Celem artykułu jest ukazanie, w ujęciu geograficzno-historycznym, związków Wincentego Pola (1807-1872) z kolejami żelaznymi. Jako świadek ich rozwoju w Europie Środkowej, a jednocześnie geograf – profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, dostrzegał zalety nowego środka transportu dla gospodarki, społeczeństwa i krajoznawstwa. W opracowaniu przeanalizowano epizody z biografii W. Pola w odniesieniu do etapów procesu przestrzennej dyfuzji kolei na świecie. Dokonano próby wskazania miejsc i okoliczności jego bezpośredniej styczności z drogami żelaznymi, w szczególności podczas odbywanych podróży. Wskazano też elementy jego dorobku naukowego związane z geografią transportu kolejowego. W badaniach opierano się na pismach, w tym korespondencji W. Pola oraz innych źródłach o charakterze tekstowym, ikonograficznym i kartograficznym. Najważniejszym wynikiem przeprowadzonych analiz jest przestrzenna rekonstrukcja przebiegu tras, które W. Pol mógł pokonać pociągiem między 1845 a 1872 r.

Wincenty Pol and railways – geographical and historical approach
The aim of the article is to show, in geographic and historical terms, the links between the life of Wincenty Pol (1807–1872) and the railways. As a witness of their development in Central Europe, and at the same time a geographer – professor at the Jagiellonian University, he saw the advantages of the new mode of transport for the economy, society and sightseeing. The paper analyses episodes from W. Pol’s biography with a reference to the stages of the process of spatial diffusion of railways in the world. An attempt was made to indicate the places and circumstances of his direct contact with railways, especially during his travels. Elements of his scientific output related to the geography of rail transport were also indicated. The research was based on his writings, including the mail, and other literature, iconographic and cartographic sources. The most important result of the analyses is a spatial reconstruction of the routes that W. Pol could have travelled by train between 1845 and 1872.

Charakterystyka i analiza rozwoju systemów roweru publicznego były przedmiotem wielu opracowań w ostatnim dziesięcioleciu. Istnieje dość powszechne przekonanie, że większość systemów publicznych rowerów zlokalizowanych jest na gęsto zaludnionych obszarach miejskich, podczas gdy to innowacyjne rozwiązanie komunikacyjne rozwijane jest także na obszarach zewnętrznych miejskich obszarów funkcjonalnych i staje się atrakcyjną alternatywą dla dojazdów publicznym transportem zbiorowym. Celem opracowania jest ukazanie typów jakie przyjmuje publiczny system rowerowy na terenach zewnętrznych miejskich obszarów funkcjonalnych. Przedmiotem analizy są rozwiązania przyjęte w publicznych systemach rowerowych w Polsce w okresie od 2008 do 2019 r. W opracowaniu szczególną uwagę zwrócono na funkcję systemu, jego dostępność i zasięg przestrzenny. Porównano typy jakie przyjął rower publiczny, a także określono możliwości oraz kierunki rozwojowe tego środka transportu. Przeprowadzone badania ukazują rosnącą rolę roweru w komunikacji w miejskich obszarach funkcjonalnych. Staje się on istotnym ogniwem w transporcie multimodalnym, łączącym miasto z jego najbliższym otoczeniem. Służy też coraz częściej połączeniu centrum gminy wiejskiej, miejskiej, czy miejsko – wiejskiej z oddalonymi osiedlami, czy miejscowościami. 

Bike-sharing in commuting zones of cities and towns – the case of Poland
The characteristics and analysis of the development of bike – sharing systems have been the subject of many studies in the last decade. There is a fairly widespread belief that most public bicycle systems are located in densely populated urban areas, while this innovative communication solution becomes an attractive alternative to public transport in functional urban areas hinterlands. The purpose of the study is to show the types that bike – sharing have in functional urban areas. The subject of the analysis are bike – sharing systems adopted in Poland in the period from 2008 to 2019. Particular attention was paid to the system’s function, its availability and spatial coverage. The public bicycle types were compared. Moreover, the possibilities and development directions of this mode of transport were determined. The conducted research shows the growing role of the bicycle in functional urban area’s transport. It becomes an important link in multimodal transport, connecting the city with its immediate surroundings. It is also increasingly used to connect the centre of a rural, urban, or urban-rural municipality with distant housing estates or towns.

