Bez skutecznych metod leczenia choroby zakaźnej wywołanej przez wirus SARS-CoV-2 rządy zmuszone były zastosować niefarmaceutyczne środki zapobiegawcze, w tym ograniczenia przemieszczania się i kwarantanny, które wystawiły przestrzenie zamieszkania na ekstremalne warunki użytkowania. Niniejsze badania miały na celu zweryfikowanie, w jaki sposób kwarantanny związane z COVID-19 zmieniły sposób funkcjonowania przestrzeni zamieszkania oraz ich gotowość do przyjęcia takich zmian. Przeprowadzony przegląd literatury pozwolił opracować zestawienie najsłabszych punktów domów podczas kwarantanny, zidentyfikowanych w ramach badań naukowych. Są to: niedostateczna ochrona sanitarna, niewystarczająca wielkość domu, przeludnione domy, niedostateczne nasłonecznienie, niewłaściwa jakość powietrza, dyskomfort termiczny, dyskomfort akustyczny, brak ergonomii, nadmierne zużycie zasobów, odcięcie od natury, wykluczenie cyfrowe i naruszenie prywatności. Zidentyfikowane słabości ujawniają rozwarstwienie społeczno-ekonomiczne gospodarstw domowych. Obowiązek pozostania w domu stanowi największe wyzwanie dla zubożałych rodzin zamieszkujących domy o niskiej jakości. Kwarantanna ukazała uprzywilejowanie mieszkańców domostw z dostępem do światła dziennego, przyrody czy Internetu.

Ukraine’s independence in 1991 changed the direction of society’s development, the most important of which was the revival of the spirituality of the Ukrainian nation, which is connected with thousands of years of religious traditions. The purpose of the article is to demonstrate the development of sacred construction in the environment of modern Ukranian cities as an important factor of reviving the nation and building a new national identity. The article analyzes selected realized objects in the residential environment, systematizes architectural prototypes, which architects turn to nowadays in search of a modern image of a sacred building. Based on the methods of comparative, synchronic and semiotic analysis, the significance of new sacred objects for the formation of the image of the city was revealed, and their social and symbolic meanings was also clarified.

Nasilenie działań wojennych Federacji Rosyjskiej przeciwko Ukrainie spowodowało jeden z największych kryzysów mieszkaniowych na świecie. W wyniku działań wojennych ponad 14 milionów Ukraińców stało się uchodźcami i uchodźcami wewnętrznymi. Celem artykułu jest opracowanie wytycznych wyboru strategii wdrażania architektury pomocowej w kontekście konfliktu zbrojnego w Ukrainie. Zakres prac obejmuje: prace badawcze, w tym badania materiałowe; prace projektowe, w tym adaptacja projektów do polskich warunków rynkowych i klimatycznych; prototypowanie i implementację dwóch rodzajów mieszkaniowej architektury pomocowej: schronień natychmiastowych oraz mieszkań tymczasowych. Zaprezentowane w artykule projekty autorstwa arch. Shigeru: Bana Paper Partition System oraz Styrofoam Housing System zostały opracowane i wykonane w okresie od marca do września 2022 roku. 

Aid architecture. Implementation of the Paper Partition System and Styrofoam Housing System in the context of the war in Ukraine.

The escalation of war run by the Russian Federation against Ukraine has caused one of the largest housing crises in the world. As a result of the hostilities, more than 14 million Ukrainians have become refugees and internally displaced persons. This paper aims to develop guidelines for the selection of an implementation strategy for aid architecture in the context of the armed conflict in Ukraine. The scope of the work includes: research, including materials research; design, including adaptation of designs to Polish market and climatic conditions; prototyping and implementation of two types of housing aid architecture: emergency shelters and temporary housing. The projects presented in the article by arch. Shigeru Ban: Paper Partition System and Styrofoam Housing System were developed and executed between March and September 2022.

W obliczu kolejnych fal pandemii wywołanych przez wirus Sars-CoV-2, zacierają się granice między pracą a domem. Innowacyjne przestrzenie pracy wydają się nowym kierunkiem, zarówno w architekturze biurowej, jak i w architekturze mieszkaniowej. W artykule omówiono zagadnienia przestrzeni coworkingowych w środowisku mieszkaniowym na nowo wybudowanych osiedlach: Nowa Letnica w Gdańsku oraz 33 Bond St. przy 300 Livingston Street w Brooklynie. Jako metodę badawczą zastosowano metodę komparatywną z wykorzystaniem narzędzi ankietowych w postaci schematów oraz wykresów słupkowych i kołowych. Wyniki badań stanowią odpowiedź na potrzeby pracowników mających zdalny tryb pracy oraz są podpowiedzią dla współczesnego budownictwa przy projektowaniu stref coworkingowych na osiedlach mieszkaniowych w okresie postpandemicznym. Celem niniejszego artykułu jest zapełnienie luki badawczej w zakresie aranżacji przestrzeni coworkingowych, które nie odpowiadają potrzebom użytkowników.

