FAQ

Siła w słabości, czyli o (nie)skuteczności ochrony praw Polek-migrantek w małżeństwach mieszanych

Data publikacji: 30.12.2019

Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 2019 (XLV), Nr 4 (174), s. 209-234

https://doi.org/10.4467/25444972SMPP.19.046.11360

Autorzy

,
Karolina Kremens
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytecka 22/26, 50-145 Wrocław
Wszystkie publikacje autora →
,
Patrycja Matusz-Protasiewicz
Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego
Wszystkie publikacje autora →
Magdalena Półtorak
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Bankowa 12, 40-007 Katowice
https://orcid.org/0000-0002-0712-6509 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Siła w słabości, czyli o (nie)skuteczności ochrony praw Polek-migrantek w małżeństwach mieszanych

Abstrakt

Strength in Weakness, or the (In)effectiveness of Rights Protection of Polish Migrant Women in Mixed Marriages

The concept of mixed marriage refers to the relationship of people representing different cultures (intercultural marriage), religions (interreligious marriage or interfaith marriage) or nationality (transnational marriage). Polish women are increasingly deciding to marry foreigners, which are concluded both in Poland and abroad. Marriages of people from different countries, using different languages, brought up and educated in different cultural or religious systems may encounter difficulties in building social / family relationships. This may mean that Polish women in mixed marriages may be /
become victims of domestic, economic, psychological, physical and sexual violence, often conditioned by customary norms. What’s more, not all types of violence or crimes against women are ever banned in the countries where Polish migrant women live. The situation can be further complicated when it comes to a marriage regulated, for example, by Sharia law.
The article attempts to answer the question whether Polish legal regulations (or international agreements ratified by Poland) guarantee that women from mixed marriages receive any kind of protection, and if so, where and how they can apply for it.

Streszczenie

Pojęcie małżeństwa mieszanego (mixed marriage) odnosi się do związku osób reprezentujących różne kultury (intercultural marriage), religie (interreligious marriage lub interfaith marriage) czy narodowości (transnational marriage). Polki coraz częściej decydują się na małżeństwa z obcokrajowcami, które zawierane są zarówno w Polsce, jak i za granicą. Małżeństwa osób pochodzących z różnych krajów, posługujące się różnymi językami, wychowane i wykształcone w odmiennych systemach kulturowych czy religijnych, mogą napotkać na trudności w budowaniu relacji społecznych/rodzinnych. Może to powodować, że Polki będące w małżeństwa mieszanych mogą być/stać się ofiarami przemocy domowej w wymiarze ekonomicznym, psychicznym, fizycznym i seksualnym, często uwarunkowanej normami zwyczajowymi. Co więcej, nie wszystkie rodzaje przemocy czy przestępstw wobec kobiet są w ogóle w krajach zamieszkania Polek-migrantek zabronione pod groźbą kary. Sytuacja może komplikować się dodatkowo, gdy w grę wchodzi małżeństwo regulowane np. prawem szariatu.
Artykuł podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie czy polskie przepisy prawne (lub ratyfikowane przez Polskę umowy międzynarodowe) gwarantują Polkom z małżeństw mieszanych jakąkolwiek ochronę, a jeśli tak, to gdzie i w jaki sposób mogą się one o takową starać. Ważnym pytaniem jest również, jakie instytucje publiczne angażują się w pomoc tej konkretnej grupie migrantek oraz jak daleko w praktyce sięgają ich możliwości, szczególnie w sytuacji, gdy doświadczająca przemocy Polka przebywa w kraju, gdzie prawo nie rozdziela życia świeckiego i religijnego, a sprawy małżeństw podlegają (przede wszystkim) sądownictwu religijnemu

Bibliografia

Barwina, Z., Zasada wzajemnego uznawania w sprawach karnych, Warszawa 2012.

Bieńkowska, E., Nowe środki ochrony i pomocy dla pokrzywdzonych i świadków, „Prokuratura i Prawo 2015”, Nr 10, s. 5–25.

Bieńkowska, E., Pokrzywdzony w świetle najnowszych nowelizacji przepisów prawa karnego, „Prokuratura i Prawo 2014”, Nr 3, s. 16–31.

Bieńkowska, E., Zjawisko wiktymizacji wtórnej: pojęcie, przyczyny i przeciwdziałanie (na przykładzie niektórych polskich regulacji karnych), „Archiwum Kryminologii” 2007–2008, t. XXIX–XXX, s. 65 i n.

Bieńkowska, E., L. Mazowiecka (red.), Konwencja o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. Komentarz, Warszawa 2016.

