The objective of this paper is to present the results of a study compiling a bibliography of railway atlases published worldwide between 1945 and 2021. The atlases are a specific kind of product that supports cartographic communication of information regarding the current or former state of the railway network in a certain area. They are used in professional activities, for travel planning, or as a historical source. The research identified 253 unique titles forming 348 separate volumes. The bibliographic data are presented in tables corresponding to particular geographic regions. The lists are preceded by a descriptive part devoted to the origins of railway cartography, research methods, and a brief overview of selected items.

Keywords: railway maps, geographic atlases, rail transport, cartographic products after 1945

Decline types of passenger turnover of 517 airports worldwide in 2020 compared to 2019, caused by COVID-19, are analyzed. This decay was uneven in space, as well as in individual countries, areas, poles, centers and cores. The strongest decline in 2020 occurred at airports of Europe (especially in the UK, Spain, Germany, and Italy) and Asia (particularly in India and Malaysia), medium – in the countries of America (the USA, Mexico, Brazil) and Norway, moderate – in Russia, weak – in China. 48% of all airports covered by the study showed a strong decline in passenger turnover (from 65 to 85%), 32% – medium (45 to 65%), 10% – moderate (30 to 45%). A catastrophic decline (over 85%) was recorded at 14 airports (2.7%), weak (15-30%) – in 26 (5%), insignificant (3-15%) – in 9 (1.7%). Stagnation (from -3% to + 3%) was noted only in 1 airport, and growth (more than + 3%) – in 3. The largest international airports with a high proportion of international transit passengers and airports with a narrow resort and tourist specialization were most affected by the covid crisis; less – airports with a dominance of domestic traffic. The pandemic has deformed the persistent territorial structure of world air traffic, which has formed over the past 60 years, and also violated the already established hierarchy of the largest and large airports not only around the world, but also within individual mega-regions and countries with big territories and populations.

Key words: COVID-19, air transportation, air passenger flows, airports, passenger turnover, decline dynamics, decline types, Europe, world

Zróżnicowanie geograficzne spadku ruchu pasażerskiego na lotniskach świata w 2020 r. spowodowane pandemią COVID-19

W artykule poddano analizie rodzaje spadków ruchu pasażerów na lotniskach spowodowanych skutkami pandemii COVID-19. Badanie przeprowadzono dla 517 portów lotniczych świata porównując zmiany jakie zaszły 2020 r. w stosunku do poprzedniego 2019 r. Obserwowane było niezwykle nierównomierne rozmieszczenie tego zjawiska w przestrzeni, a także w skali poszczególnych krajów, obszarów, biegunów, centrów i rdzeni. Największy spadek liczby obsługiwanych pasażerów wystąpił w 2020 r. na lotniskach Europy (szczególnie w Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Niemczech i Włoszech) oraz Azji (szczególnie 19 w Indiach i Malezji). Średnie nasilenie tego procesu wystąpiło w krajach obu Ameryk (USA, Meksyk, Brazylia) oraz w Norwegii. Natomiast w Rosji spadek liczby obsługiwanych pasażerów miał charakter umiarkowany, a w przypadku Chin wręcz słaby. 48% wszystkich portów lotniczych objętych badaniem było dotkniętych silnymi spadkami (od 65 do 85%), 32% – średnimi (od 45 do 65%), 10% – umiarkowanymi (30 do 45%). Katastrofalne zmniejszenie się ruchu pasażerów (ponad 85%) odnotowano na 14 lotniskach (2,7%), słabe (15-30%) – w 26 (5%), nieznaczny (3-15%) – w 9 (1,7%). Brak zmiany (od -3% do +3%) miał miejsce tylko na jednym lotnisku, a wzrost (ponad +3%) – w trzech innych portach lotniczych. Największe międzynarodowe porty lotnicze z wysokim odsetkiem pasażerów w tranzycie międzynarodowym oraz porty lotnicze o wąskiej specjalizacji uzdrowiskowej i turystycznej najbardziej ucierpiały w wyniku kryzysu pandemicznego – mniej natomiast lotniska z przewagą ruchu krajowego. Pandemia zdeformowała stabilną strukturę terytorialną światowego ruchu lotniczego, która ukształtowała się w ciągu ostatnich 60 lat, a także naruszyła ustanowioną już hierarchię największych i większych lotnisk nie tylko na całym świecie, ale także w obrębie poszczególnych megaregionów i krajów z dużymi terytoriami i populacjami.