In the face of successive waves of the pandemic caused by the Sars-CoV-2 virus, the boundaries between work and home are blurred. Innovative workspaces seem to be a new direction, both in office architecture and in residential architecture. The article concerns the issue of coworking spaces in the residential environment of newly built housing estates. Nowa Letnica in Gdansk and 33 Bond St. at 300 Livingston Street in Brooklyn. As a research method, a comparative method was used using survey tools in the form of diagrams and bar and pie charts. The research results are a response to the needs of employees who work remotely and are a hint for modern construction when designing co-working zones in housing estates in the post-pandemic period. The aim of this article is to fill the research gap in the field of arranging coworking spaces that do not meet the needs of users.

Przedmiotem artykułu są przekształcenia architektury poprzemysłowej na funkcje mieszkaniowe. Charakterystyczną grupą tych przekształceń są lofty. Ich specyfikę wyznaczają definicje tego typu obiektów architektonicznych. Celem przeprowadzonych badań jest odpowiedź na pytanie: czy współczesne adaptacje obiektów postindustrialnych na cele mieszkaniowe w Polsce odpowiadają kryteriom definicji loftów? W pierwszej części artykułu przedstawiono genezę loftów oraz ewolucję ich definicji od lat 50 XX do początku XXI wieku, z uwzględnieniem kontekstu międzynarodowego i uwarunkowań w Polsce. Pola badań przedmiotowych wyznaczają kryteria kwalifikacji obiektów, odpowiadających definicji loftów. W drugiej części artykułu przedstawiono wyniki analiz czterech przykładów przekształceń obiektów postindustrialnych, zrealizowanych Polsce w latach 2008 – 2020, którym przypisano określenie - lofty. Badania typu case-study skupiają się na następujących polach badawczych: informacje ogólne o obiekcie, zakres przekształceń, typologia mieszkań, układy funkcjonalne oraz dostępność mieszkań. Wyniki analiz zostały podsumowane wnioskami. W ostatniej części pracy przeprowadzono zestawienie wyników analiz z kryteriami kwalifikacji, co pozwoliło na sformułowanie odpowiedzi na postawione pytanie badawcze. Całość opracowania została podsumowana i opatrzona autorskimi rekomendacjami.

Conversion of post-industrial architecture for residential usage - analysis of selected examples in Poland centred around the criteria of the definition of loft

The subject matter of this article is the conversion of post-industrial architecture for residential usage. Lofts (or loft apartments) are typical of such conversions. Definitions of this type of architectural building determine their specificity. The aim of the research was to answer the question Do modern-day adaptations of post-industrial buildings for residential usage in Poland meet the criteria of the definition of lofts? The first section of the article introduces the origins of the loft and the evolution of its definition from the 1950s to the beginning of the 21st century, taking into account international context and considerations in Poland. The fields of objective research determine the criteria for buildings that qualify and meet the definition of lofts. The second part of the article presents the findings of analyses of four examples of conversions of post-industrial buildings, completed in Poland between 2008 and 2020, and which have been designated as lofts/loft apartments. The case studies focus on the following areas of research: general information about the building, the range of conversion, the typology of the apartments, functional layouts and affordability of the apartments. The findings of the analyses are summarised with conclusions. In the final section of the article the findings of the analyses are set against the qualification criteria, allowing for the formulation of an answer to the research question. The entire study is then summarised and the authors’ recommendations presented.

W artykule przedstawiono problem projektowania zrównoważonego w aspekcie wielokryterialnych metod oceny, koncentrując się na wyborze i zastosowaniu w projekcie materiałów budowlanych. Bazując na wytycznych i procedurach takich metod oceny, jak LEED – Leadership in Energy and Environmental Design, BREAM – Building Research Establishment Environmental Assessment Method oraz na innych, dokonano wyboru proekologicznych materiałów budowlanych do zaprojektowania określonych obiektów architektury. Do budowy niskich budynków mieszkalnych jednorodzinnych zastosowano elementy wykonane z odpadów. Do budowy budynku wielofunkcyjnego, wysokiego zastosowano drewno klejone krzyżowo w technologii CLT – Cross Laminated Timber charakteryzujące się dobrymi parametrami proekologicznymi. W projekcie wielofunkcyjnego kompleksu miejskiego zastosowano beton ekologiczny, który radykalnie redukuje ślad węglowy w procesie jego wytwarzania. Analiza właściwości materiałów budowlanych, ich wybór w aspekcie zrównoważonego rozwoju i ich zastosowanie w projektowaniu daje wymierne korzyści w jakości kształtowania środowiska zbudowanego.

Sustainable design in terms of use of environmentally friendly materials

The paper presents the problem of sustainable design in terms of multi-criteria evaluation methods focusing on the selection and use of building materials in the design. Based on the guidelines and procedures of such assessment methods as LEED (Leadership in Energy and Environmental Design), BREAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method), and others, environmentally friendly building materials were selected for the design of specific building structures was made. For the construction of low-rise single-family homes, products made from waste were used. For the construction of a multipurpose, highrise building, the material chosen was cross-laminated timber (CLT), which is characterized by good environmental performance. The design of a multipurpose urban complex used environmentally friendly concrete, the manufacturing process of which has a dramatically reduced carbon footprint. An analysis of the properties of the building materials, their selection in terms of sustainability, and their use in designs provide tangible benefits in terms of the quality of formation of the built environment.

