O liniach kolei dużych prędkości (KDP) w Polsce mówi się od początku lat 90. ubiegłego wieku. Na świecie KDP funkcjonuje znacznie dłużej, bo już w latach 60. XX w. w Japonii zaczęto eksploatować pierwsze pociągi, które mogły poruszać się osiągając prędkość powyżej 200 km/h. W poniższej pracy za cel główny przyjęto określenie zmian dostępności w indywidualnym transporcie samochodowym na skutek budowy KDP w województwie łódzkim. Na potrzeby oszacowania zmian dostępności potencjałowej gmin przed i po oddaniu do użytku nowych lub zmodernizowanych odcinków linii kolejowych niezbędne było wygenerowanie punktów centralnych gmin w województwie i przypisanie im liczby mieszkańców. Otrzymane wyniki dowodzą, że każdy z siedmiu wariantów przebiegu tras przyczyni się do spadku dostępności potencjałowej w województwie łódzkim.

The impact of the construction of high speed railways on accessibility changes in individual road transport in the Łódź Province

There have been talk of high-speed rail (HSR) lines in Poland since the beginning of the 1990s. High-speed railways have been in operation in the world for much longer, because already in the 1960s in Japan the first trains that could move at speeds above 200 km / h began to be operated. In the study below, the main goal was to determine the changes in accessibility in individual car transport as a result of the construction of high-speed rail in the Łódź Province. In order to estimate changes in the potential accessibility of settlement units before and after the commissioning of new or modernized sections of railway lines, it was necessary to generate focal points of communes in the voivodship and assign them the number of inhabitants. The obtained results prove that each of the seven variants will contribute to a decrease in potential accessibility in the Łódź Province.

Keywords: railway, Łódź Province, potential accessibility, commuting, transport geography

The work deals with the changes in the railway network in Romania in the years 1990-2020. As in other countries, it is characterized by regress, but to a lesser extent than in the countries of the region. The aim of the study is to indicate the size of the changes taking place in terms of four spatial levels: country, macroregions, development regions and Romanian counties. Another goal of the analysis undertaken is to assess changes in the quality of the railway network in the analyzed period. Two research hypotheses were put forward, the first one with a small impact of the EU funds on the development of the rail network, the second about the lack of impact of EU funding on changes in the quality of rail transport in Romania. In the research and data analysis, the official Romanian statistical databases on changes in the length of railway lines in individual spatial ranges for the analyzed period were used, as well as data from the „Ranking railroad, The Global economy” portal to assess quality changes in rail transport. Statistical methods and rankings were used in the analysis. The method of comparisons with other countries in the region was used to assess the quality changes. In the study, the literature on the subject was widely used, both concerning the studied country and other countries in the regions of Central Europe and the Balkans. The thesis about the low impact of EU funds on changes in the railway network, which has been positively verified, has been verified. The result of the study is an indication of a much smaller regress in rail transport in Romania than in other countries of the region. The greatest increase in the length of railway lines took place in the eastern regions of the country and in border counties, especially on the border with Hungary. In the analyzed period of time, the quality in rail transport did not improve significantly in practice.

Keywords: infrastructure, quality, railway network, regress, Romania

Zmiany w sieci kolejowej w Rumunii przed i po akcesji do UE (1990-2020)

W pracy podjęto tematykę zmian w sieci kolejowej w Rumunii w latach 1990-2020. Podobnie jak w innych krajach cechuje ją regres, jednak w mniejszym stopniu niż w innych krajach regionu. Celem pracy jest wskazanie wielkości zachodzących zmian w ujęciu czterech poziomów przestrzennych: kraju, makroregionów, regionów rozwoju oraz rumuńskich województw. Kolejnym celem podjętej analizy jest ocena zmian jakości sieci kolejowej w badanym okresie. Postawiono dwie hipotezy badawcze – pierwszą o niewielkim wpływie funduszy UE na rozwój sieci kolejowej, drugą o braku wpływu finansowania z UE na zmiany jakości w transporcie kolejowym w Rumunii. W badaniach i analizie danych wykorzystano oficjalne, rumuńskie bazy statystyczne w zakresie zmian długości linii kolejowych w poszczególnych zakresach przestrzennych dla badanego okresu oraz dane z portalu „Ranking railroad, The Global economy” do oceny zmian jakości w transporcie kolejowym. W analizie zastosowano metody statystyczne i rankingi. Dla oceny zmian jakości wykorzystano metodę porównań z innymi krajami regionu. W pracy wykorzystano w szerokim zakresie literaturę przedmiotu, zarówno dotycząca badanego kraju jak i innych państw w regionach Europie Środkowej i Bałkanów. Podjęto weryfikację tezy o niewielkim wpływie funduszy UE na zmiany w sieci kolejowej, która została pozytywnie zweryfikowana. Wynikiem pracy jest wskazanie na zdecydowanie mniejszy regres w transporcie kolejowym w Rumunii, niż miał miejsce w innych krajach regionu. Największy wzrost długości linii kolejowych odnotowano we wschodnich regionach kraju oraz województwach przygranicznych, zwłaszcza na granicy z Węgrami. W analizowanym okresie jakość w transporcie kolejowym w praktyce nie uległa znaczącemu polepszeniu.