Analiza porównawcza ruchu pociągów pasażerskich w Polsce w latach 2010 i 2020, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 24(2), 69-82. Streszczenie: Celem artykułu było zbadanie obciążenia sieci kolejowej w Polsce ruchem pociągów pasażerskich, według stanu na początku 2020 r. i jego porównanie z początkiem 2010 r. Lata 2010-2020 to okres intensywnych inwestycji kolejowych i rozwoju rynku przewoźników regionalnych. Jednocześnie długość sieci kolejowej została skrócona. Nastąpił jednak wzrost wielkości przewozów pasażerskich i natężenia ruchu pociągów, szczególnie w ruchu regionalnym. Inwestycje infrastrukturalne i zaangażowanie samorządów wpłynęły na poprawę oferty kolei. Poprawa ta nie dotyczyła jednak obszaru całego kraju. Najbardziej widoczna była ona na terenie aglomeracji warszawskiej, wrocławskiej i poznańskiej, zaś najsłabiej w północno-wschodniej Polsce. Niekorzystnie pod tym względem wypada również pogranicze województw śląskiego i małopolskiego.

Comparative analysis of passenger train traffic in Poland in 2010 and 2020

The aim of the article was to examine the load on the railway network in Poland with passenger train traffic as at the beginning of 2020 and its comparison with the beginning of 2010. The years 2010-2020 are a period of intense railway investments and the development of regional carriers market. At the same time, the length of the railway network has been shortened. However, the volume of passenger transport and the intensity of train traffic increased, especially in regional traffic. Infrastructural investments and the involvement of local governments improved the railway offers. However, this improvement did not apply to the entire country. It was most visible in the areas of the Warsaw, Wrocław, and Poznań agglomerations, and the weakest in north-eastern Poland. The border of the voivodeship is also unfavorable in this respect. Silesia and Lesser Poland.

Keywords: railway, passenger transport, train traffic, Poland

Regionalny kolejowy transport pasażerski w ostatnich latach dotknięty był zmianami w kontekście organizacji przewozów. Dotyczy to kwestii zarządzania oraz zasięgu obsługiwanej sieci kolejowej. Zauważalne są tendencje do reaktywacji połączeń oraz tworzenia nowych powiązań komunikacyjnych. Jest to związane zarówno z obsługą aglomeracji miejskich, jak i transportu regionalnego. Proces kreowania nowego układu komunikacji kolejowej oparty może być na reaktywacji nieczynnych tras albo budowie nowych połączeń. Procedura przejmowania niewykorzystywanych linii przez samorząd województwa jest elementem odtwarzania pierwotnego systemu kolejowego. Z jednej strony pozwala to na zachowanie infrastruktury, a z drugiej może być rozwiązaniem służącym poprawie dostępności transportowej. Przyczynić się może do zmniejszenia zjawiska wykluczenia transportowego. Dodatkowym działaniem może być wykorzystanie transportu autobusowego jako pełniącego funkcję dowozową do linii kolejowych. Przeprowadzone badanie wykazało, że na terenie województwa dolnośląskiego przejęto 16 linii, a kolejnych pięć jest planowane do włączenia do systemu kolejowego. Większość tras ma charakter krótkich odcinków łącznikowych. Badanie wykazało brak umiejscowienia większości z nich w głównych dokumentach planistycznych (m.in. plan transportowy województwa). W ujęciu przestrzennym największa koncentracja przejętych tras występuje w południowej części województwa oraz w obrębie aglomeracji wrocławskiej. Całość działania samorządu powinna mieć charakter kompleksowy, a efektem powinien być wojewódzki system regionalnego transportu publicznego.