Dokonujące się w ostatnich latach remonty i otwarcia linii tramwajowych w polskich miastach prowokują do porównań i refleksji z analogiczną praktyką i długą tradycją za granicą. Przedmiotem tego artykułu jest relacja przestrzenna między kompleksami wielorodzinnej zabudowy mieszkaniowej a linią tramwajową. Oczywiście przyjęte rozwiązania różnią się od siebie, tym niemniej widać na Zachodzie wyraźny trend do zbliżania obu elementów do siebie, mimo kosztów środowiskowych, które linie szynowe powodują. W modelowym ujęciu bardzo liczne są przypadki prowadzenia trasy „środkiem struktur”, wskutek czego powstają warunki do symbiozy, w myśl zasad urbanizacji zorientowanej na transport publiczny (transit oriented development – TOD). Występuje ono czasem w klasycznej postaci odpowiednio intensywnej zabudowy sprowokowanej wcześniejszą budową tramwaju, a czasem w postaci odwróconej – z wtórnym wprowadzeniem tramwaju we wcześniej istniejące struktury. Niekiedy zaś mamy przypadki mieszane, w którym dokonuje się uzupełnienia zabudowy towarzyszącej korytarzom tramwajowym – nie zawsze tylko mieszkaniowej, ale często także usługowej, dopełniając program osiedli i dzielnic, korzystając z potencjału ekonomicznego wynikającego z obecności użytkowników tramwaju. Obudowa korytarzy linii tramwajowych sprzyja tworzeniu przyjaznego środowiska urbanistycznego i skraca drogi dojścia. Sposób, w jaki uniknięto przeskalowania przestrzeni i zbyt dominującego ruchu decyduje o dobrym rozwiązaniu problemu. Liczne przykłady mogłyby posłużyć za wzorzec dla miast polskich.

The renovation and opening of tram lines in Polish cities in recent years provoke comparisons with similar practice and long tradition abroad. The subject of this article is the spatial relationship between multi-family residential complexes and a tram line. Of course, the solutions adopted differ from each other, but there is a clear trend in the West to bring both elements closer to each other, despite the environmental costs that rail lines cause. In the model approach, there are numerous cases of planning the route through the "centre of structures", which creates conditions for symbiosis in terms of "transit oriented development" (TOD). Sometimes it appears in the classic form of intensive building up provoked by the earlier construction of the tram, and sometimes in a reversed form - with retrofitting tram into previously existing structures. Sometimes there are mixed cases, with structural infills next to tram corridors – not always just residential, but often with service facilities, complementing the program of housing estates and districts aimed to capitalise on the economic potential which results from the presence of tram users. Infilling the tram line strips fosters the creation of a friendly urban environment and shortens the access routes. How space overscaling and overly dominant traffic are avoided is decisive for a good solution to the problem. Numerous examples could serve as a model for Polish cities.

Atrakcyjne dla użytkowników środowisko mieszkaniowe musi być funkcjonalne, piękne i dawać poczucie bezpieczeństwa. Środowisko mieszkaniowe XXI wieku musi też sprostać wyzwaniom określonym w idei włączenia społecznego. Celem badan przedstawionych w artykule było określenie wpływu dziedzictwa naturalnego i kulturowego na kształtowanie wnętrz służących integracji społecznej w obszarze środowiska mieszkaniowego. Badanie przeprowadzono w ramach programu frse, Iceland, Liechtenstein, Norway Grants. Zbadano, jakie aspekty dziedzictwa brane są pod uwagę w projektowaniu wnętrz w Norwegii, w której idea włączenia społecznego odgrywa role wiodącą w rozwoju kraju. Wyniki odniesiono do sytuacji w Polsce. Wnioski z badan, które posłużyły jako punkt wyjścia do próby wytyczenia kierunków kształtowania wnętrz architektonicznych opartych na dziedzictwie przyrodniczym i kulturowym, zilustrowano aranżacjami wnętrz zaprojektowanymi przez studentów I roku Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej. Projekty inspirowane natura i sztuka wykonano z uwzględnieniem problemu włączenia społecznego.

A housing environment that is attractive to users must be functional, beautiful, and induce a sense of safety. The housing environment of the twenty-first century must also meet challenges specified in the idea of social inclusion. The objective of the study presented in this paper was to determine the impact of natural and cultural heritage on the design of interiors used for social integration within the housing environment. The study was conducted as a part of the FRSE Iceland, Liechtenstein, Norway Grants. The study investigated the heritage aspects considered during interior design in Norway, where the idea of social inclusion plays a leading role in the country’s development. The findings were compared to the situation in Poland. Conclusions were used as a starting point for defining directions for architectural interior designs based on natural and cultural heritage, illustrated with interior arrangements designed by first-year students of the Faculty of Architecture of the Cracow University of Technology. The designs, inspired by nature and art, were prepared with consideration for social inclusion.