Rail transport offers a huge benefit to Nigeria’s socio-economic activities because of its capacity to pull huge volumes of freight and convey large numbers of passengers. Despite these, commerce and socio-economic cohesion have been badly affected as road transport still dominates in overland transport. The revitalization of the rail mode towards economy recovery has suffered greatly since the 1970s. This study examines the spatiotemporal development of the railways in Nigeria. The methodology comprises longitudinal research design spanning over 30 years, from 1970 to 2016. The study reveals the spatiotemporal influence of rail transportation on the spatial development of localities and cities by attracting passengers, cargoes, and revenue receipts. The findings reveals also that rail transportation is experiencing a remarkable transition but has not attained the optimal level in rail development and performance across the country. Therefore more investment and better management are still needed.

Nurt badań nad ścieżkami tranzycji w kierunku rozwoju zrównoważonego – fundamentalnej zmiany systemów społeczno-technologicznych polegającej na zwiększeniu stopnia samopodtrzymywalności procesów produkcji i konsumpcji – zyskał w drugiej dekadzie XXI w. znaczącą dynamikę, przejawiającą się rozrostem i integracją społeczności badaczy oraz intensyfikacją badań i publikacji ich wyników. Znaczącą rolę odgrywają w nim studia nad geograficznymi czynnikami tranzycji mierzące się z pytaniami o przyczyny przestrzennego zróżnicowania ścieżek tranzycji oraz o miejscową specyfikę źródeł sukcesów i porażek. Głównym celem artykułu jest zarysowanie społeczno-technologicznej perspektywy geograficznych badań zrównoważonej mobilności miejskiej i umiejscowienie w jej ramach dorobku badawczego, którego przedmiotem były polskie miasta. Studia literaturowe prowadzono w dwóch kierunkach: (i) identyfikacji możliwych zastosowań i korzyści, jakich badaniom mobilności w polskich miastach dostarcza koncepcja ścieżek tranzycji w kierunku rozwoju zrównoważonego, (ii) analizy recenzowanych artykułów naukowych opublikowanych w Pracach Komisji Geografii Komunikacji PTG, dotyczących miejskiej mobilności w kontekście zidentyfikowanych geograficznych czynników tranzycji. Rezultaty wykazały dominację problematyki przesunięcia struktury pracy przewozowej w kontekście formalnych wizji, strategii i polityk rozwojowych, wynikającą z rangi transportu publicznego w badaniach geografii komunikacji oraz zależności funkcjonowania jego gałęzi od władz samorządowych. Umiejscowienie analizowanego dorobku w ramach perspektywy wielopoziomowej uwidoczniło, że zdecydowana większość prac dotyczyła funkcjonowania reżimów technologiczno-społecznych zakorzenionych w strukturach miast. Marginalne potraktowanie poziomu makro (krajobraz społeczno-technologiczny) oraz mikro (innowacje w niszach) i skupienie się na wybranych prawidłowościach funkcjonowania reżimów, skutkowało zawężeniem czasowej pespektywy badań. Szczególnym wyzwaniem dla badań geografii komunikacji wydaje się być zagadnienie redukcji potrzeb transportowych oraz jego wpływu na strukturę przestrzenną i funkcjonowanie systemów transportu miejskiego oraz wzorców mobilności. Rozległość problematyki ścieżek tranzycji w kierunku zrównoważonej mobilności wydaje się sprzyjać integracji nowej, administracyjnie wydzielonej dyscypliny naukowej jaką jest geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna. W wymiarze praktycznym dostarcza inspiracji dla terytorializacji polityk rozwojowych.

Sustainable mobility transitions agenda in the scientific research of Polish urban areas

The research on the sustainability transitions – a fundamental change in socio-technological systems consisting in increasing the degree of sustainability of production and consumption processes – gained significant dynamics in the second decade of the 21st century, manifested by the expansion and integration of the research community and the growth of article numbers. As part of this trend, the geography of sustainability transitions has emerged. It explains how and why transitions are similar or different across locations. The article’s main aim is to outline the socio-technological perspective of the geographical research on sustainable urban mobility and place within it the achievements of research on Polish cities. Literature studies were bidirectional: (i) identifying possible applications and benefits that the concept of sustainability transitions provides to mobility research in Polish cities, (ii) analysing of peer-reviewed scientific articles published in the Transport Geography Papers of Polish Geographical Society on urban mobility in the context of the identified geographic factors of transitions. The study outcomes showed the dominance of the shift in modal split framed by formal visions, strategies and development policies. The significance of this issue resulted from the importance of public transport in research on transport geography and the dependence of transportation branches on local authorities. The insertion of the analysed achievements within the framework of the multi-level perspective showed that the vast majority of the works concerned the functioning of socio-technological regimes rooted in the structures of cities. The marginal treatment of the macro-level (socio-technological landscape) and the micro-level (innovation in niches) and focusing on selected regularities in the functioning of regimes resulted in a narrowing of the time perspective of the research. A particular challenge for the study of transport geography seems to be the issue of reducing transport needs and its impact on the spatial structure and the functioning of urban transport systems and mobility patterns. The breadth of the issues of transition paths towards sustainable mobility seems to favour the integration of a new, administratively separated scientific discipline, which is socio-economic geography and spatial management. In practical terms, it inspires the territorialisation of development policies.

Keywords: sustainable mobility, sustainable development, transition studies, geographies of transition, urban area, Poland

Włochy, charakteryzujące się bardzo dobrze rozwiniętą, policentryczną siecią miast, a przy tym znajdujące się w czołówce najbardziej zmotoryzowanych krajów w Europie, posiadają bardzo wysoki potencjał do budowy nowych systemów miejskiej komunikacji szynowej. Jakkolwiek nigdy nie zlikwidowano tu całkowicie komunikacji tramwajowej, to jednak zadecydowana większość sieci została zamknięta po II wojnie światowej. W 2003 r. rozpoczęto budowę nowych systemów tramwajowych. Do dziś powstało ich osiem: w Bergamo, Cagliari, Florencji, Messynie, Padwie, Palermo, Sassari i Wenecji o łącznej długość 101,8 km. Uruchomione sieci są krótkie, jedynie w Wenecji, Palermo i Florencji powstały systemy długości ponad 15 km. Wybudowano zarówno linie tramwaju klasycznego, szybkiego, jak i dwusystemowego. Z racji dość niewielkiej długości i ograniczonej obsługi centrów miast wpływ nowych sieci tramwajowych na funkcjonowanie transportu w miastach jest w większości przypadków umiarkowany. Szczególnie linie o dobrze dobranym przebiegu, łączące centrum aglomeracji z ośrodkami satelickimi lub przecinające całe miasto z przejściem przez ścisłe śródmieście odniosły niewątpliwy sukces, przyciągając w skali roku miliony pasażerów wcześniej korzystających z transportu indywidualnego z niewątpliwą korzyścią dla środowiska naturalnego i bezpieczeństwa ruchu na drogach. Na uwagę zasługuje także zaprzęgnięcie tramwaju do procesu rewitalizacji miast, szczególnie przestrzeni publicznych, które przywraca się pieszym i rowerzystom. Nowe włoskie systemy tramwajowe znajdują się ciągle jeszcze na początkowym etapie rozwoju, stąd też jest zbyt wcześnie, by stwierdzić ich szersze oddziaływanie na podział zadań przewozowych i współczynnik motoryzacji w skali całego miasta, a tym bardziej kraju. O znacznym potencjale włoskich miast pod względem dalszego rozwoju komunikacji tramwajowej świadczą jednak ambitne plany rozbudowy większości istniejących sieci, a także zamierzenia realizacji całkowicie nowych systemów.

New tram networks in Italy as a response to transport challenges in cities

Italy, characterised by a very well developed polycentric urban network and being among the most motorised countries in Europe, has a very high potential for the development of new light rail systems. Although tram networks have never been completely dismantled there, the vast majority of them was closed after the Second World War. In 2003, the construction of new tram systems began. To date, eight networks have been built: in Bergamo, Cagliari, Florence, Messina, Padua, Palermo, Sassari and Venice with a total length of 101.8 km. The networks are rather short – only the systems in Venice, Palermo and Florence have more than 15 km of track. Both classic and fast tram as well as tram-train lines were built. Due to their rather short length and limited service of city centres, their impact on urban transport is mostly moderate. It should be stressed, however, that especially lines with a well-chosen route, connecting the city with satellite centres or crossing the entire city with a passage through the centre, are undoubtedly successful, attracting millions of passengers a year who used to use individual transport which results in an unquestionable benefit for the environment and traffic safety. Also the important role of new tram systems as catalysers of urban regeneration should be highlighted. It applies in particular to public spaces that are being given back to pedestrians and cyclists. Italy’s new tram systems are still in their infancy, so it is too early to evaluate their wider impact on modal share and motorisation rates across the city, let alone in the country. Nevertheless, the considerable potential of Italian cities for the further development of light rail systems is demonstrated by ambitious expansion plans for most existing networks, as well as the intention to implement completely new systems.

Keywords: tram, light rail, public transport, cities, Italy