Tematem artykułu jest próba stworzenia systematyki dotyczącej sposobów wykorzystania motywów regionalnych w awangardowej architekturze pierwszych dwóch dziesięcioleci XXI w. Wykorzystanie lokalnych wzorców związane było z tworzeniem architektury od jej początków. Architektura ponowoczesna zakwestionował idee uniwersalizmu, a pośród różnych jej nurtów ważną rolę odgrywała architektura regionalna. W początkach XXI w. w architekturze awangardowej doszło do kolejnego przewartościowania sposobów wykorzystania lokalnych inspiracji. W artykule podjęto próbę dokonania systematyki współczesnych rozwiązań, wyróżniając trzy podstawowe kategorie: a) inspiracje formą architektoniczną, b) inspiracje materiałem budowlanym i rzemiosłem, c) inspiracje „ideą wspólnotową”. Omówiono wybrane, reprezentatywne przykłady współczesnych rozwiązań, podkreślając ich specyfikę na tle wcześniejszych realizacji.

Przedmiotem artykułu jest wstępny szkic teorii organizacji środowiska zbudowanego, będącej odpowiedzią na dynamikę procesów urbanizacji w XXI wieku. Podstawowe założenia tej teorii to: 1) temporalność i zmienność elementów habitatu, 2) nieredukowalność środowiska do jego części, 3) powiązanie różnych skal organizacji, 4) równoważenie czynników indywidualnych i kolektywnych, ciągłości i nowości, oraz uwarunkowania i wolności twórczej, 4) udział człowieka jako integralna część opisu systemu. W pracy skorzystano z wcześniejszych koncepcji strukturalistycznych, zwłaszcza teorii J. Habrakena, a także z założeń filozofii procesu A.N. Whiteheada. Rezultatem badań jest zarys procesualnego modelu organizacji środowiska, oparty o autorski zestaw pojęć technicznych, m.in. pole, zdarzenie, potencjał zdarzeń, transformacja, kontrola, wzorzec relacyjny. Elementy modelu tworzą hierarchiczny system, łączący zróżnicowane zagadnienia architektoniczne i urbanistyczne. W konkluzji przedstawiono uwagi na temat roli architekta w procesie organizacji habitatu, wynikające z przyjętych założeń teoretycznych.

Niniejszy artykuł ma na celu przeanalizowanie wyzwań, jakie stają przed współczesnymi projektantami przy tworzeniu przestrzeni zamieszkania w duchu projektowania nie-antropocentrycznego – nowopowstałego nurtu mającego swoje podstawy w nowej humanistyce i pojawieniu się idei post-antropocentryzmu w sztuce. W sytuacji dobrze rozwiniętego projektowania zrównoważonego, tworzenie przestrzeni dla zwierząt dzikich w miastach jako siedlisk i ostoi stało się kolejnym etapem tworzenia miasta o jak najmniejszym wpływie na środowisko. Zagadnienie projektowania nie-antropocentrycznego zostało przebadane poprzez zastosowanie analizy przypadku i analizy porównawczej obiektów zrealizowanych w różnej skali, ukazując szerokie spektrum przypadków – od niewielkich ingerencji przestrzennych, jak tworzenie miejsc gniazdowania w miastach, po przekształcenie całego procesu projektowania na przyjazne dla zwierząt. Pracę oparto zarówno na analizie obiektów zrealizowanych, jak i na pracach teoretycznych z tego zakresu.

Ostatnie dwie dekady bieżącego wieku przyniosły wyjątkowo wiele zmian w środowisku zbudowanym. Należą do nich nie tylko zmiany związane bezpośrednio z powstaniem nowej tkanki miejskiej, ale również zmiany postaw społecznych wobec przestrzeni wspólnych związanych ze środowiskiem mieszkaniowym. Miasto przestaje być, tak jak do tej pory, głównie poddawane krytyce, a mieszkańcy swoją roszczeniową postawę co do zagospodarowania przestrzeni, stopniowo zmieniają na współuczestniczącą w procesie jej tworzenia. Mieszkańcy miast chcą mieć realny wpływ na przestrzeń zurbanizowaną, szczególnie tę im najbliższą. Zatem prawo do miasta, nie jest już przywilejem czy obowiązkiem, a staje się potrzebą.