Dass, J., Most cases of violence against women involve mixed marriages, “The Filipino Times”, 14.03.2019.

de Groot, R., Survey on Rules on Loss of Nationality in International Treaties and Case Law, „CEPS Papers in Liberty and Security” 2013, nr 57, s. 6.

de Hard, B., R. van Oers, European Trends in Nationality Law, w: Acquison and loss of nationality, Amsterdam 2006, s. 340.

Duda, J., Odpowiedzialność karna za obrót narkotykami poza granicami Polski (artykuł polemiczny), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2017”, z. 1,

Durczak, J., Pochodne formy nabycia obywatelstwa oraz jego utrata w systemach prawnych Polski i Niemiec. Kwestia obywatelstwa kobiet zamężnych, w: M. Sadowski (red), Z badań nad prawem, administracja i myślą polityczną, Acta Erasmiana X, Wrocław 2015, s. 151.

Grzegorczyk, T., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2008, s. 235.

Grzyb, M., Przestępstwa motywowane kulturowo. Aspekty kryminologiczne i prawnokarne, Warszawa  2016, s. 2–10.

Jasiński, W., Uwagi o trybie ścigania przestępstwa zgwałcenia, „Prokuratura i Prawo 2014”, nr 1, s. 68 i n.

Kallakuru, R.R., P. Soni, Criminalisation of Marital Rape in India: Understanding Its Constitutional, Cultural and Legal Impact, “NUJS Law Review 2018”, Nr 11, s. 2–25.

Kmąk, Z., Nakłanianie lub udzielanie pomocy do przerwania ciąży z naruszeniem przepisów ustawy, „Prokuratura i Prawo 2018”, Nr 2, s. 52 i n.

Kołodziejski, P., Ne bis in idem w stosunku do orzeczeń zagranicznych, „Prokuratura i Prawo” 2006, Nr 9, s. 55–61.

Konarska-Wrzosek, V., Komentarz do art. 111, w: V. Konarska-Wrzosek, Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2016.

Kowalewska-Borys, E., E. Truskolaska, Podstawowe założenia oraz pojęcia Konwencji Stambulskiej, w: E. Kowalewska-Borys (red.), Przemoc w rodzinie w aspekcie Konwencji Rady Europy w sprawie zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, Warszawa 2015, s. 24.

Kozłowska-Kalisz, P., Przestępstwo bigamii w ujęciu prawnoporównawczym, w: M. Mozgawa (red.), Bigamia, Lublin 2010, s. 129.

Kużelewski, D., Pokrzywdzony w polskim procesie karnym, w: C. Kulesza, System Prawa Karnego. Strony i inni uczestnicy postępowania karnego, tom VI, Warszawa 2016, s. 365–385.

Łachacz, O., Z historii praw kobiet: o obywatelstwie kobiet zamężnych w prawie międzynarodowym publicznym, w: T. Jasudowicz, J. Gierszewski, P. Zientkowski (red.), Z problemów bezpieczeństwa: Prawa człowieka, Chojnice 2012, s. 271.

Martin, B.A., M. Cui, K. Ueno, F. D. Fincham, Intimate Partner Violence in Interracial and Monoracial Couples, „Family Relations” 2013 Feb 1; 61(1): 202–211

Mazowiecka, L., (red.), Nowe środki ochrony i pomocy dla ofiar, Warszawa 2016

Mężykowska, A., Ochrona pokrzywdzonych przestępstwem w świetle Europejskiej Konwencji Praw Człowieka – kilka refleksji w odniesieniu do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka na gruncie art. 6 Konwencji, „KPP” 2010, nr 3, s. 140–149.

Miłkowski, K.M., Prawne aspekty małżeństw binacjonalnych – wybrane zagadnienia związane z zawieraniem fikcyjnych małżeństw, http://wpia.uwm.edu.pl/czasopisma/sites/default/files/uploads/KPP-Monografie/6/122-130.pdf dostęp 10.04.2019

Mostowik, P., Kwestia przystąpienia przez Polskę do rozporządzenia unijnego Rzym III, „EPS”, październik 2016, s. 36 i n.

Mozgawa, M., Przestępstwo kazirodztwa w ujęciu dogmatycznym i kryminologicznym, Warszawa 2015, s. 3–5.

Nita, B., Zasada ne bis in idem w międzynarodowym obrocie karnym, „Państwo i Prawo 2005”, Nr 3, s. 18–34.

Pietryka, A., Odmowy wszczęcia i umorzenia postępowań w sprawie o zgwałcenia popełnione po zniesieniu wnioskowego trybu ścigania. Raport z badań aktowych przeprowadzonych na zlecenie Pełnomocnika Rządu do spraw Równego Traktowania, Warszawa 2014, s. 48.

