Próba przeglądu problemów, źródeł i opracowań na temat losów Polek na emigracji przed II wojną światową
Wybierz format
RIS BIB ENDNOTEPróba przeglądu problemów, źródeł i opracowań na temat losów Polek na emigracji przed II wojną światową
Data publikacji: 30.12.2019
Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 2019 (XLV), Nr 4 (174), s. 27-56
https://doi.org/10.4467/25444972SMPP.19.038.11352Autorzy
Próba przeglądu problemów, źródeł i opracowań na temat losów Polek na emigracji przed II wojną światową
Od końca XVIII w. ziemie polskie opuszczały kolejne fale zesłańców, uchodźców politycznych i emigrantów. Były wśród nich również kobiety. Ich udział w ruchach migracyjnych, problemy i doświadczenia podróży oraz zmiany związane z nowym miejscem osiedlenia są jednak w większości opracowań historycznych pomijane i marginalizowane. Wynika to z braku źródeł, z braku szczegółowych badań nad udziałem oraz rolą kobiet w kolejnych falach polskich migracji, ale też z braku zainteresowania tą sferą ze strony historyków. Ostania z wymienionych barier jest przełamywana dopiero od lat 80. XX w., a wcześniejsze opracowania bazują głównie na doświadczeniach mężczyzn.
Celem artykułu jest próba ukazania stanu badań dotyczących kolejnych okresów, różnych kierunków oraz zagadnień związanych z migracjami Polek od XIX w. do wybuchu II wojny światowej. Przedstawiona problematyka obejmuje zarówno migracje polityczne, wyjazdy na studia, różne kierunki emigracji zarobkowej jak i przemieszczenia z okresu I wojny światowej. Zestawienie dostępnych danych statystycznych dowodzi stopniowego zwiększania udziału kobiet wśród polskich migrantów. Ich odsetek, koleje losu oraz procesy przemian pozycji w rodzinie a także w lokalnej i ponadlokalnej społeczności etnicznej i poza nią zależały tak od okresu emigracji, kraju oraz miejsca osiedlenia jak i od charakteru podejmowanych zajęć. Ważnym czynnikiem wydaje się także nastawienie i pomoc dla kobiet – imigrantek w krajach ich osiedlenia.
Baranowski B., Baranowski K. (1985), Polaków kaukaskie drogi, Łódź: KAW.
Banaszkiewicz M. (2017), Antropolog wobec odmienności kulturowej i przyrodniczej. Refleksje Marii Czaplickiej z ekspedycji na Syberię, „Studia Etnologiczne i Antropologiczne”, nr 17.
Blank J.C. (2016), Creating Kashubia. History, Memory, and Identity in Canada’s First Polish Community, Montreal: McGill University.
Bobrowska E. (2012), Emancypantki? Artystki polskie w Paryżu na przełomie XIX i XX w. „Archiwum Emigracji. Studia – Szkice – Dokumenty”, nr 1–2, s. 11–27.
Borys M. (2018), Działalność żeńskich zgromadzeń zakonnych wśród Polonii chicagowskiej (1874–1899), „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny”, nr 1, s. 219–239.
Brożek A. (1972), Ślązacy w Teksasie, Opole: Instytut Śląski.
Cygan M.E. (1994), Polish Women and Emigrant Husbends, w: Roots of the Transplanted, vol.1: Late 19th Century East Central and Southeastern Europe, D. Hoerder, I. Blank (red.), New York.
Drogi hańby. Piśmiennictwo polskie o handlu „żywym towarem” (2013), R. Antonów (red.), Wrocław: Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Duda-Dziewierz K. (1938), Wieś małopolska a emigracja amerykańska. Studium wsi Babica powiatu rzeszowskiego, Warszawa-Poznań.
Dufrat J. (2010), Migracje Polek do Francji w okresie międzywojennym, w: Kobiety i procesy migracyjne, A. Chlebowska, K. Sierakowska (red.), Neriton: Warszawa.
Gmurczyk-Wrońska M. (1996), Polacy we Francji w latach 1871–1914. Społeczność polska i jej podstawy materialne, Warszawa: Neriton.
Ickiewicz K. (2008), Kaszubi w Kanadzie, Gdańsk: ZG Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego.
Janowska H. (1964), Polska emigracja zarobkowa we Francji 1919–1939, Warszawa: Książka i Wiedza.
Jarochowska M.A. (2006), Poza gniazdem. Wizerunek emigrantki polskiej w Kanadzie w XX w., Montreal: Polski Instytut Naukowy w Kanadzie.
Jędrychowska B. (2014), Żony XIX-wiecznych zesłańców jako organizatorki życia rodzinnego na Syberii, „Wychowanie w Rodzinie” t. IX, nr 1, s. 161–173.
Kalembka S. (1971), Wielka Emigracja. Polskie Wychodźstwo Polityczne w latach 1831–1862, Warszawa: Książka i Wiedza.
Knothe M.A. (1997), Recent Arrivals: Polish Immigrant Women’s Response to the City, w: Peasant Maids – City Women. From the European Countryside to Urban America, Ch. Harzig (red.), Ithaca and London: Cornell University Press.
Kobiety i procesy migracyjne (2010), A. Chlebowska, K. Sierakowska (red.), Neriton: Warszawa.
Kolbuszewska J. (2017), Polki na uniwersytetach – trudne początki, „Sesus Historiae”, 2017/1, s. 35–53.
Kołodziej E. (1982), Wychodźstwo zarobkowe z Polski. Studia nad polityką emigracyjną II Rzeczpospolitej, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza.
Konopka J.A. (2010), Polacy na uniwersytecie w Genewie i Polonica biblioteki uniwersyteckiej (lata 1817–1917) http://skryba.inib.uj.edu.pl/goscie/JAK/2010/JAK-2010.pdf.
Kościelecka S. (1983), Dzieje Polonii w Danii w latach 1892–1940, Szczecin: WSP.
Kowalski M.A. (1970), Polacy w Danii, „Etnografia Polska”. T. XIV z.1, s. 57–73.
Kozłowska K. (1974), Polki w Résistane. Z walk lewicowego ruchu oporu we Francji, Warszawa MON.
Kozłowski J. (1984), Emigracja u schyłku Rzeczpospolitej szlacheckiej i początki emigracji porozbiorowej, w: Emigracja w czasach nowożytnych i najnowszych, A. Pilch (red.), Warszawa: PWN.
Kozłowski J. (1992), Polacy w Niemczech w XIX i XX w., w: Polonia w Europie, B. Szydłowska-Ceglowa (red.), Poznań: Zakład Badań Narodowościowych PAN, s. 223–243.
Kubica-Heller G. (2015), Maria Czaplicka – płeć, szamanizm, rasa: biografia. antropologiczna, Kraków: WUJ.
Later-Chodyłowa E. (1992), Polonia w krajach skandynawskich – Dania w: Polonia w Europie, B. Szydłowska-Ceglowa (red.), Poznań: Zakład Badań Narodowościowych PAN, s. 571–627.
Lenartowicz Ś. (2012), Podróże Zofii Stryjeńskiej i ich paryskie etapy, „Archiwum Emigracji. Studia – Szkice – Dokumenty”, nr 1–2, s. 101–115.
Maksymowicz A. (2015), Agnieszka Wisła i działalność Polek w Ameryce na rzecz ochotników i weteranów Błękitnej Armii, Nowy Jork-Opole: Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce.
Markiewicz A. (2018), Kobiety i rodziny powstańców styczniowych zesłanych w głąb Rosji, Warszawa: Difin.
Marynia Don’t Cry: Memoirs of Two Polish-Canadian Families (1995), A. Kojder, B. Głogowska (red.), Toronto: Multiculural History Society of Ontario.
Molenda J. (1997), Miejsce kobiet wśród polskiego wychodźstwa w reńsko-westfalskim okręgu przemysłowym na początku XX w., „Przegląd Historyczny” nr 1/1997, s. 117–134.
Morawska E. (1985), For Bread with Batter: The Life-Worlds of East Central Europeans in Johnstown, Pennsylvania 1890–1940, New York: Cambridge University Press.
Paczkowski A. (1969), Prasa polska we Francji (1918–1940) „Roczniki Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego”, nr 8/4, s. 521–536.
Pamiętniki emigrantów. Francja (1939), Warszawa: Instytut Gospodarstwa Społecznego.
Pamiętniki emigrantów. Kanada (1971), Warszawa: Książka i Wiedza.
Pamiętniki emigrantów. Stany Zjednoczone (1977), t.1, Warszawa: Książka i Wiedza.