Problems of taking over of the railway infrastructure by local governments – an example of dolnośląskie voivodeship

Regional passenger rail transport has been affected by changes in the organisation of transport in recent years. This concerns both management issues and the extent of the railway network served. There are noticeable tendencies to reactivate rail connections and to create new transport links. This is related both to service of urban agglomerations and regional transport. The process of creating new railway communication system can be based on: reactivation of inactive tracks or building new connections. The procedure of taking over unused lines by voivodeship self-government is an element of restoring the original railway system. On the one hand it allows to preserve the infrastructure, and on the other hand it may be a solution for improving transport accessibility. It may contribute to reducing the phenomenon of transport exclusion. An additional measure may be the use of bus transport as a feeder to the railway line. The survey carried out has shown that in Dolnośląskie voivodeship 16 sections of railway lines have been taken over and another 5 are planned to be connected to the rail system. Most of the routes are short connecting sections. The study showed that most of the routes are not located in the main planning documents (including the voivodeship transport plan). From the spatial point of view the highest concentration of routes takes place in the southern part of the voivodeship and within the Wrocław agglomeration. The entirety of the local government’s activities should be of a comprehensive nature, and the voivodeship’s regional public transportation system should be the result.

Keywords: regional public transport, rail transport, provincial government, taking over of railway lines, Lower Silesia

W artykule zaprezentowano wybrane zagadnienia rozwoju przestrzennego portu morskiego w Gdyni, w szczególności kwestie dotyczące jego uwarunkowań rozwojowych. Wskazano także na relacje między portem a miastem. Port morski i miasto Gdynia są wyjątkowym przypadkiem rozwoju jednostki portowo-miejskiej, w której odwrotnie niż w innych przypadkach najpierw powstał port, a następnie przy nim zaczęło rozwijać się miasto. Uwarunkowania te miały znaczący wpływ na rozwój struktury przestrzenno-gospodarczej zespołu portowo-miejskiego. Opracowanie uzupełniono syntetyczną analizą perspektyw oraz barier rozwojowych Portu Gdynia.

Spatial development of the seaport on the example of Gdynia

The article presents selected issues of the spatial development of the seaport in Gdynia, in particular its development conditions, as well as the relationship between the port and the city. The seaport and the city of Gdynia are a unique case of development of a port-city unit where, contrary to other cases, the port was created first and then the city started to develop. These conditions had a significant impact on the development of the spatial and economic structure of the port-city complex. The study was supplemented with a synthetic analysis of perspectives and barriers to development of the Port of Gdynia.

Keywords: seaport, sustainable development, spatial development, port city, port–city relations, Gdynia

W artykule autor powraca do klasycznych niegdyś w geografii transportu metod grafowych. Wykorzystując podstawowe wskaźniki, takie jak liczba cyklomatyczna μ, wskaźnik α Kansky’ego, wskaźnik γ Kansky’ego i wskaźnik Gns opracowany przez A. Ciechańskiego analizuje zmiany sieci pozamiejskiego autobusowego publicznego transportu zbiorowego na obszarze Beskidu Niskiego i Bieszczad. Testuje też wskaźnik Gns dla bardziej rozbudowanych grafów o skomplikowanej strukturze, w tym również często z bardzo licznymi izolowanymi wierzchołkami. Niestety w przeciwieństwie do prostych i niespójnych sieci transportowych, dla których został on skonstruowany, w przypadku dużych sieci transportowych, zawierających liczne cykle jego czułość wykazuje znacznie gorszy poziom, a otrzymane wyniki są znacznie mniej jednoznaczne niż w przypadku gdy izolowane podgrafy są mniej liczne, za to o bardziej rozbudowanej strukturze. Słowa kluczowe: metody grafowe, wskaźnik Gns, zmiany sieci pozamiejskiego publicznego transportu zbiorowego, Beskid Niski, Bieszczady

Changes in the network of the non-urban public bus transport in Bieszczady and Beskid Niski mountains – a topological approach

In the article, the author returns to the graph methods which were once classic in the transport geography. Using basic indicators such as the cyclomatic number μ, the α Kansky index, the γ Kansky index and the Gns index developed by A. Ciechański, he analyzes the changes in the network of non-urban public bus transport in the area of the Beskid Niski and the Bieszczady Mountains. He also tests the Gns indicator for more complex graphs with a complicated structure, including often very numerous isolated vertices. Unfortunately, unlike the simple and inconsistent transport networks for which it was created, in the case of large transport networks containing many cycles its sensitivity shows a much worse level and the obtained results are much less unambiguous than in the case when the isolated subgraphs are less numerous, but with the more elaborate structure.

Keywords: graph methods, Gns index, changes in the network of extra-urban public transport, Beskid Niski, Bieszczady