukturę pola obejmującego różne typy podmiotów zaangażowanych w promocję polskiej kultury oraz postulaty dotyczące roli, jaką winna pełnić diaspora – zarówno jako adresat, jak i „narzędzie” polityk publicznych. Usytuowanie podmiotów reprezentujących polską diasporę w polu organizacyjnym, wynikające z analizy dokumentów strategicznych, zestawiono z wynikami analizy dokumentacji konkursowej oraz beneficjentów programów rządowych wspierających działalność w tym obszarze w latach 2017–2022. Wnioski płynące z takiego zestawienia wskazują na ograniczone możliwości systemowego wspierania działań promocyjnych realizowanych przez organizacje imigranckie oraz twórców polskich mieszkających za granicą, pomimo dostrzegania potencjału diaspory w tym obszarze przez decydentów. Przedstawiciele diaspory sytuują się na peryferiach pola organizacyjnego obejmującego budowanie marki narodowej poprzez kulturę, a co za tym idzie – potencjał licznej i rozproszonej po całym świecie diaspory polskiej pozostaje wciąż niewykorzystany.

The Place and Role of the Diaspora in the Promotion of Polish Culture in the Light of Public Policies

The changing character of diasporas and states’ politics intersect with new challenges in the policymaking process. This study aims to investigate the priorities and hardships of the diaspora education policies in Poland and Lithuania. The study applies the three-dimensional approach (Lesińska, Popyk 2021) to study diaspora policy and draws on qualitative research with the diaspora state institution representatives in the two countries. This paper compares the role of diaspora education policy in a broader policy context, alongside presenting the challenges, namely “socio-demographic”, “methodological”, “political” and “financial”, that state institutions face while ensuring education for the young members of diasporas. It contributes to the scholarship on diaspora policies studies by presenting how state institutions approach and govern the relationships with young diasporas through ensuring education and support social and cultural life of diaspora schools.

This article aims to outline the activities of the Emigration Museum in Gdynia (Polish abbrev. MEG) in building relations with the Polish diaspora and maintaining Polish identity among Poles and people with Polish ancestry living abroad. Its main thesis is that the MEG, as a comparatively small institution, has a relatively large potential for shaping symbolic and identity ties with the Polish diaspora and could potentially be an important actor for activities undertaken in this sphere, implemented as part of a broadly defined policy with regard to and for Poles living abroad. The article consists of an introduction, three main sections and a conclusion. In the first section, we briefly define the diasporic policy in its subject and object dimensions, present selected concepts that typify this policy, and point out the role of culture and cultural institutions in building symbolic and identity ties with the diaspora. The second section was devoted to presenting the history, circumstances of the establishment and organizational basis of the Emigration Museum in Gdynia. The museum, although technically a self-government cultural institution, is the first and only museum in the country to show the history of emigration from Poland and Polish lands in a comprehensive way. Section three, on the other hand, focuses on showcasing selected MEG activities in forming symbolic and identity ties with the Polish diaspora.

Polski Instytut Naukowy w Ameryce w trakcie swojej osiemdziesięcioletniej historii wielokrotnie współpracował z organizacjami innych grup etnicznych funkcjonujących za oceanem, zwłaszcza z organizacjami akademickimi i kulturalnymi reprezentującymi diaspory z Europy Wschodniej. Wśród nich szczególne miejsce zajmują organizacje ukraińskie, a zwłaszcza Towarzystwo Naukowe im. Szewczenki i Ukraińska Wolna Akademia Nauk. Artykuł omawia płaszczyzny współpracy instytucjonalnej, w tym przykłady wspólnie zorganizowanych przedsięwzięć. Jest próbą odpowiedzi na pytania: czy kooperacja między organizacjami była okazjonalna, czy wpisywała się w długoterminowe zamierzenia organizacji, a także na jakich polach organizacje zbudowały wspólną reprezentację.

The Polish Institute of Arts and Sciences of America and Ukrainian diasporic organizations – academic and cultural cooperation

The Polish Institute of Arts and Sciences of America (PIASA) in its eight decades of history frequently collaborated with organizations of other ethnic groups in the U.S., particularly with academic and cultural organizations of East and Central Europe diasporas. Among them strong ties have been established with Ukrainian organizations, especially the Shevchenko Scientific Society and the Ukrainian Academy of Arts and Sciences. The paper describes levels and forms of institutional cooperation. It tries to answer the following questions: was this collaboration accidental or rather resulting from PIASA’s long-term vision and goals? In what fields partners managed to build joint representation? 

Jednym z efektów rosyjskiej wojny domowej (1917–1922) była emigracja na niespotykaną wcześniej skalę. Z azjatyckiej części Rosji masowo emigrowali też przedstawiciele rodzimych mniejszości narodowych i etnicznych. Emigranci ci stworzyli szereg diaspor zamieszkujących strefy pograniczne z ZSRR. Władza radziecka traktowała te społeczności jako wrogie, a hermetyczny charakter sowieckiej granicy sprawiał, że kontakt pomiędzy diasporami a krajem pochodzenia był znikomy. Wraz z rozpadem ZSRR i otwarciem granic diaspory zaczęły odgrywać ważną rolę w tzw. odrodzeniu etnicznym mniejszości w Rosji. Inkorporacja dotychczas demonizowanych, nielojalnych i wrogich pogranicznych społeczności wymagała wprowadzenia nowych dyskursów i reprezentacji w lokalnych historiach publicznych. Na przykładzie buriackiej diaspory w Chinach artykuł pokazuje proces włączania diaspor w pole polityki etnicznej na Syberii i negocjowania ich statusu społecznego we współczesnej Rosji.
 

The Border as a Resource, the Border as a Time Machine. Social Representations of Diasporas on the Sino-Russian Frontier

These emigrants created a number of diasporas inhabiting the border zones with the USSR. The Soviet authorities treated these communities as hostile, and the hermetic nature of the Soviet border meant that contact between the diasporas and the country of origin was negligible. With thecollapse of the USSR and the opening of the borders of the diaspora, they began to play an essential role in the so-called ethnic revival of minorities in Russia. The incorporation of previously demonized, disloyal, and hostile frontier communities required the introduction of new discourses and representations in local public histories. On the example of the Buryat diaspora in China, the article shows the process of including diasporas in the field of ethnic politics in Siberia and negotiating their social status in contemporary Russia.