W tej części artykułu przedstawiamy wyniki badania ERP dotyczącego przetwarzania dwóch rodzajów złożonych konstrukcji czasu przyszłego w języku polskim (z czasownikiem leksykalnym w formie imiesłowu i bezokolicznika). Badanie polegało na monitorowaniu korelatów EEG dwóch rodzajów temporalnych niezgodności. Niezgodności pod względem czasu pomiędzy czasownikiem posiłkowym czasu przyszłego a modyfikatorem czasu przeszłego wczoraj (w porównaniu z semantycznie zgodnym modyfikatorem jutro) skutkowały pojawieniem się dwufazowego komponentu LAN + P600. Niezgodność pod względem aspektu między czasownikiem posiłkowym a formą dokonaną czasownika leksykalnego (w porównaniu z wymaganą w tym kontekście formą niedokonaną) wywołała obszerną pozytywność z maksimum w tylnych obszarach mózgu (P600). Ponadto celem badania było sprawdzenie, czy (nie)dopasowanie pod względem kategorii czasu między określonymi słowami w zdaniu może spowodować iluzje gramatyczności poprzez określenie, czy obecność przysłówka wczoraj wywołuje złudzenie gramatyczności w przypadku dokonanych dopełnień imiesłowowych, ale nie bezokolicznikowych. Tylko pierwsze z nich są powierzchownie identyczne z formami czasu przeszłego, potencjalnie więc tylko one mają cechę [past]. Ta hipoteza nie zyskała potwierdzenia w dostarczonych przez badanie danych behawioralnych ani elektrofizjologicznych. Wyniki wydają się raczej sugerować, że CZAS, inaczej niż NEGACJA, KOMPARATYW, PRZYPADEK, LICZBA, RODZAJ, może nie należeć do cech mogących być przedmiotem złudzeń gramatyczności. Artykuł kończy się omówieniem różnych możliwych przyczyn tego negatywnego wyniku.

Celem niniejszego artykułu jest analiza zdań ekspresywnych w języku polskim, których przykładami są zdania: Idiota, nie kierowca! oraz Potwór, nie matka! Omówiono wariantywność konstrukcji „X, nie Y”. Przedstawiono jej obligatoryjne oraz fakultatywne elementy. Podkreślono różnicę między emfatyczną konstrukcją „X, nie Y” a nie-emfatycznymi zdaniami przeczącymi kopulatywnymi (łącznymi). Ponadto omówiono związek pomiędzy analizowaną konstrukcją a rzeczownikowymi zestawieniami ekspresywnymi, takimi jak kierowca idiota oraz matka potwór. Uwzględniono semantyczno-składniową klasyfi kację wyrazów złożonych (por. Scalise i Bisetto 2009) oraz odwracalność szyku leksemów wielowyrazowych. Wykazano, że w przypadku wybranych typów zestawień rzeczownikowych ich elementy składniowe mogą się pojawić w konstrukcji „X, nie Y”.