Efektem próby realizacji tej potrzeby jest zjawisko, które coraz częściej możemy obserwować w Polsce, a z jakim od wielu lat spotykamy się zagranicą: działania w przestrzeni publicznej zmieniają się w działania na rzecz przestrzeni publicznej. Jednym z ich rodzajów są przekształcenia przestrzeni wspólnych związanych z miejscem zamieszkania – podnoszenie ich jakości estetycznej, zmiany funkcjonalne, modernizacja elemen­tów zagospodarowania.

Obserwując liczne przykłady partycypacji społecznej w kształtowaniu przestrzeni publicznych zauważono, iż inicjacja, przebieg oraz efekty podejmowanych działań w dużym stopniu zależą od kapitału społecznego grupy podejmującej aktywność.

W związku z powyższym, istnieje potrzeba prowadzenia badań związanych z wzajemną relacją poziomu kapitału społecznego z zagadnieniem kształtowania i zarządzania przestrzenią publiczną przy współudziale lokalnych społeczności, co będzie głównym tematem artykułu. Do zbadania ww. związku użyto metod badań jakościowych: wizji lokalnej, obserwacji nieuczestniczącej, wywiadów fokusowych. To złożyło się na obraz komparatystyki trzech wybranych warszawskich studiów przypadków. Przeanalizowano jepod względem spełnienia wybranych do badań kryteriów jakościowych. Kryteria te wskazane zostały na podstawie Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego 2020, będącej jedną z części Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju. Wynikiem przeprowadzonych analiz jest wskazanie czynników pochodzących z wewnątrz grupy użytkowników przestrzeni i czynników zewnętrznych, mających pozytywny i negatywny wpływ na podejmowanie, przeprowadzanie i utrzymywanie efektów zmian w przestrzeniach wspólnych wypracowanych przy współudziale lokalnych społeczności w warunkach polskich. Wnioski posłużyć mogą do ulepszania przyszłych procesów partycypacyjnych związanych z przestrzenią miejską – zarówno ze strony nieprofesjonalistów biorących w nich udział, jak również ekspertów – architektów i urbanistów.

Poprawa warunków mieszkaniowych jest jednym z podstawowych elementów procesu rewitalizacji struktur miejskich. Prezentowane badania przeprowadzono i osadzono w kontekście zróżnicowanej zabudowy mieszkaniowej jako jednej z zasad Nowego Urbanizmu (NU). Zastosowanie tej perspektywy jest wynikiem współczesnej adaptacji amerykańskiego ruchu urba­nistycznego w procesie rewitalizacji w ramach strategii rozwoju miast do wewnątrz.

W pracy przeanalizowano praktykę zróżnicowanego budownictwa mieszkaniowego we współczesnych projektach rewitalizacyjnych w Europie na podstawie przykładów dwóch studiów przypadku: Minguettes Vénissieux w aglomeracji Lyon (Francja) i Rekini w Łodzi (Polska). Podejmowane przekształcenia porównywane są do działań w ramach amerykańskiego programu HOPE VI, który podobnie jak badane przykłady koncentrował się na rewitalizacji wysokiej zabudowy blokowisk. Uzyskane wyniki pozwoliły na zdefiniowanie wpływu zasady NU dotyczącej zróżnicowanej zabudowy mieszkaniowej na procesy rewita­lizacji miast oraz na szersze poznanie praktyki zabudowy mieszkaniowej dzisiaj, a także jej współczesnych ram regulacyjnych (1). Potwierdzono również hipotezę o potrzebie synergii między różnymi zasadami NU w celu wytworzenia lub raczej przebudowania kluczowych form miejskich (2). Zgodnie z założeniami europejskie tendencje zróżnicowanej zabudowy mieszkaniowej okazały się ponadto związane z praktyką amerykańską wywodzącą się z NU, w szczególności gdy bada się potrzebę różnorodności prawa do lokalu i urbanistycznych uregulowań prawnych (3). Całość przeprowadzonych badań potwierdza zatem, iż zróżnicowane mieszkalnictwo, jako wieloaspektowa zasada NU może być sposobem na przeprowadzenie rewitalizacji obszaru mieszkaniowego w szczególności zdegradowanych obszarów blokowisk.