Płatek, M., Kryminologiczno-epistemologiczne i genderowe aspekty przestępstwa zgwałcenia, „Archiwum Kryminologii 2010”, t. XXXII, s. 345

Rode, D., Gwałt w związku małżeńskim, Chowanna 2005, s. 28–39.

Sakowicz, A., Zasada ne bis in idem w prawie karnym, Białystok 2011.

Sportel, I., Divorce in Transnational Families: Marriage, Migration and Family Law, Springer 2016.

Szukalski, P., Małżeństwa i rozwody, w: Sytuacja demograficzna Polski. Raport 2015–2016, A. Potrykowska (red.), Warszawa 2016, s. 76–97.

Wąsek-Wiaderek, M., Proces karny a międzynarodowe standardy w dziedzinie praw człowieka, w: P. Hofmański, System Prawa Karnego Procesowego. Zagadnienia Ogólne, tom I, cz. II, Warszawa 2013, s. 84.

Wróbel, W., A. Zoll, Polskie Prawo Karne. Część ogólna, Kraków 2013, s. 149

Zain, A.A., Cultural differences often mess up mixed marriages in UAE, “Khaleej Times”, Dubai, 15.03.2019

Żelazińska, A., Małżeństwa multi-kulti w polskim wydaniu, „Polityka”, 3 kwietnia 2018 https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/1743670,1,malzenstwa-multi-kulti-wpolskim-wydaniu.read dostęp 10.04.2019

Akty prawne

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (tekst jedn. Dz. U. z 2019, poz. 1950).

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (tekst jedn. Dz. U. z 2018, poz. 1987 ze zm.).

Ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim, (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 1829 ze zm.)

Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. 2011, nr 80 poz. 432).

Ustawa z dnia 28 listopada 2014 roku o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka (Dz.U. z 2015 r., poz. 21).

Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2 (Dz.U. 1993, nr 61, poz. 284).

Konwencję o obywatelstwie kobiet zamężnych otwarta do podpisu w Nowym Jorku dnia 20 lutego 1957 roku (Dz.U. 1959 nr 56 poz. 334).

Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 18 grudnia 1979 roku (Dz.U. 1982 nr 10 poz. 71).

Konwencja Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, sporządzona w Stambule dnia 11 maja 2011 roku (Dz.U. 2015 poz. 961).

Rozporządzenie Rady (UE) nr 1259/2010 z dnia 20 grudnia 2010 r. w sprawie wprowadzenia w życie wzmocnionej współpracy w dziedzinie prawa właściwego dla rozwodu i separacji prawnej, (OJ L 343, 29.12.2010).

General recommendation No. 12: Violence against women, CEDAW 1989

General recommendation No. 19: Violence against women, CEDAW 1992

General recommendation No. 21: Equality in marriage and family relations, CEDAW 1994.

General recommendation No. 32 on the gender-related dimensions of refugee status, asylum, nationality and statelessness of women, CEDAW/C/GC/32.

General recommendation No. 35 on gender-based violence against women, updating general recommendation No. 19, CEDAW/C/GC/35.

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Wyjaśnienie sytuacji prawnej w zakresie praw własności par międzynarodowych, COM(2011) 125 final.

Orzecznictwo

Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 12 lutego 2004 roku w sprawie Perez przeciwko Francji 47287/99 (Lexis Nexis nr 394888),

Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 20 marca 2009 r. w sprawie Gorou przeciwko Grecji (2), 12686/03(Lexis Nexis nr 2016887).

Orzeczenie Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Nottebohm z 6.04.1955 r.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2011 r., III KK 352/10, LEX Nr 794160.

Informacje

Informacje: Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 2019 (XLV), Nr 4 (174), s. 209-234

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Siła w słabości, czyli o (nie)skuteczności ochrony praw Polek-migrantek w małżeństwach mieszanych

Angielski:

Strength in Weakness, or the (In)effectiveness of Rights Protection of Polish Migrant Women in Mixed Marriages

Autorzy

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytecka 22/26, 50-145 Wrocław

Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego

https://orcid.org/0000-0002-0712-6509

Magdalena Półtorak
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Bankowa 12, 40-007 Katowice
https://orcid.org/0000-0002-0712-6509 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Śląski w Katowicach, Bankowa 12, 40-007 Katowice

Publikacja: 30.12.2019

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Karolina Kremens (Autor) - 33%
Patrycja Matusz-Protasiewicz (Autor) - 33%
Magdalena Półtorak (Autor) - 34%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski