FAQ
logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

Zaproszenie do nadsyłania abstraktów - numer tematyczny "Między językiem dominującym a językiem zdominowanym. Przekład i postkolonializm"

Call for papers

Zaproszenie do nadsyłania abstraktów do tematycznego numeru „Przekładańca” Między językiem dominującym a językiem zdominowanym. Przekład i postkolonializm pod redakcją Renaty Makarskiej i Hanny Makurat-Snuzik

 

Przedmiotem badań postkolonialnych stał się w ostatnich dziesięcioleciach również przekład (m.in. Spivak 2009, Tymoczko 2009, Bassnett 2016), a dokładniej „nierówne relacje władzy” między kulturami i językami oraz relacja dominacji i zdominowania w działalności tłumaczeniowej. W tym kontekście przekład może być rozpatrywany z jednej strony jako narzędzie kolonizacji i ekspansji, z drugiej – jako pomost między kulturą słabszą i silniejszą. Tematykę przekładu rozpatrywanego w kategoriach relacji władzy podejmowali m.in. Michael Cronin (1995), a na gruncie polskim Elżbieta Skibińska i Małgorzata Misiak (2007).


W planowanym numerze „Przekładańca” chcemy się skupić na tym, co się wydarza w przekładzie między językiem dominującym (dominant language, dominierte Sprache) a językiem zdominowanym (dominated language, dominierte Sprache) – na przykładzie rodzimym, spoglądając na status przekładów z języków mniejszościowych czy regionalnych (np. kaszubskiego, śląskiego, łemkowskiego czy romskiego) oraz tłumaczeń na języki mniejszościowe/regionalne, nie pomijając przy tym obserwowanego w ostatnich latach fenomenu tłumaczeń na dialektalne odmiany języka polskiego(m.in. Czesak 2009, Rak i Sikora 2007). Interesować nas będzie sam proces przekładu – zarówno jego historia, jak i współczesność, w tym również aktywność multilingwalnych autorów jako tłumaczy (autoprzekład) – a także pozostałe elementy pola translacyjnego. Zajmiemy się grupą tłumaczy z języków zdominowanych i na języki zdominowane, rynkiem wydawniczym, finansowaniem publikacji, dystrybucją, recepcją, krytyką literacką i krytyką przekładu, i w końcu też rozwojem grupy czytelniczej.


Ważną rolę będą odgrywać w planowanej publikacji funkcje ww. przekładów: Czy mają wpływ na procesy nation building, na ile pełnią rolę kulturotwórczą, zwiększają prestiż danego języka, przyczyniają się do jego rozwoju, pozwalają na transfer „Innego” do polszczyzny, są warunkiem zrównoważonego funkcjonowania społeczeństwa wielokulturowego. Na ile przekład na języki mniejszościowe wspiera rozwój kultury kaszubskiej, łemkowskiej czy śląskiej? Czy przekład na dialektalne odmiany polszczyzny przyczynia się do rozwoju pluralizmu językowego? Na ile przekłady z i na języki mniejszościowe/ regionalne/ dialektalne odmiany języka są przekaźnikami treści ideowych/ symbolicznych? Czy przekład na języki mniejszościowe przyczynia się do powstania wielokulturowego społeczeństwa? Czy przekład z języków mniejszościowych nosi cechy tłumaczenia etnocentrycznego (Berman)? Co przekłady z języków mniejszościowych wnoszą do większościowego dyskursu literackiego? Na ile przekłady na języki mniejszościowe pomagają w standaryzacji tych języków i czy mają one wpływ na oryginalną twórczość literacką w tych językach? Czy można mówić o politycznej funkcji przekładu na języki mniejszościowe lub na dialektalne odmiany języka? Jak często pojawiają się wydania dwujęzyczne i w jakim celu się je publikuje?


Chcielibyśmy zapytać też o miejsce ww. przekładów w szerokim kontekście społecznym i politycznym: Jakie jest miejsce przekładów na języki mniejszościowe i na dialektalne odmiany języka w zglobalizowanym świecie? W jaki sposób w przekładach z i na języki mniejszościowe oraz dialekty wyrażone są relacje władzy? Na ile w przekładach na i z języków regionalnych widoczne są tendencje kolonizacyjne? Czy „regionalni tłumacze” podporządkowują się systemom większościowym? W jakim stopniu relacje władzy wpływają na widoczność tłumaczy w tekstach docelowych? Jakiego typu trudności (polityczne, społeczne, językowe) napotykają tłumacze z i na języki mniejszościowe/regionalne/ dialektalne odmiany języka?


Zapraszamy do nadsyłania zgłoszeń (abstrakt liczący ok. 250 słów oraz biogram – ok. 50 słów) na adres mailowy Redakcji w terminie do 29.02.2024. Autorki i autorzy abstraktów, którzy pozytywną odpowiedź otrzymają przed 15.03.2024, zostaną poproszeni o przesłanie pełnych tekstów do 30.06.2024 roku. Planowany termin publikacji: 12.2024.

 

Bibliografia:

  • Berman Antoine, L'épreuve de l'étranger. Culture et traduction dans l'Allemagne romantique: Herder, Goethe, Schlegel, Novalis, Humboldt, Schleiermacher, Hölderlin, ‎Gallimard, Paris1984.
  • Bassnett Susan, Przekład i postkolonializm, „Przekładaniec”, 2016, nr 33, s. 7-25.
  • Cronin Michael, Altered Studies. Translation and Minority Languages, „TTR”, 1995, nr 1, VIII, s. 85-103.
  • Czesak Artur, Biblia po śląsku i podhalańsku: fakty i kontrowersje, [w:] Polszczyzna biblijna - między tradycją a współczesnością, S. Koziara Stanisław i W. Przyczyna, red., Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos, Tarnów 2009, s. 145-157.
  • Duć-Fajfer Helena, Pomiędzy bukwą a literą. Współczesna literatura mniejszości białoruskiej, ukraińskiej i łemkowskiej w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012.
  • Makurat-Snuzik Hanna, Problemy przekładu na język zdominowany. Obcość w tłumaczeniu rozpatrywana w kontekście nierównej pozycji języka wyjściowego i docelowego. Na przykładzie translacji dzieł literatur słowiańskich na język kaszubski, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2019.
  • Makurat-Snuzik Hanna, Dlaczego tłumaczy się literaturę piękną na regionalny język kaszubski?, „Przekłady Literatur Słowiańskich”, 2019, nr 2, s. 119-132.