W toku transformacji ustrojowej zjawisko kongestii transportowej w polskich miastach ulegało systematycznemu nasileniu, osiągając poziom znany z większości miast krajów wysoko rozwiniętych. Z uwagi na koszty środowiskowe, społeczne i ekonomiczne problem ten znalazł się w centrum lokalnych debat politycznych, zmuszając władze do zajęcia stanowiska i podejmowania prób jego rozwiązania. Celem niniejszego artykułu jest omówienie przekształceń w zakresie głównych priorytetów i narzędzi polityki transportowej w mieście na przykładzie Gdańska, identyfikacja uwarunkowań tych zmian, a także wskazanie potencjalnych zagrożeń dla osiągnięcia założonych celów. W pracy zastosowano metody kameralne – dokonano analizy głównych dokumentów programowania rozwoju. W dokumencie pt. Gdańsk 2030 Plus Strategia Rozwoju Miasta (2014) sformułowano jednoznaczne wyzwanie wskazujące na potrzebę zwiększenia udziału ruchu pieszego, rowerowego i transportu zbiorowego w strukturze zadań przewozowych. W 2016 r. w Gdańsku, podobnie do większości dużych polskich miast, na transport indywidualny przypadało 41% podróży (Gdańskie Badania Ruchu…, 2016). W stosunku do 2009 r. udział ten wzrósł, mimo znaczącej modernizacji infrastruktury transportu zbiorowego. W celu odwrócenia niekorzystnej tendencji przewidziano wdrożenie szerokiej palety działań. Jednocześnie pozostawiono możliwość wykonania inwestycji, które, w zależności od szczegółowych rozwiązań, mogą wspierać zmianę podziału zadań przewozowych, jak i konserwować istniejące proporcje. Przyczyny powstałej niekonsekwencji wynikają zarówno z przyjętych wcześniej programów rozbudowy infrastruktury transportowej w nowo zabudowanych dzielnicach, jak i niejednorodnych opinii mieszkańców na temat priorytetów rozwoju transportu w mieście. Mocną stroną dokumentów strategicznych jest natomiast dostrzeżenie związków pomiędzy celami rozwoju transportu i mobilności miejskiej a celami innych programów operacyjnych. Stwarza to warunki do poszukiwania synergii pomiędzy działaniami prowadzonymi w różnych obszarach polityki rozwoju miasta.

Celem badań było przedstawienie uwarunkowań i analiza funkcjonowania wybranych aspektów polityki transportowej Florencji, ze szczególnym uwzględnieniem strefy śródmiejskiej. Specyfiką badanego miasta jest wyraźnie rozwinięta funkcja turystyczna. Kwerenda literatury i dokumentów pozwoliła na pokazanie założeń polityki parkingowej miasta, głównie przepisów kształtujących strefę płatnego parkowania i strefę ograniczonego ruchu. Z kolei na podstawie wywiadów i kilkudniowych badań terenowych dokonano charakterystyki wybranych warunków parkowania na patrolowanych odcinkach obu stref. Zidentyfikowano okoliczności nieprawidłowego parkowania, ukazując jako główną przyczynę brak wniesionej przez kierującego opłaty za postój. W wnioskach wskazano na potrzebę zweryfikowania obecnej polityki parkingowej, zwłaszcza w zakresie legalności poruszania się pojazdów w strefie ograniczonego ruchu oraz wzmocnienia kontroli prawidłowości postoju w strefie płatnego parkowania.

W artykule przedstawiono metodykę badań oraz wnioski poznawcze i praktyczne związane z oceną lokalnych i częściowo regionalnych inwestycji transportowych w województwie mazowieckim wspófinansowanych ze środków Unii Europejskiej w latach 2007-2013 (Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego). Analizie poddano indywidualny transport samochodowy. Zaprezentowano wskaźniki dotyczące pomiaru sprawności transportowo-osadniczej, opierające się na dostępności czasowo-przestrzennej pomiędzy ośrodkami różnego typu (stolica, miasta subregionalne, miasta powiatowe, siedziby gmin). Wyniki dowodzą słabej lub wręcz niezauważalnej poprawy dostępności. Potwierdziły to badania ankietowe przeprowadzone na 200-osobowej próbie użytkowników dróg – posiadaczy samochodów osobowych. Problemem na drogach lokalnych, zwłaszcza w okolicach Warszawy, pozostaje kongestia (zatłoczenie) ruchu, która zdaniem części respondentów nawet zwiększyła się. Korzystniej oceniono poprawę jakości nawierzchni dróg. We wnioskach postuluje się zatem o zwrócenie uwagi na planowanie inwestycji sieci drogowej zwłaszcza na obszarach najsilniej zurbanizowanych, szczególnie w kontekście postępującego rozpraszania zabudowy.

