Autorzy przeprowadzili analizę licznych ograniczeń towarzyszących Le Corbusierowi w pracy zawodowej i ich wpływu na ostateczny kształt budynków mieszkalnych zrealizowanych w Paryżu. Wskazali na źródła tej architektury i omówili rozmaite uwarunkowania, które powodowały zmiany decyzji architekta. W tekście znajdą się spostrzeżenia autorów wynikające z wizyt w obiektach projektowanych przez Le Corbusiera, przybliżona zostanie relacja z inwestorami w trakcie projektowania domów mieszkalnych, ukazany będzie ich stan aktualny oraz przekształcenia, które nastąpiły na przestrzeni XX w. Tekst powstał w wyniku analizy materiałów źródłowych, kwerendy w Fondation Le Corbusier, badań przeprowadzonych in situ i rozmów z użytkownikami.

Architectural work of Le Corbusier in Paris and freedom of decision. Housing architecture

The authors analyzed the numerous limitations accompanying Le Corbusier in his professional work and their impact on the final shape of residential buildings constructed in Paris. At the same time, they point to the sources of this architecture and discuss various conditions that caused changes in the architect’s decisions. The text will include the authors’ observations resulting from visits to the facilities designed by Le Corbusier, the relationship with investors during the design of residential houses will be presented, their current condition and the transformations that have taken place over the twentieth century will be presented. The text was created as a result of the analysis of source materials, a query at Fondation Le Corbusier, research conducted in situ and interviews with users.

Niniejszy artykuł ma na celu przeanalizowanie zjawiska budowania tożsamości miejsca z wykorzystaniem funkcji, które dotychczas leżały w strefie tabu – wywoływały lęk przed śmiercią, nieczystością, rozkładem. Należą do nich cmentarze, szpitale, kostnice, wysypiska śmieci, lecz również obiekty związane z produkcją żywności takie, jak miejskie rzeźnie i związane z nimi hodowle. Jak dotychczas sukcesja funkcji, która następowała wraz z rozwojem technicznym, powodowała, że były one lokowane coraz dalej od terenów śródmiejskich, a ich miejsce zastępowały te, uważane za lepiej spełniające warunek „miejskości”. Obecnie tendencja ta ulega odwróceniu. Przykład osiedla Global Abattoir obrazuje ogólny nurt, w którym następuje odejście od biologicznej sfery życia, w stronę próby budowania tożsamości bez maskowania historycznej roli miejsca. Analizowany przypadek ukazuje jednak szereg skomplikowanych relacji, które muszą zaistnieć, aby zrównoważyć element profanum, sięgający do podświadomych lęków człowieka.

A place of taboo – a necessary place. About building an identity of a housing estate based on shameful functions on the example of Belgian Cureghem

The paper aims to analyze the phenomenon of building an identity of a place using functions that have so far been taboo – caused fear of death, impurity and decay. These include cemeteries, hospitals, morgues, landfills, but also food production facilities such as municipal slaughterhouses and livestock farms. So far, the succession of functions that followed technical development meant that they were located more and more away from downtown areas, and their place replaced those considered to better meet the condition of „urbanity”. This trend is currently being reversed. The example of the Global Abattoir housing estate illustrates the general trend in which there is a departure from the biological sphere of life towards an attempt to build identity without masking the historical role of the place. The analyzed case, however, shows a series of complicated relationships that must occur in order to balance the profane element, reaching out to the subconscious fears of a human being.

Niniejszy artykuł przedstawia zagadnienie możliwych kierunków ewolucji konceptów kreacji warunków postrzegania architektury. W artykule postawiono pytanie o kierunki zmian postrzegania środowiska mieszkaniowego przyszłości w kontekście zmniejszającego się udziału architekta w procesie projektowym na rzecz zautomatyzowanych procesów cyfrowych. Studia tego tematu przeprowadzono metodą analityczną jakościową oraz metodą badań bibliograficznych. Do analizy projektów i ich szerokiego kontekstu zastosowany został aparat pojęciowy zapożyczony z psychologii postaci w architekturze. Pozwala on wskazać podobieństwa i różnice w projektowaniu opartym na decyzji projektanta, parametrycznym i generowanym przez sztuczną inteligencję na podstawie figuracji będącej jego rezultatem. Dotychczas w literaturze nie przeprowadzono szczegółowej analizy narzędzi cyfrowych służących wspomaganiu projektowania w kontekście aspektu postrzeżeniowego odbiorcy.

