Decline types of passenger turnover of 517 airports worldwide in 2020 compared to 2019, caused by COVID-19, are analyzed. This decay was uneven in space, as well as in individual countries, areas, poles, centers and cores. The strongest decline in 2020 occurred at airports of Europe (especially in the UK, Spain, Germany, and Italy) and Asia (particularly in India and Malaysia), medium – in the countries of America (the USA, Mexico, Brazil) and Norway, moderate – in Russia, weak – in China. 48% of all airports covered by the study showed a strong decline in passenger turnover (from 65 to 85%), 32% – medium (45 to 65%), 10% – moderate (30 to 45%). A catastrophic decline (over 85%) was recorded at 14 airports (2.7%), weak (15-30%) – in 26 (5%), insignificant (3-15%) – in 9 (1.7%). Stagnation (from -3% to + 3%) was noted only in 1 airport, and growth (more than + 3%) – in 3. The largest international airports with a high proportion of international transit passengers and airports with a narrow resort and tourist specialization were most affected by the covid crisis; less – airports with a dominance of domestic traffic. The pandemic has deformed the persistent territorial structure of world air traffic, which has formed over the past 60 years, and also violated the already established hierarchy of the largest and large airports not only around the world, but also within individual mega-regions and countries with big territories and populations.

Key words: COVID-19, air transportation, air passenger flows, airports, passenger turnover, decline dynamics, decline types, Europe, world

Zróżnicowanie geograficzne spadku ruchu pasażerskiego na lotniskach świata w 2020 r. spowodowane pandemią COVID-19

W artykule poddano analizie rodzaje spadków ruchu pasażerów na lotniskach spowodowanych skutkami pandemii COVID-19. Badanie przeprowadzono dla 517 portów lotniczych świata porównując zmiany jakie zaszły 2020 r. w stosunku do poprzedniego 2019 r. Obserwowane było niezwykle nierównomierne rozmieszczenie tego zjawiska w przestrzeni, a także w skali poszczególnych krajów, obszarów, biegunów, centrów i rdzeni. Największy spadek liczby obsługiwanych pasażerów wystąpił w 2020 r. na lotniskach Europy (szczególnie w Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Niemczech i Włoszech) oraz Azji (szczególnie 19 w Indiach i Malezji). Średnie nasilenie tego procesu wystąpiło w krajach obu Ameryk (USA, Meksyk, Brazylia) oraz w Norwegii. Natomiast w Rosji spadek liczby obsługiwanych pasażerów miał charakter umiarkowany, a w przypadku Chin wręcz słaby. 48% wszystkich portów lotniczych objętych badaniem było dotkniętych silnymi spadkami (od 65 do 85%), 32% – średnimi (od 45 do 65%), 10% – umiarkowanymi (30 do 45%). Katastrofalne zmniejszenie się ruchu pasażerów (ponad 85%) odnotowano na 14 lotniskach (2,7%), słabe (15-30%) – w 26 (5%), nieznaczny (3-15%) – w 9 (1,7%). Brak zmiany (od -3% do +3%) miał miejsce tylko na jednym lotnisku, a wzrost (ponad +3%) – w trzech innych portach lotniczych. Największe międzynarodowe porty lotnicze z wysokim odsetkiem pasażerów w tranzycie międzynarodowym oraz porty lotnicze o wąskiej specjalizacji uzdrowiskowej i turystycznej najbardziej ucierpiały w wyniku kryzysu pandemicznego – mniej natomiast lotniska z przewagą ruchu krajowego. Pandemia zdeformowała stabilną strukturę terytorialną światowego ruchu lotniczego, która ukształtowała się w ciągu ostatnich 60 lat, a także naruszyła ustanowioną już hierarchię największych i większych lotnisk nie tylko na całym świecie, ale także w obrębie poszczególnych megaregionów i krajów z dużymi terytoriami i populacjami.

Decline types of passenger turnover of 517 airports worldwide in 2020 compared to 2019, caused by COVID-19, are analyzed. This decay was uneven in space, as well as in individual countries, areas, poles, centers and cores. The strongest decline in 2020 occurred at airports of Europe (especially in the UK, Spain, Germany, and Italy) and Asia (particularly in India and Malaysia), medium – in the countries of America (the USA, Mexico, Brazil) and Norway, moderate – in Russia, weak – in China. 48% of all airports covered by the study showed a strong decline in passenger turnover (from 65 to 85%), 32% – medium (45 to 65%), 10% – moderate (30 to 45%). A catastrophic decline (over 85%) was recorded at 14 airports (2.7%), weak (15-30%) – in 26 (5%), insignificant (3-15%) – in 9 (1.7%). Stagnation (from -3% to + 3%) was noted only in 1 airport, and growth (more than + 3%) – in 3. The largest international airports with a high proportion of international transit passengers and airports with a narrow resort and tourist specialization were most affected by the covid crisis; less – airports with a dominance of domestic traffic. The pandemic has deformed the persistent territorial structure of world air traffic, which has formed over the past 60 years, and also violated the already established hierarchy of the largest and large airports not only around the world, but also within individual mega-regions and countries with big territories and populations.