Piaski Wielkie oraz Kurdwanów to dawne przedmieścia Krakowa, których przestrzeń uległa silnym zmianom w ostatnim półwieczu. Pierwsza fala przemian nastąpiła w latach 70. i 80. kiedy to wzniesiono osiedla Piaski Nowe i Kurdwanów Nowy. Dalszy wzrost liczby mieszkańców Krakowa w XXI wieku, przyczynił się do ponownego skierowania uwagi inwestorów na te obszary.

Obecnie tereny te są intensywnie zabudowywane. W niektórych rejonach tempo rozwoju infrastruktury drogowej i usługowej jest wolniejsze niż budowa obiektów mieszkaniowych. Tendencję tę widać w Piaskach Nowych, których funkcjonowanie opiera się głównie na ubiegłowiecznej infrastrukturze. Istotne stało się zbadanie form występujących w osiedlach, ich funkcji i potencjału, co pozwoli prowadzić skuteczną politykę przestrzenną w ich obrębie.

Artykuł charakteryzuje formy architektoniczne, układy oraz podstawowe funkcje zespołów mieszkaniowych powstałych w latach 1999–2019 w Piaskach Nowych i Kurdwanowie Nowym. Wykonane badania wykazały, że oba osiedla mają predyspozycję do bycia atrakcyjnymi miejscami zamieszkania. Przyczyniają się do tego istniejące zaplecze usług publicznych oraz rozwijające się usługi prywatne. Ważnym czynnikiem jest też położenie miedzy III i IV obwodnicą Krakowa. Analiza form architektonicznych uwidoczniła zmiany w sposobie kształtowania zabudowy – zauważalna jest tendencja do upraszczania brył. Przedstawione realizacje pokazują, że uproszczenie nie jest jednak równoznaczne z końcem możliwości w kreowaniu form. Jest jedynie drogą do nowych rozwiązań.

W ostatnich latach pojęcie „Smart City” stało się zauważalnie popularne, wyznaczając kierunek rozwoju miast XXI wieku. Czy jednak bezkrytyczne podejście do tak złożonego zagadnienia jest uzasadnione? Jak wygląda miejsce styku kompetencji architekta, urbanisty, informatyka oraz kontrolujących organów rządowych w „mieście inteligentnym”?

W artykule przedstawiono istotne zagadnienia dotyczące pozyskiwania danych, monitorowania systemu a także problemów bezpieczeństwa i prywatności. Zaprezentowano i przeanalizowano przykłady istniejących już na świecie rozwiązań, jak i zwrócono uwagę na istniejące w tym momencie w Krakowie zalążki technologii z pod znaku „Smart City”.

Niniejszy artykuł omawia doświadczenia Laboratorium Przekształceń Środowiska Mieszkaniowego WA PK w obszarze generowania wizualizacji w środowisku poszerzonej rzeczywistości (AR) w oparciu o projekty kursowe przygotowywane przez studentów. Celem badania było sprawdzenie jakości rozwiązań technologicznych rozwijanych przez Laboratorium, oraz sprawdzenie możliwości wykorzystania rozwijanego narzędzia na cele ewaluacji projektów studenckich. W badaniu opracowaniu wizualizacje AR dla pięciu wytypowanych projektów studenckich, oraz zestawiono je z oryginalnymi planszami studentów. W rezultacie otrzymano materiał do rozważań na temat potencjału technologii i warunków korzystania z niej w ramach działalności edukacyjnej.