Digital figuration versus analogue figure-ground model in contemporary residential architecture design

This article presents the issue of possible directions of evolution of the concepts of creation of conditions of perception of architecture. The paper asks the question about the directions of changes in the perception of the residential environment of the future in the context of decreasing participation of the architect in the design process in favor of automated digital processes. The study of this topic was carried out using a qualitative analytical method and a bibliographic research method. A conceptual apparatus borrowed from the psychology of characters in architecture was used to analyze the projects and their broad context. It allows indicating the similarities and differences in design based on the designer’s decision, parametric, and generated by artificial intelligence on the basis of the resulting figuration. So far, no detailed analysis of digital tools for design support has been performed in the literature in the context of the perceptual aspect of the viewer.

W artykule przybliżono wybrane rozwiązania architektoniczne mające wpływ na efektywność energetyczną budynków wielorodzinnych blisko zeroenergetycznych – BWBZE. Na podstawie szczegółowych analiz 15 obiektów zrealizowanych w klimacie zbliżonym do polskiego wyłoniono strategie mające bezpośrednie zastosowanie w zintegrowanym procesie projektowym.

Wskazano zarówno elementy i cechy, które można uznać za tendencje, jak i przypadki szczególne zrealizowanych BWBZE. Autorzy mają nadzieję, że opisane zagadnienia staną się przyczynkiem do zmian w projektowaniu zabudowy wielorodzinnej na miarę XXI wieku w Polsce.

Nearly zero-energy multi-family buildings – design trends

The article presents chosen technological solutions that affect the energy efficiency of multi-family zero-energy buildings – MFZEB. Based on detailed analyzes of 15 buildings built in a climate zone similar to Polish zone, strategies that have direct application in the integrated design process were selected. Both elements and features that can be considered as trends as well as specific cases of MFZEB were indicated. Authors hope that the described problems will contribute to changes in the design of multi-family housing for the 21st century in Poland.

Tymczasowe użytkowanie to strategia aktywizacji pustostanów i nieużytków stanowiąca interesujące jako prefaza docelowej inwestycji, by wzbudzić zainteresowanie mieszkańców i wykreować atrakcyjny dla potencjalnych klientów wizerunek. Pionierskie w kontekście poznańskim i wciąż mało opisane w kontekście polskim komercyjne tymczasowe użytkowanie przestrzeni może skutkować zarówno pozytywnymi, jak i negatywnymi rezultatami. Celem artykułu jest krytyczna analiza przykładu badawczego Koszar Kultury w Poznaniu w odniesieniu do CREAU – jego wiedeńskiego odpowiednika. Metoda analizy porównawczej, wsparta kwerendą bibliograficzną i wizytą studialną pozwoliły na wskazanie szans i zagrożeń związanych z przeprowadzonym procesem oraz wypracowanie rekomendacji służących kreacji przyjaznego, inkluzywnego środowiska mieszkaniowego w ramach działań rewitalizacyjnych.

Commercial temporary use of space as a tool of creating modern housing environment – threats and opportunities

Temporary use of space is a strategy of activating the space of abandoned buildings or urban wasteland areas via a variety of bottom-up and top-down initiatives proposed by local communities, municipal authorities and developers. Implemented as a preliminary stage of a target investment project, temporary use of space is intended to spark the interest of the inhabitants and create an attractive image for potential clients. In the area of Poznan, it is a pioneering strategy, that has yet not been thoroughly studied in the Polish context. The strategy entails both positive and negative phenomena. It is the intention of this article to critically analyse  a case study of Koszary Kultury [Arts & Culture Baraques] in comparison to a similar initiative in Vienna, i.e. CREAU project.

Comparative analysis, combined with a bibliographic query of literature and a site visit, has enabled us to identify opportunities and threats of temporary use of space and to work up recommendations how to create friendly and inclusive residential housing via revitalisation activities.