Polonais aux champ. Lettres de femmes immigrées dan les campagnes françaises (1930–1935) (2015), S. Aprile, M. Laurent, J. Ponty (red.), Paris: Numilog.
Polish Setlers in Alberta. Reminiscences and Biographies (1979), J. Matejko (red.), Toronto: Polish Alliance Pres.
Polska diaspora (2001), A. Walaszek (red.), Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Pomnik „Buraczanych dziewcząt” ma 75 lat, Federacja Polonia, (2015) http://www.federacja-polonia.dk/news-pomnik-buraczanych-dziewczat-ma-75-lat,108.html.
Praszałowicz D. (2009), Rola żeńskich zakonów religijnych w życiu skupisk polonijnych w Stanach Zjednoczonych, w: Polska – dwa światy. Kraj i Polonia. Materiały z Międzynarodowej Konferencji Naukowej ‘Polacy w Ameryce Północnej – 400 lecie’, J.W. Wysocki, W. Gliński (red.), Warszaw: Wydawnictwo UKSW.
Praszałowicz D. (1999), Stosunki polsko-niemieckie na obczyźnie. Polscy i niemieccy imigranci w Milwaukee, Wisconsin (USA) 1860–1920, Kraków: Universitas.
Prymaka-Oniszek A. (2016), Bieżeństwo, „Karta” nr 86, s. 8–23.
Pula J.S. (2001), Polska diaspora w Stanach Zjednoczonych Ameryki do roku 1914, w: Polska diaspora, A. Walaszek (red.), Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Radecki H. (1979), Ethnic Organizational Dynamics. The Polish Group in Canada, Waterloo, Ont.: Wilfrid Laurier University Press.
Sierakowska z Dalewskich A. (2018), Wspomnienia, J. Sikora-Kulesza, T Bariaškaitė (red.), Warszawa: Neriton 2010.
Skrabania D. (2018), „Ruhrpolen” – Polacy z Zagłębia Ruhry, Porta Polonica https://www.porta-polonica.de/pl/atlas-miejsc-pami%C4%99ci/ruhrpolen-polacy-z-zaglebia-ruhry.
Smolana K. (1983), Za ocean po lepsze życie, w: Dzieje Polonii w Ameryce Łacińskiej, Wrocław: Ossolineum.
Szramek T. (2008), Wczoraj i dziś Związku Polaków w Kanadzie [księga pamiątkowa], Toronto.
Thomas W.I., Znaniecki F, ( 1976) Chłop polski w Europie i Ameryce, t.: 5: Organizacja i dezorganizacja w Ameryce, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Vincent I. (2006), Ciała i dusze, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
Walaszek, A. (1998), Między tradycją a kulturą masowej konsumpcji – kobiety i kultura życia codziennego społeczności polonijnych w USA w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku, w: Kobieta i kultura życia codziennego wiek XIX i XX, A. Żarnowska (red.), Warszawa, s. 279–292.
Walaszek A. (2002), Polskie imigrantki w miastach USA, „Przegląd Polonijny” nr 2, s. 25–41.
Walaszek A. (1996), The Polish Women’s Alliance in America: Between Feminism and Patriotism – Immigrants and Their Children in the USA, 1898–1930, w: Ethnic Fraternalism in Immigrant Countries, M. Klemenčić (red.), Maribor: University of Maribor, s. 197–212.
Wkład Polek na emigracji w rozwój kultury i nauki polskiej. Materiały z sesji naukowej odbytej w Opolu 19–20 listopada 2004 roku (2004), T. Detyna, D. Kisielewicz (red.), Opole: Instytut Śląski.
Wojciechowski J. (1971), Życiorys własny robotnika, t. 1, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Zawistowicz-Adamska K. (1948), Społeczność wiejska. Doświadczenia i rozważania z badań terenowych w Zaborowie, Łódź.
Zdunek W. (1982), Duszpasterstwo Polaków w Danii (1893–1978), „Studia Polonijne” nr 5, s. 145–177.
Informacje: Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 2019 (XLV), Nr 4 (174), s. 27-56
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Próba przeglądu problemów, źródeł i opracowań na temat losów Polek na emigracji przed II wojną światową
The Fate of Polish Women in Countries of Emigration Before WWII:
A Review of Research Problematics, Source Texts and Scientific Analyses
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Polska
Publikacja: 30.12.2019
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1452
Liczba pobrań: 1904