Emisja zanieczyszczeń do środowiska z transportu jest jednym z kluczowych czynników zmian klimatu. Kraje europejskie w tym Polska starają się zmieniać własną politykę transportową, tak aby w różnych gałęziach transportu większą rolę odgrywały środki zasilane częściowo lub całkowicie energią elektryczną. Gdańsk jako miasto o nadmorskim położeniu i posiadające dostęp do sieci kanałów oraz rzek planuje rozwijać wewnątrzmiejskie linie tramwajów wodnych. Planuje się wykorzystanie do tego celu nowoczesnych statków elektrycznych lub hybrydowych. W artykule przedstawiono główne uwarunkowania funkcjonowania dotychczasowych połączeń wewnątrz Gdańska. Scharakteryzowano zaplecze społeczno-gospodarcze i powiązanie dróg wodnych z siecią transportową Gdańska. Przedstawiono założenia nowej siatki połączeń promowych oraz wykonano analizę ich wpływu na środowisko. W ostatniej części artykułu scharakteryzowano potencjalne skutki finansowe, społeczno-ekonomiczne oraz środowiskowe.

Conditions and perspectives for the development of intra-city passenger shipping in Gdańsk
Emission of pollutants to the environment from transport is one of the key drivers of climate change. European countries, including Poland, are trying to change their own transport policy, so that in various modes of transport a greater role is played by means partially or completely powered by electricity. Gdańsk, as a city with a coastal location and having access to a network of canals and rivers, plans to develop intra-city water tramway lines. It is planned to use modern electric or hybrid passenger ships for this purpose. The article presents the main conditions for the functioning of the existing connections inside Gdańsk. The socio-economic background and the connection of waterways with the transport network of Gdańsk were characterized. The assumptions of the new network of ferry connections were presented and their impact on the environment was analyzed. The last part of the article characterizes the potential financial, socio-economic and environmental impacts.

Celem artykułu jest omówienie istoty występowania zjawiska sezonowości sprzedaży na polskim rynku motoryzacyjnym. Przedmiotem szczegółowych analiz był kierunek, poziom trendu, wartości odstające oraz rozkład wahań sezonowych w zakresie sprzedaży nowych pojazdów w Polsce w latach 2013-2018. Do dekompozycji szeregów czasowych zastosowano procedury ARIMA-X-12 oraz TRAMO-SEATS. W analizie wykorzystano dane miesięczne od stycznia 2013 r. do października 2018 r., pochodzące z Centralnej Ewidencji Pojazdów, publikowane w miesięcznych raportach Polskiego Związku Przemysłu Motoryzacyjnego. Dane wtórne dotyczyły sprzedaży nowych pojazdów osobowych (dla podmiotów gospodarczych oraz użytkowników indywidualnych), dostawczych, ciężarowych, autobusów, przyczep i naczep oraz motocykli i motorowerów. Z dostępnych raportów i badań wynika, że sprzedaż nowych pojazdów w Polsce wzrastała, z wyjątkiem sprzedaży motocykli i motorowerów. Autorzy wykazali, iż sprzedaż wszystkich pojazdów podlegała wahaniom sezonowym, które związane były z wyprzedażami roczników pojazdów, zamykaniem roku obrachunkowego w przypadku pojazdów użytkowych oraz porami roku (motocykle i motorowery). Autorzy stwierdzają, że wprowadzane zmiany dotyczące rejestracji nowych pojazdów, homologacji oraz norm dotyczących spalania były przyczyną powstawania tzw. szoków na rynku motoryzacyjnym.

Analysis of the seasonality of new vehicle sales in Poland in 2013-2018
The purpose of the article is to discuss the essence of the phenomenon of sales seasonality on the Polish automotive market. The subject of detailed analysis is an attempt to identify the direction, level of the trend, outliers and the distribution of seasonal fluctuations in the sale of new vehicles in Poland in 2013-2018. The ARIMA-X-12 and TRAMO-SEATS procedures were used to decompose time series. The analysis uses monthly data from January 2013 to October 2018, from the Central Register of Vehicles, published in monthly reports of the Polish Automotive Industry Association. Secondary data related to the sale of new passenger vehicles (for business entities and individual users), delivery vans, trucks, buses, trailers and semitrailers as well as motorcycles and mopeds.