Projektowanie architektoniczno-urbanistyczne małego, wielorodzinnego osiedla mieszkaniowego w mieście średniej wielkości nie wydaje się wyzwaniem trudnym. Jednak w niektórych przypadkach projektów zlecanych przez deweloperów, autorska koncepcja programowa i funkcjonalno-przestrzenna staje się przedmiotem niemilknącego dyskursu o priorytetach w architekturze w ciągu całego procesu inwestycji – od projektowania do zakończenia realizacji. Projekt architektoniczny jest poddawany wielostopniowemu procesowi optymalizacji deweloperskiej, mającej na celu uzyskanie większego zysku ze sprzedaży mieszkań i zmniejszenia kosztów budowy ponoszonych przez dewelopera za cenę obniżenia standardów realizowanej architektury. Jedynym orężem w rękach architekta w walce o utrzymanie jakości projektu jest jego inwencja twórcza pozwalająca na znajdowanie ekonomicznych, lecz równoważnych jakościowo rozwiązań zamiennych. Przedstawiony przykład Osiedla Mieszkaniowego Centrum w Stargardzie ilustruje proces optymalizacji deweloperskiej projektu architektoniczno-urbanistycznego w kontekście jego realizacji wieloetapowej. Wprowadzone przez projektanta istotne zmiany projektowe i rozwiązania zamienne, choć obniżyły koszty inwestycji, pozwoliły na zachowanie podstawowych wartości architektonicznych i funkcjonalno-przestrzennych projektowanego osiedla mieszkaniowego.

Development optimization of a housing estate. Centrum Estate housing in Stargard as the case

Architectural and urban design of a small, multi-family housing estate in a medium-size city seems not to be too complicated. However, in some cases of projects commissioned by developers, the architects proposal of a concept and functional and spatial programme becomes the subject of a relentless discourse on priorities in architectural and urban architecture during the entire process – from initial design to implementation. The architectural design undergoes a multi-phase process of development optimization, aimed at obtaining a greater profit on the sale of apartments and reducing the construction costs incurred by the developer at the cost of lowering the standards of the architectural and urban space being implemented. The only weapon in the hands of an architect in the fight to maintain the quality of the project is his creative invention that allows him to find economical, but qualitatively equivalent replacement solutions. The presented example of the living estate Centrum in Stargard illustrates the process of optimizing the development of an architectural and urban design in the context of its multiphase implementation. Although the significant design changes and replacement solutions introduced by the designer reduced the investment costs, but made it possible to maintain the basic architectural, functional and spatial values of the designed housing estate. The designer introduced significant design changes and solutions, errors lowering investment costs, technical solutions, developed by the designer of the value and technical-design functions with the designed values.

Sacrum w przestrzeni zamieszkiwania przedstawia szacunek dla niewidzialnego. Ludzie, tworząc prywatne sanktuaria w domach, stawiając przydrożne krzyże i kapliczki, podkreślają swoją potrzebę bezpieczeństwa i ochrony w codziennym życiu. Ale dzisiejsze sanktuaria są inne; architektoniczne i urbanistyczne środki wyrazu różnią się od tych z poprzednich stuleci. Jednocześnie często odnoszą się lub wykorzystują ten sam język by wyrazić ideę sacrum. Pogłębiona analiza prac teoretycznych i przykładów realizacji oparta na wieloletnich badaniach naukowych i obserwacji realizowanych obiektów pozwala autorce na sformułowanie tezy o zmianie paradygmatu zjawiska, które można zdefiniować jako sacrum w środowisku mieszkaniowym.

The Paradigm Change. Environmental Aspects as Transformative Imperative in the Housing Environment

The sacred in the habitation space depicts respect for the unseen. The people underlined their fear and hope for safety, comfort, and well-being in the sanctuaries inside their homes or roadside crosses and chapels. But contemporary shrines are different; architectural and urban means and solutions differ from those from previous ages. At the same time, they refer to or even use the same elements to express the holy. An expanded analysis of theoretical works and design examples based on longtime research and observations of the described phenomenon allows the author to formulate a thesis about a strongly changing paradigm in what one can describe as the sacred in a housing environment.

The influence of global lockdowns during the COVID-19 pandemic has profoundly impacted the lives of many people. Once performed elsewhere, many activities had to be moved to private spaces of individual homes, influencing how people use their residential space, modifying their living and working conditions. The purpose of this study was to research the changes in the use of residential space through questionnaires addressed to respondents in five age groups (up to 25, 26–35, 36–50, 51–65, and over 65), and living or studying in the Milan area (Lombardy)—an area affected severely by COVID-19 in the period March–May 2020. The obtained questionnaire results allowed the authors to create a set of guidelines for apartment design, intended to improve their spatial performance. The observations made when creating the case study projects led to two main conclusions: First, at the level of the house plan, the arrangement of the plan should be free and adaptable, al-lowing for fast alteration by the user. Second, the project should be tailor-made, highly specialized, and purposefully designed at the level of home office design, including appropriate furnishings, technical appliances, and lighting systems.