Dostępność przestrzenna jest jednym z kluczowych składników dyskursów rozwoju obszarów wiejskich, sprawiedliwości społecznej, a także zrównoważonego rozwoju. Dostępność do przestrzennie i czasowo rozproszonych miejsc, zasobów i szans, a zwłaszcza dostępność do edukacji czy służby zdrowia, jest ważnym czynnikiem określającym szanse życiowe ludzi. Dostępność jest też czynnikiem rozwoju i wzrostu gospodarczego miejscowości i całych regionów. Celem artykułu jest przedstawienie wpływu instytucjonalnych uwarunkowań organizacji transportu publicznego w Szwajcarii, uznawanej za wzorzec organizacji transportu publicznego, na dostępność przestrzenną na obszarach wiejskich. Dla uwzględnienia wpływu regulacji transportu publicznego zbadano zmiany w dostępności na wybranych obszarach wiejskich Szwajcarii, które pokazano na szerszym tle zmian dostępności na wybranych obszarach wiejskich Polski, Czech i Słowacji.

Celem pracy było zbadanie dostępu wybranych ośrodków miejskich w Polsce do kolei w 2016 r. oraz analiza zmian dostępności kolejowej w latach 1950-2015. Rozpatrzono techniczny (infrastruktura) i organizacyjny (przewozy) dostęp do kolei. Zakresem opracowania objęto miasta liczące powyżej 10 tys. mieszkańców według stanu z 2014 r. Prawie 100 miast tej wielkości w 2016 r. było pozbawionych regularnych pasażerskich połączeń kolejowych, z czego do 62 dojeżdżały wyłącznie pociągi towarowe, a do 35 kolej nigdy nie dotarła lub została zlikwidowana. W wyniku okrajania sieci połączeń kolejowych w latach 1990-2015 do ponad 60 miast przestały codziennie dojeżdżać pociągi pasażerskie, a do kolejnych kilkunastu ruch został wstrzymany na okres od kilku do kilkunastu lat, po czym reaktywowany. Proces odcinania analizowanych miast od kolei przebiegał w badanym okresie z różnym natężeniem, a jego kulminacja nastąpiła w 2000 r. W każdym z województw znajdowały się miasta, w tym stolice powiatów, pozbawione dostępu do kolei z ruchem pasażerskim.

Znaczenie dobrej organizacji transportu publicznego rośnie, bowiem władze miast i regionów zdają sobie sprawę, że świadczy ona o jakości życia mieszkańców. Gałęzią transportu, która doskonale spełnia swoje zadania w ruchu regionalnym i aglomeracyjnym, jest kolej, która dodatkowo nie wpływa na pogorszenie stanu środowiska przyrodniczego. Na początku procesu transformacji gospodarczej kolej w Polsce znajdowała się w bardzo słabej kondycji. Na przełomie stuleci nastąpiły zmiany, których celem była restrukturyzacja przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe. Równolegle, wraz z decentralizacją państwa, samorządy wojewódzkie otrzymały nowe kompetencje, a jedną z nich jest organizacja kolejowych regionalnych przewozów pasażerskich. W wyniku dynamicznych zmian w ciągu niespełna dwóch dekad na podlegającym ścisłym regulacjom rynku przewozów kolejowych pojawiło się kilkunastu operatorów. Ważnym wydarzeniem było usamorządowienie największego polskiego przewoźnika pasażerskiego, jakim są Przewozy Regionalne. Poszczególne województwa ze względu na zróżnicowane uwarunkowania geograficzne, społeczne i gospodarcze, nałożone na nie zadanie realizują odmiennymi sposobami. Niektóre powołały własne spółki przewozowe, a część współpracuje wyłącznie z Przewozami Regionalnymi. Realizację zadań przewozowych najczęściej zleca się na zasadzie powierzenia. Rzadkim przypadkiem jest ogłaszanie przetargów na obsługę konkretnych linii kolejowych. Dzięki wielkiemu wysiłkowi organizacyjnemu i finansowemu samorządów wojewódzkich w zakresie utrzymania połączeń kolejowych, odnowy taboru i modernizacji infrastruktury nastąpiła zasadnicza zmiana w postrzeganiu transportu kolejowego. Kolej przestała tracić pasażerów, a nawet ponownie ich zyskuje. Ustabilizowała się sytuacja finansowa Przewozów Regionalnych, których większościowym udziałowcem została Agencja Rozwoju Przemysłu. Modernizacji i rozwojowi polskiej kolei sprzyja polityka Unii Europejskiej, z której środki finansowe umożliwiają przeprowadzenie dużych projektów transportowych. Oceniając ogólnie bardzo korzystnie całość działań samorządów wojewódzkich w zakresie organizacji regionalnego transportu kolejowego w Polsce, nie wolno zapominać, że wciąż są miejsca, w których oferta jest niewystarczająca, i że wszystkie odpowiedzialne podmioty czeka sporo pracy niezbędnej do jej dalszej poprawy.